Naar cookieinstellingen
Grondwet Nederland 175 jaar oud

De grondwet viert 175e verjaardag: waarom is juist de versie uit 1848 zo belangrijk?

Het jaar 2023 is een jubileumjaar voor de Nederlandse grondwet. Dan is het 175 jaar geleden dat Johan Rudolph Thorbecke historische wijzigingen aan de al bestaande grondwet heeft ontworpen. Waarom is deze gebeurtenis zo belangrijk voor onze geschiedenis? En welke ideeën van Thorbecke leven tot op de dag van vandaag voort?

Wat is de geschiedenis van de grondwet?

Het Koninkrijk der Nederlanden is zijn tijd vooruit in 1814, vlak na de Franse bezettingstijd. Het publiceert dan een grondwet, als 2e land ter wereld, na de Verenigde Staten. Deze 1e grondwet dateert nog uit de tijd dat Nederland een soevereine vorst heeft. Maar tegelijkertijd komt er in 1814 een volksvertegenwoordiging, die dan nog bestaat uit 1 Kamer. In de daaropvolgende eeuwen volgen er 28 herzieningen van deze grondwet. “De grondwet is een soort spekkoek: steeds een laagje erbij”, vertelt Wim Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht, aan MAX Magazine. Zo zijn er in en na 1917 aanvullingen geweest, die kiesrecht voor mannen en vrouwen mogelijk maken.

Maar de belangrijkste herziening dateert uit 1848. De Grondwetscommissie, met Thorbecke aan het hoofd, heeft hierin de basis gelegd voor de maatschappij zoals we die nu kennen. De koning is nog wel onschendbaar, maar niet langer soeverein. De eindverantwoordelijkheid voor het beleid in Nederland komt bij zijn ministers te liggen. Bovendien komen er rechtstreekse verkiezingen voor de Tweede Kamer, gemeenteraden en Provinciale Staten. Het volk kiest voortaan zijn eigen vertegenwoordigers, zonder dat de koning hier een beslissende stem in heeft. Ook legt de commissie van Thorbecke de beginselen van het recht op vrijheid van onderwijs en meningsuiting vast. Daarom besluit de Tweede Kamer om in 2023 uitgebreid stil te staan bij deze herzieningen van 175 jaar eerder.

Tweede kamer
Lees ook: Suze Groeneweg, de eerste vrouw in de Tweede Kamer

Wat staat er in de grondwet?

De hedendaagse grondwet bestaat uit 8 hoofdstukken, opgesplitst in meerdere artikelen. Hierin staan de grondrechten van de inwoners van Nederland, de staatsinrichting van Nederland (inclusief bijzondere gemeentes Bonaire, Sint-Eustatius en Saba) en de taken van de overheid en rechterlijke macht. “Het bevat simpelweg de basisspelregels over hoe wij samen willen leven”, vat Voermans in gesprek met MAX Magazine samen. “Hoe we besluiten nemen, hoe we met elkaar omgaan, juist ook met minderheden. Typisch Nederlands.”

Tweede Kamerverkiezingen
Lees ook: Meer dan 150 jaar Tweede Kamerverkiezingen, deel I

Hoe vaak verschijnen er nog aanvullingen op de grondwet?

De grondwet is regelmatig een discussiepunt geweest. Zo zorgen Pim Fortuyn en Geert Wilders voor controverses, door het afschaffen van artikel 1 te opperen. Dit artikel staat voor een gelijke behandeling en een verbod op discriminatie. Een afschaffing komt er echter niet en in februari 2023 volgt er zelfs een uitbreiding. Want ook discriminatie op basis van handicap en seksuele oriëntatie zijn voortaan verboden. Zo zijn er in de 21e eeuw nog meer grotere en kleinere herzieningen. Sinds 2005 is het bijvoorbeeld mogelijk om zwangere of langdurig zieke Kamerleden tijdelijk te vervangen. En in 2017 is de staatsrechtelijke positie van Bonaire, Sint-Eustatius en Saba vastgelegd.

De belangrijkste grondwetherziening uit de recente geschiedenis van Nederland vindt plaats in 1983. ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan’ staat sinds 1983 in artikel 1, dat in 2023 dus verder is uitgebreid. Ook is er sinds 1983 een definitief verbod op de doodstraf en is het recht op bijstand vastgelegd. De Tweede Kamer staat in 2023 ook stil bij deze herzieningen, 40 jaar na dato. Van dinsdag 30 mei tot zaterdag 3 juni 2023 is er bijvoorbeeld de Week van de Rechtsstaat.

Tweede Kamerverkiezingen
Lees ook: Meer dan 150 jaar Tweede Kamerverkiezingen, deel II

(Bron: MAX Magazine, Rijksoverheid, Denederlandsegrondwet.nl, Historisch Nieuwsblad. Foto: Shutterstock)

Geef een reactie

Minder uitleg Meer uitleg

Cookies op de website van omroep MAX. Geef je toestemming!

