Antibioticaresistentie
Om de opkomst en verspreiding van multiresistente bacteriën tot stilstand te brengen is het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een campagne gestart. De slogan is: Ook ik zet mij in tegen antibioticaresistentie – Daar wordt iedereen beter van. De campagne is in eerste instantie gericht op professionals in de zorg, maar wat houdt dit voor ons in? Dokter Ted van Essen legt uit.
Antibioticum penicilline
De Britse arts Alexander Fleming ontdekt in 1928 bij toeval het eerste antibioticum penicilline. Hij deed onderzoek naar de stafylokokbacterie en zag dat in de buurt van een schimmel die per ongeluk in het kweekglaasje was gekomen, alle bacteriën dood waren. Dat was een doorbraak in de strijd tegen bacteriële infectieziekten. Dodelijke infectieziekten konden op een eenvoudige manier en met weinig bijwerkingen bestreden worden.
Het gebruik van antibiotica neemt tijdens en na de Tweede Wereldoorlog een vlucht. Antibiotica worden vanaf dat moment grootschalig ingezet, voor ernstige maar ook voor minder ernstige aandoeningen, als een soort aspirientje. De gedachte is: baat het niet, dan schaadt het ook niet. Maar het kan wél schaden, alleen al door bijwerkingen en de eventuele allergie. Maar nog veel belangrijker: een antibioticum doodt niet alleen de slechte bacteriën, de ziekteverwekkers, maar ook de goede bacteriën, en dat zijn de meeste.
De goede lijden onder de kwade
Bacteriën zijn vaak nuttig. Bijvoorbeeld in onze darmflora. Die breken voedingsvezels af en produceren vitamine K. Deze bacteriën lijden onder het gebruik van antibiotica. Wanneer een kuur niet wordt afgemaakt, omdat men zich al beter voelt of omdat het te duur wordt gevonden, of als de dosering te laag was, kunnen de slechte bacteriën juist de overhand krijgen. De slechte bacteriën die tot dat moment nog hebben overleefd, kunnen beter tegen het middel en krijgen dan de kans zich te vermeerderen. Op deze manier kunnen bacteriën stapje voor stapje resistent worden tegen een antibioticum.
Een ander probleem is dat in veel landen antibiotica vrij verkrijgbaar zijn, zonder doktersrecept. Het wordt ook nogal eens voorgeschreven bij virusinfecties zoals griep, maar daarvoor helpt een antibioticum niet. Een andere grootverbruiker was de veehouderij. Hier wordt het ingezet niet eens om zieke dieren beter te maken, maar preventief, bij gezonde dieren. Daar was Nederland jarenlang koploper in, maar de laatste jaren is het antibioticagebruik in de veehouderij in ons land met 58% afgenomen. Dat is maar goed ook, want via antibioticaresten in bijvoorbeeld het vlees van dieren kan ook ons voedsel bijdragen aan een toename van het aantal resistente bacteriën.
Smalspectrum versus breedpectrum
Wanneer een patiënt lijdt aan een bacteriële infectie kan een ‘breedspectrum’ antibioticum worden geven. Dat werkt tegen veel soorten en geeft sneller resistentie. Een arts geeft bij voorkeur een ‘smalspectrum’ antibioticum. Dat werkt tegen een specifieke bacterie. Daarvoor moet de bacterie worden geïdentificeerd, maar wordt er ook een ‘gevoeligheidsbepaling’ verricht. Daarbij wordt een geschikte voedingsbodem beënt met de bacteriestam die getest wordt. Voor elke bacteriesoort worden de beste voedingsbodem en omstandigheden gekozen, zodat de bacterie optimaal kan groeien. Vervolgens worden op die voedingsbodem antibioticatabletten gelegd die in principe werkzaam zouden moeten zijn. Rond die tabletten ontstaat een zone waarin de bacteriën niet groeien. Hoe breder die zone hoe gevoeliger de bacterie is voor het antibioticum. Als de bacterie doorgroeit tot áán het tablet, dan is hij duidelijk resistent. Zo’n test wordt een antibiogram genoemd. Resistente bacteriën worden vaak aangegeven met onheilspellende afkortingen: MRSA, ESBL of VRE.
Daar wordt iedereen beter van
De campagne Ook ik zet mij in tegen antibioticaresistentie – Daar wordt iedereen beter van is vooral gericht op huisartsen, apothekers, medisch specialisten, tandartsen en ook dierenartsen. Zij kunnen hun digitale handtekening zetten tegen de groei van antibioticaresistentie. Het doel is halvering van het aantal infecties dat veroorzaakt wordt in ziekenhuizen en verpleeghuizen. Dat zijn risicovolle plaatsen voor het ontstaan en verspreiden van resistente bacteriën. Daarnaast minimaal 50% minder gebruik van onjuist voorgeschreven antibiotica, en meer internationale samenwerking op dit gebied. Dat is hard nodig. Onlangs heeft ook de Verenigde Naties een wereldwijde oproep gedaan om op zoek te gaan naar een nieuw medicijn tegen 12 ‘superbacteriën’, die inmiddels resistent zijn voor antibiotica en dodelijke infecties kunnen veroorzaken in de bloedbaan, longen, hersenen en urinewegen.
Dokter Ted van Essen bespreekt dit onderwerp in Tijd voor MAX en Tijd voor MAX Radio op dinsdag 7 maart 2017.
_
Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen
U kunt van dinsdag 7 maart 2017 tot en met woensdag 8 maat 2017 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over antibiotica resistentie. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 8 maart 10.00 uur mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.
U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Mijn kleindochter heeft het ssss syndroom gehad. Nu heeft ze het voor de derde keer terug gekregen. Ze is wederom aan de antibiotica . Elke keer als ze stopt met antibiotica komt het ziektebeeld na een week weer terug. Kan dit duiden op resistentie? En wat voor advies zou u geven om dit probleem op te lossen? Kan het evt iets anders zijn wat ze over het hoofd zien in het ziekenhuis?
Dat is een ernstige infectie van de huid bij kinderen (u zult het weten, maar voor meelezers na te zien op http://bit.ly/2mkIOry). Ongetwijfeld zal haar dokter de bacterie die dat veroorzaakt, gekweekt hebben en dan weet je dus of die resistent is geworden. Waarschijnlijker is dat haar huid heel vatbaar is geworden voor die ontstekingen. Ik hoop dat er voor haar een oplossing komt.
Zag op tv een uitvinding van medicijnen die aan en uit gezet kunnen worden door nano technologie. Dat kan dan op de plaats van de infectie ingezet worden en daardoor is er geen resistentie als ik het goed begrepen heb. Kan ook voor kanker worden ingezet, maar duurt nog een hele poos ( wel tot 20 jaar ) voor het ook echt allemaal gebruikt kan worden.
Goede morgen dr.Ted,mijn vrouw heeft al heel lang blaas ontsteking en geen een antibiotica helpt,,maar nu zag ik gisteren een progamma over fagge is het misschien mogelijk dat mijn vrouw daarmee behandeld kan worden,,we zijn een beetje radeloos aan het worden.
Beste Hans Elbers, bedankt voor uw reactie. Wij hebben in maart aandacht besteed aan bacteriofagen: https://www.maxvandaag.nl/sessies/themas/gezondheid-sport/zijn-bacteriofagen-de-oplossing-voor-antibioticaresistentie/ Misschien dat u bij uw eigen huisarts kunt informeren of dit iets voor uw vrouw is.