Hoe zit het? Krijgen stakende werknemers wel salaris?

Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: krijgen stakende werknemers wel salaris?

Stakingsgolf in Nederland

Van conducteurs, machinisten en buschauffeurs tot gemeenteambtenaren en vuilnisophalers. Eind 2022 en begin 2023 zijn er de nodige stakingen in Nederland geweest. In de meeste gevallen zijn hoge werkdruk en tegenvallende loonvoorstellen de belangrijkste reden om het werk neer te leggen. Maar krijgen de stakende werknemers in de tussentijd wel hun salaris?

Georganiseerde, wilde of alternatieve staking?

Dat hangt af van een aantal factoren, bijvoorbeeld om wat voor staking dit gaat. Bij een georganiseerde staking – dat wil zeggen: met inmenging van de vakbond en vooraf aangekondigd – hoeft de werkgever geen salaris door te betalen. Maar de vakbond springt in dit soort gevallen vaak bij. Een wilde staking is juist niet aangekondigd. Het risico ligt in dit geval bij de werkgever, al hoeft die de stakende personeelsleden ook niet door te betalen. Bij alternatieve stakingen, zoals stiptheidsacties, mag een werkgever de stakende personeelsleden korten op hun loon. Maar het volledige salaris inhouden is niet toegestaan.

Betaalt de vakbond uw salaris door?

Daarnaast is het dus van belang of u lid bent van een vakbond. Zo heeft FNV een regeling voor leden, als ze meedoen aan een georganiseerde staking. Voor dag 1 tot 5 van de staking krijgen ze 85 procent van een vooraf bepaald normbedrag, daarna 115 procent. In 2023 is dat normbedrag 81,93 euro. Het netto tarief voor de 1e dagen ligt dus op circa 70 euro per dag, na dag 6 stijgt het naar 94 euro per dag.

Aan deze stakingsuitkering zijn wel een aantal voorwaarden verbonden. FNV-leden dienen namelijk minstens 1 jaar binnenboord te blijven. Doen ze dat niet, dan moeten ze de voorgeschoten stakingsuitkering terugbetalen. Dat is ook het geval als blijkt dat werkgevers hun personeel toch door hebben betaald tijdens de staking. Mocht u zelf deelnemen aan een staking, ga dan na of uw vakbond een vergelijkbare betalingsregeling heeft.

Kan staken een reden zijn voor ontslag?

Een staking moet in samenspraak met de werkgevers kunnen verlopen. Zij hebben het recht om loon in te houden tijdens de staking, maar mogen hun werknemers niet ontslaan. Staken is namelijk een vastgesteld recht in de internationale wetgeving. Ook is het niet toegestaan dat werkgevers hun stakende personeelsleden vervangen door uitzendkrachten.

Maar een staking moet wel realistisch en zinvol zijn. Het is niet de bedoeling dat werknemers het werk neerleggen en aantoonbaar onhaalbare eisen stellen. Of dat ze eisen stellen die tegen een bestaand cao-akkoord ingaan. In dit geval mag de werkgever naar de rechter stappen en dwangsommen per stakingsdag op laten leggen.

Hoe zit het met werkwilligen?

Als een werknemer wel door wil blijven werken tijdens de staking, geldt hij of zij als werkwillige. Het kan voorkomen dat ook de werkwilligen niet kunnen werken vanwege de georganiseerde staking. Zij hebben dan géén recht op doorbetaling van hun salaris, maar wél op een stakingsuitkering van de vakbond. Bij wilde stakingen mogen werkwilligen wel salaris ontvangen, ook als ze door de staking niet hebben kunnen werken. Al is het soms nodig dat ze bewijzen niet betrokken te zijn bij de staking.

(Bron: ANP, MAX vakantieman, FNV, CNV, Wet & Recht, Algemene Werkgeversvereniging Nederland. Foto: Shutterstock)