Anticonceptie

Tot de jaren 60 was vrijen onlosmakelijk verbonden met zwanger worden. Het hoorde thuis in het huwelijk. Natuurlijk gebeurde er wel van alles voordat er getrouwd werd, maar daar had niemand het over. Tot er een onbedoelde zwangerschap optrad en er getrouwd moest worden, een ‘moetje’. Condooms bestonden wel, maar men kon er moeilijk aan komen. De vrije verkoop was verboden tot de jaren 70. En bovendien werden die vooral gebruikt om geslachtsziekte te voorkomen. Het werd met prostitutie in verband gebracht.

Voorbehoedsmiddelen

De pil is een van de grootste uitvindingen van de 20ste eeuw. In 1962 kwam de eerste pil op de markt, Lyndiol. Het was een Nederlandse uitvinding van het bedrijf Organon. Hij was officieel bedoeld om de menstruatie te regelen; de anticonceptieve werking stond slechts genoemd in de bijwerkingen. Al snel kwam er veel vraag naar, alhoewel vrouwen het niet durfden te vragen bij de huisarts. In die tijd ontstonden de poliklinieken van de NVSH, waar men een recept kon krijgen. Huisartsen vonden het maar gevaarlijk, die pil. In de jaren 70 was het nog de gewoonte dat men elk half jaar voor controle naar de huisarts moest, die dan een volledig lichamelijk onderzoek deed. Nu weten we dat de pil heel weinig bijwerkingen heeft en heel goed zwangerschap kan voorkomen. De pil is ook steeds lichter geworden. De pil was een groot succes, omdat voor het eerst vrijen losgekoppeld werd van de voortplanting. Condooms werden ook gebruikt, maar die waren minder veilig en bovendien afhankelijk van de medewerking van de man. Vrouwen kregen zo meer invloed op hun leven; de feministische beweging kreeg de wind in de zeilen. De katholieke kerk verzette zich er tegen en ouders hielden hun dochters thuis op de dagen dat daar de pil werd ingepakt op de inpakafdeling van Organon. In 1963 hield de Bossche bisschop Beckers een toespraak waarin hij de geboortebeperking een zaak van het eigen geweten noemde. Daarna was er weinig weerstand meer in katholieke kring, in Nederland tenminste.

Condooms bestaan al honderden jaren. Vroeger werden ze gemaakt van darmen. Helemaal waterdicht waren ze niet en ook niet helemaal veilig. Later werden ze van rubber gemaakt, als een soort binnenband van een fiets. Niet erg gebruiksvriendelijk. Weer later werden ze van latex gemaakt en dat ging al beter. Als een paar een condoom helemaal goed gebruikt is er nog een kans van 2% dat er in een jaar een zwangerschap optreedt. En bij normaal gebruik is dat zwangerschapscijfer zelfs 16%. De pil is veel veiliger. Ook het spiraaltje bleek beter te werken dan het condoom en de hormoon afgevende spiraal nog beter.

Geslachtsziekten zijn van alle tijden. Columbus zou de syfilis meegenomen hebben uit de nieuwe wereld. Heel wat beroemde mensen hadden syfilis. Nietzsche, Manet, Gauguin, Schubert, Al Capone, Hendrik VIII van Engeland, Koning Willem III. Eigenlijk bestond er geen afdoende behandeling voor totdat in de Tweede Wereldoorlog de penicilline werd uitgevonden. Dat werkte ook tegen andere geslachtsziekten. Men dacht dat alle geslachtsziekten wel uitgeroeid zouden worden door die penicilline. In de jaren 60 werd de seksuele moraal losser en de angst voor geslachtsziekte werd minder. Het gevolg was een enorme toename van allerlei geslachtsziekten.

AIDS werd begin jaren 80 ontdekt. Aanvankelijk werd het gezien als een ziekte die alleen maar bij homo’s voorkwam, maar dat bleek onzin. En wat nog erger was: HIV is een virus en die penicilline werkte niet. Er stierven heel wat mensen aan AIDS en de schrik voor geslachtsziekten was weer terug. Inmiddels kan AIDS wel behandeld worden, maar het is nog steeds niet te genezen. Preventie met condoom blijft dus enorm belangrijk.

Bij ouderen speelt de kans op zwangerschap niet meer; daarvoor is geen anticonceptie nodig. Maar het voorkómen van soa’s wel. We zien steeds meer ouderen met een soa en dan vooral chlamydia, want dat komt het meeste voor. Dat is goed te genezen met antibiotica, maar men kan het onder de leden hebben zonder het te weten en zo gemakkelijk de partner besmetten. En dat geldt voor herpes, gonorroe, genitale wratten ook. Dus condooms gebruiken of eerst allebei een soa-test doen.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 17 februari 2015.