Provinciale Staten en Eerste Kamer: waarvoor stemt u precies bij de Provinciale Statenverkiezingen?
Publicatiedatum: 2 maart 2023
Op woensdag 15 maart 2023 kunt u stemmen voor de Provinciale Statenverkiezingen. Dit gaat in 1e instantie om de provincie waar u woont. Maar uw stem voor de Provinciale Staten heeft indirect ook invloed op de landelijke politiek. Hoe werkt dit precies?
Wat doen de Provinciale Staten?
Alle 12 Nederlandse provincies hebben een eigen bestuur, namelijk de Provinciale Staten. Dit bestuursorgaan bepaalt het beleid per provincie. Dat kan gaan over woningbouw, openbaar vervoer, plaatsing van windmolens, de maximumsnelheid op provinciale wegen of het beheer van natuurgebieden. Daarnaast hebben de Provinciale Staten een controlerende functie. Ze houden toezicht op het dagelijks bestuur van de provincie, bestaande uit de commissaris van de Koning en de Gedeputeerde Staten.
Hoeveel zetels de Provinciale Staten hebben, hangt af van hoeveel inwoners een provincie heeft. Gelderland, Noord-Holland, Noord-Brabant en Zuid-Holland hebben er bijvoorbeeld 55. Zeeland is de minst bevolkte provincie van Nederland en heeft 39 zetels voor de Statenleden. In totaal zijn er 570 Statenleden, die hun zetel 4 jaar lang behouden, totdat er weer verkiezingen zijn. Met uw stem tijdens de Provinciale Statenverkiezingen bepaalt u mede de zetelverdeling in uw provincie.
Wat voor invloed hebben de Provinciale Staten op de Eerste Kamer?
De Tweede Kamerverkiezingen zijn tamelijk overzichtelijk. Als de stemmen geteld zijn, is de zetelverdeling per partij duidelijk. De kandidaten met de hoogste posities op de kieslijst en/of de meeste voorkeursstemmen krijgen vervolgens een zetel. Maar in de Eerste Kamer verloopt dat proces anders. Op 30 mei 2023 mogen de net verkozen Statenleden op hun beurt stemmen. Dan kiezen ze, samen met vertegenwoordigers uit Bonaire, Sint Eustatius en Saba, de 75 leden van de Eerste Kamer. Kort samengevat: met uw stem heeft u een directe invloed op de samenstelling van de Provinciale Staten en een indirecte invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer.
Waarom is de samenstelling van de Eerste Kamer zo belangrijk?
De Eerste Kamer is een machtig orgaan in de Nederlandse politiek. Het kan namelijk een wetsvoorstel blokkeren, ook als een meerderheid van de Tweede Kamer voor heeft gestemd. Het bekendste voorbeeld hiervan is de Nacht van Wiegel in 1999. Eerste Kamerlid Hans Wiegel (VVD) stemt tegen een wetsvoorstel voor een referendum, dat op dat moment al door de Tweede Kamer is gekomen. Hierdoor komt dit voorstel van D66 – dat dan nota bene met de VVD in het kabinet zit – niet door de Eerste Kamer. Een ander voorbeeld, uit 2011, is het Elektronisch Patiëntendossier. Dit wetsvoorstel komt wel door de Tweede Kamer, maar na jarenlange discussies stemt de Eerste Kamer alsnog tegen.
De Provinciale Statenverkiezingen van 2023 zijn vooral voor regeringspartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie spannend. Al sinds 2019 hebben ze geen meerderheid in de Eerste Kamer. Hoe meer stemmen deze partijen krijgen tijdens de volgende Provinciale Statenverkiezingen, hoe groter de kans dat ze alsnog een meerderheid in de Eerste Kamer vormen.
Waterschapsverkiezingen en stemwijzers
Op 15 maart 2023 zijn er niet alleen verkiezingen voor de Provinciale Staten, maar ook waterschapsverkiezingen. We leggen in dit artikel over de waterschappen uit wat hun taken zijn. Om u op weg te helpen tijdens de beide verkiezingen, zijn er een aantal stemwijzers die u kunt gebruiken. In dit artikel over stemwijzers zetten we ze op een rij.
(Bron: Archief, Parlement.com, NEMO Kennislink, Provincie Gelderland, Rijksoverheid, NU.nl. Foto: Robert Coolen/Shutterstock)