Wij plaatsen Functionele cookies, om deze website naar behoren te laten functioneren en Analytische cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten. Deze cookies gebruiken geen persoonsgegevens. Voor cookies waarmee derden uw surfgedrag kunnen volgen, kunt u hieronder apart toestemming geven.

Meer uitleg

Waarom cookies?

Omroep MAX plaatst specifieke cookies om het gebruiksgemak voor bezoekers te vergroten. Ze helpen in functionaliteit en zijn bedoeld om inzicht te krijgen in de werking en effectiviteit van de websites.

Hiermee kunnen we de bezochte website zo gebruiksvriendelijke en interessant mogelijk maken voor de bezoeker. Hierbij worden geen gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden om individuele gebruikers te volgen.

Functionele cookies

Cookies die er voor zorgen dat deze website naar behoren functioneert

De websites van Omroep MAX gebruiken cookies om er voor te zorgen dat onze websites naar behoren werken. Zo gebruiken wij cookies voor:

  • het onthouden van informatie die je invult op de verschillende pagina’s, zodat je niet steeds al je gegevens opnieuw hoeft in te vullen
  • het doorgeven van informatie van de ene pagina aan de volgende pagina, bijvoorbeeld als er een lange enquête wordt ingevuld of als je veel gegevens moet invullen bij een online bestelling
  • het opslaan van voorkeuren, zoals de taal, locatie, het gewenste aantal te tonen zoekresultaten, etc.
  • het opslaan van instellingen voor een optimale videoweergave, zoals de gewenste buffergrootte en de resolutiegegevens van je scherm
  • het uitlezen van je browserinstellingen om onze website optimaal op je beeldscherm te kunnen weergeven
  • het opsporen van misbruik van onze website en diensten, door bijvoorbeeld een aantal opeenvolgende mislukte inlogpogingen te registreren
  • het gelijkmatig belasten van de website, waardoor de site bereikbaar blijft
  • het aanbieden van de mogelijkheid om inloggegevens op te slaan, zodat je die niet elke keer opnieuw hoeft in te voeren
  • het mogelijk maken om te reageren op onze websites

Webstatistieken

Cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten.

Om te bepalen welke onderdelen van de website het meest interessant zijn voor onze bezoekers, proberen wij continu te meten met behulp van de software van comScore Digital Analytix hoeveel bezoekers er op onze website komen en welke onderdelen van de website het meest bekeken worden. Hiervoor gebruiken wij cookies.

Het is onderdeel van de (wettelijke) taak van Omroep MAX als Publieke Omroep om te rapporteren over onze prestaties. Daarvoor is het nodig om webstatistieken bij te houden. Ook nemen wij deel aan het landelijke internetbereikonderzoek STIR. Hiervoor gebruiken wij cookies, zodat wij de browser kunnen herkennen en op die manier het aantal bezoekers aan onze websites kunnen meten.

Van de informatie die wij zo verzamelen worden statistieken gemaakt. Deze statistieken geven ons inzicht in hoe vaak onze webpagina's bezocht worden, waar bezoekers de meeste tijd doorbrengen, enzovoort. Hierdoor zijn wij in staat structuur, navigatie en inhoud van de website zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. De statistieken en overige rapportages kunnen wij niet herleiden tot personen.

Wij gebruiken cookies voor:

  • het bijhouden van het aantal bezoekers op onze webpagina’s
  • het bijhouden van de tijdsduur die elke bezoeker doorbrengt op onze webpagina’s
  • het bepalen van de volgorde waarin een bezoeker de verschillende pagina’s van onze website bezoekt
  • het beoordelen welke delen van onze site aanpassing behoeven
  • het optimaliseren van de website

Voor gebruik van deze cookies is geen toestemming vereist en deze kunnen dan ook niet worden uitgeschakeld.

Sociale media

Sociale cookies verzamelen gegevens over de activiteiten van gebruikers. Dit maakt het onder andere mogelijk om fragmenten van sociale platforms te bekijken, inhoud van onze websites te delen met je vrienden, te reageren op berichten van andere gebruikers en de makers of actief mee te discussiëren op onze forums. Sommige sociale cookies die geplaatst worden, kunnen door sociale medianetwerken ingezet worden om jouw internetgedrag te gebruiken voor commerciële doeleinden. Hier heeft Omroep MAX geen invloed op.

Voor meer informatie over de manier waarop deze derden omgaan met jouw persoonsgegevens, verwijzen wij je door naar het privacy beleid van deze derden. De meest voorkomende zijn:

Cookie-instellingen aanpassen en meer informatie

De cookie-instellingen voor deze website zijn te allen tijde naar je persoonlijke voorkeur te wijzigen. De pagina waarop je deze instellingen kunt wijzigen is te bereiken via deze link Cookie instellingen. Hier is ook gedetailleerde informatie vinden over welke cookies we specifiek plaatsen.

  • Ik wil Sociale Media koppelingen:

    hiermee staat u het plaatsen van Social media Cookies toe, deze netwerken kunnen u volgen en kan uw internetgedrag monitoren voor commerciële doeleinden.