Column Cees Grimbergen: Topvrouw Margot Scheltema controleerde niet of pensioenfondsen integer zijn (als ze zichzelf ‘integer’ noemen)

In het pensioenproject van Omroep MAX kwam ik er achter dat heel erg veel geld mensen aantrekt die van heel erg veel geld houden. Die weer mensen om zich heen verzamelen die zeggen dat we de mensen die van heel erg veel geld houden hard nodig hebben. Omdat zij nóg meer geld voor die pensioenfondsen kunnen vergaren. Waardoor miljoenen Nederlanders er beter van worden, want het geld zal de pensioenfondsen binnen stromen.

Dát is het verhaal. In werkelijkheid hebben de Dagobert Ducks van deze wereld meer voordeel bij het huidige pensioensysteem dan de gewone pensioenpremiebetalers en gepensioneerden.

Code Pensioenfondsen

In díé wereld stuitte ik in 2016 op de Code Pensioenfondsen en op de Monitoringcommissie die die Code Pensioenfondsen bewaakt. In 80 richtlijnen wordt voorgeschreven hoe je je in de pensioenindustrie moet gedragen. De pensioenfondsen zelf betalen de commissie. En een polderorgaan, de Stichting van de Arbeid, heeft zich er aan gebonden. Dat laatste betekent dat ook de vakbonden akkoord zijn met die Code. De code is een vorm van ‘zelfregulering’. Dat houdt in: je beoordeelt zelf je eigen gedrag.

Richtlijnen

Na de wantoestanden die ik in de voorgaande 3 jaar in de pensioenwereld aantrof, was ik nieuwsgierig hoe deze Code Pensioenfondsen wantoestanden zou bestrijden.

Ik citeer 3 van die richtlijnen:

• ‘Het pensioenfonds voert een beheerst en duurzaam beloningsbeleid’
• ‘Het bestuur staat open voor kritiek en leert van fouten.’
• ‘De leden van het bestuur (…) en andere medebeleidsbepalers handelen integer.’

De feiten?

Het beloningsbeleid leidde tot miljoenenbeloningen voor een kleine pensioenelite. Fouten en fraude werden afgedekt met geheime schikkingen waar geen werknemer of gepensioneerde aan te pas kwam. Integriteit in de pensioenwereld bleek een rekbaar begrip.

Monitoringscommissie

Ik las de Code en viel van mijn stoel. De werkers in de pensioenwereld gaan zélf over hun eigen integriteit. Jaarlijks rapporteren ze aan de Monitoringcommissie of ze ‘beheerst beloond hebben’, ‘leerden van fouten’ en ‘integer waren’. ‘Ja’, luidt het steevaste antwoord van alle pensioenfondsen.

En wat doet de Monitoringcommissie met dat ‘Ja, wij zijn integer’? Die accepteert dat als de waarheid. De voorzitter van de Monitoringcommissie, Margot Scheltema, lichtte deze werkwijze in Zwarte Zwanen toe. Scheltema: ‘De Code is een serie afspraken die kwaliteit van bestuur, beleid en toezicht beogen te versterken. Ik kan niet controleren of pensioenfondsen de waarheid spreken.’ Bekijk het fragment.

‘Commissariatenverzamelaar’

Deze Margot Scheltema was 4 jaar achtereen, van 2012 tot en met 2015, de meest invloedrijke vrouw van Nederland. ‘Commissariatenverzamelaar’ noemde de website Managementscope haar. Via het ‘Old Boys and Girls Network’ in de pensioenwereld schreef zij een hele reeks functies op haar naam.

Zo zat -en zit- ze in de Raad van Commissarissen van De Nederlandsche Bank, de toezichthouder op pensioenfondsen die een oogje dicht kneep toen de frauderende zakenbank Goldman Sachs een schikking trof met het benadeelde Pensioenfonds Vervoer van onze vrachtwagenchauffeurs. Déze Margot Scheltema dus… Over wie DNB schreef: ‘Scheltema heeft bijzonder goede kennis van corporate governance en gedragscodes.’ Deze Margot Scheltema dus. Die een reeks functies bij financiële instellingen als ABP, ASR en Triodos had.

Overtuiging

Mevrouw Scheltema zei me vol overtuiging in een Haags hotel waar ik haar mocht interviewen dat pensioenwerkers zélf over hun integriteit gaan. Haar eigen bijbanen in en buiten de financiële sector waren een vanzelfsprekendheid voor mevrouw Scheltema.

Wie benoemde mevrouw Scheltema in haar functie als toezichthouder? De Pensioenfederatie, de lobby- en belangenclub van pensioenfondsen. Een vereniging die zich al jaren kritiekloos opstelde richting uitwassen en belangenverstrengeling.

Toen wist ik: dit project Zwarte Zwanen is nog niet af. Bekijk hier de hele aflevering van Zwarte Zwanen 5 – Kan het anders met uw pensioenpremie?  In Dossier Zwarte Zwanen zijn alle columns van Cees Grimbergen en berichten over Zwarte Zwanen te lezen.

(Foto: Margot Scheltema vertelt in Zwarte Zwanen over integriteit in de pensioenwereld)