Gaat u scheiden? Dit moet u regelen

Na de feestdagen is er vaak een piek in het aantal stellen dat besluit de scheiden, blijkt uit verschillende onderzoeken. In de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk wordt de eerste maand van het jaar dan ook wel ‘divorce month’ (scheidingsmaand) genoemd. Gaat u binnenkort scheiden? Dan kan deze checklist u mogelijk helpen. 

Ga na wat er is vastgelegd

Nagaan wat er is vastgelegd bij uw huwelijk of geregistreerd partnerschap is eigenlijk stap 1. Er zijn namelijk veel (financiële) zaken wettelijk geregeld als u gaat scheiden. Scheiden na een huwelijk gaat in Nederland altijd via de rechter. De aanvraag en afhandeling verlopen in de meeste gevallen schriftelijk. Soms is er naast een rechter ook een notaris nodig, bijvoorbeeld bij een testament of samenlevingscontract.

Bent u getrouwd in gemeenschap van goederen of is er een geregistreerd partnerschap? Dan is (meestal) alles automatisch gezamenlijk bezit. Gaat u scheiden, dan krijgt u allebei de helft van de waarde van de totale inboedel. Bent u getrouwd onder huwelijkse voorwaarden, beperkte gemeenschap van goederen of heeft u een samenlevingscontract? Dan heeft u vastgelegd wat van u samen is en wat niet.

Weet u niet hoe het bij u zit? Als u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap bent aangegaan, geldt automatisch de wettelijke gemeenschap van goederen. Is uw huwelijk of geregistreerd partnerschap op of na 1 januari 2018 gesloten? Dan vallen niet alle bezittingen en schulden in de wettelijke gemeenschap van goederen.

Leg afspraken vast in een echtscheidingsconvenant

Afspraken die u bij een scheiding maakt, kunt u vastleggen in een echtscheidingsconvenant. U en uw ex-partner kunnen er ook voor kiezen om zelf afspraken vast te leggen in een document, alleen afspraken in een echtscheidingsconvenant zijn bindend. Dat betekent dat u naar de rechter kunt stappen wanneer uw ex-partner zich niet aan de gemaakte afspraken houdt.

Wanneer er kinderen betrokken zijn bij de scheiding, jonger dan 18 jaar, dan stelt u samen ook een ouderschapsplan op. Dit is in tegenstelling tot een echtscheidingsconvenant wel verplicht.

Kosten die gepaard gaan met een scheiding

Bij een scheiding via de rechter betaalt u samen met uw ex-partner de kosten voor een advocaat. Alleen een advocaat kan namelijk een aanvraag indienen bij de rechter. Meestal betaalt u hiervoor tussen de 150 en 200 euro per uur. Hoeveel u en uw ex-partner moeten betalen, is afhankelijk van jullie persoonlijke situatie.

Verder betaalt u voor de behandeling bij de rechter (in de meeste gevallen) 331 euro aan griffiekosten. Als u kiest voor mediation, betaalt u ook deze kosten. Soms kunt u een tegemoetkoming in de kosten krijgen. Heeft u een rechtsbijstandsverzekering afgesloten? Mogelijk dat uw verzekeraar (een deel van) de kosten vergoedt.

Verdeel de gezamenlijke rekeningen

Maak een lijst van jullie (gezamenlijke) rekeningen. Noteer het saldo op deze rekeningen op de datum dat u gaat scheiden. Bepaal wie welke rekeningen houdt en welke rekeningen jullie opheffen. Vraag bij uw bank na hoe u de rekeningen op 1 naam zet. Bekijk ook welke automatische betalingen en incasso’s u hierop heeft en zet ze stop of pas ze aan.

Pas uw verzekeringen indien nodig aan

Maak een lijst van alle verzekeringen en bepaal per verzekering wat hiermee moet gebeuren. Soms is het voldoende om de naam op de polis te veranderen. Maar in andere gevallen, vooral bij levensverzekeringen, is het ingewikkelder. Kijk ook naar uw zorgverzekering als u deze samen heeft afgesloten.

Neem contact op met uw hypotheekverstrekker of verhuurder

Wanneer u een koophuis heeft, bent u vaak ook samen verantwoordelijk voor de hypotheek. Wil één van u in het huis blijven wonen? Dan kunt u aan de hypotheekverstrekker vragen om de hypotheek op 1 naam te zetten, maar dit kan alleen als u of uw ex-partner voldoende inkomen heeft. Woont u in een huurwoning? Kijk dan in het huurcontract wat u moet doen bij een scheiding.

Verdeling van pensioen regelen

Als u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft, dan moet het pensioen meestal worden verdeeld. U heeft dan allebei recht op de helft van het pensioen dat de ander heeft opgebouwd tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap. Geef de afspraken over de scheiding altijd binnen 2 jaar door aan uw pensioenuitvoerder. Deze zorgt dan voor de verdeling en maakt voor u allebei een apart pensioenpotje. Geeft u het niet op tijd door? Dan moet uw ex-partner later zelf het geld naar u overmaken (of andersom).

Lees ook: Problemen rond scheiden en pensioenen

Bekijk de gevolgen voor uw belastingen

Uit elkaar gaan heeft ook allerlei gevolgen voor uw belastingaangifte. Zo is de kans groot dat u niet meer elkaars fiscale partner bent. Dit betekent dat u niet meer samen aangifte kan doen. Hierdoor verandert ook het bedrag dat u aan de Belastingdienst moet betalen. Om hiervan een indicatie te krijgen zou u naar uw voorlopige aanslag kunnen kijken.

Als u samen een koopwoning heeft, is het belangrijk om te bekijken wie de hypotheekrente mag aftrekken. Dit hangt af van verschillende factoren, bijvoorbeeld wie in de woning is blijven wonen, op wiens naam de hypotheek staat en welke afspraken u heeft gemaakt. In sommige gevallen mag u ook na de scheiding nog 2 jaar (een deel van de) hypotheekrente aftrekken, zelfs als u niet meer in het huis woont.

Eventuele partner- en/of kinderalimentatie

Wanneer u gaat scheiden na een huwelijk of geregistreerd partnerschap, dan heeft de ex-partner met het laagste inkomen soms recht op partneralimentatie. Hier betaalt u alleen wel belasting over. Bent u degene die de partneralimentatie betaalt? Dan kunt u deze kosten aftrekken bij de belastingaangifte. Bij kinderalimentatie werkt het overigens anders: dit bedrag hoeft u niet op te geven als inkomen. U kunt het dus ook niet aftrekken van uw belastingaangifte.

Bekijk uw recht op een uitkering of toeslag

Wanneer u uit elkaar gaat, dan verandert ook het recht op AOW, bijstand en andere uitkeringen. Geef daarom zo snel mogelijk aan de uitkeringsinstantie (UWV, SVB, Gemeente) door dat u uit elkaar bent. Heeft u geen of nauwelijks inkomen na de scheiding en weinig vermogen? Misschien komt u dan in aanmerking voor bijstand. Ook het recht op toeslagen kan veranderen, wanneer u scheidt.

Maak een (nieuw) financieel overzicht

Door een scheiding verandert uw financiële situatie waarschijnlijk flink. Kosten die eerst samen zijn betaald, moet u nu zelf betalen. Bijvoorbeeld de woonlasten en misschien komen er nog andere kosten bij. Het kan daarom handig zijn om een nieuw overzicht van uw inkomsten en uitgaven te maken.

(Bron: Rijksoverheid, Wijzer in Geldzaken, Belastingdienst, Nibud, Rechtwijzer, CBS, TNS Nipo. Foto: Shutterstock)