Column Cees Grimbergen: ‘Je kunt beter veel geld stelen dan weinig’, zei Edward Siedle

Sinds 2013 produceerde Omroep MAX de spraakmakende serie Zwarte Zwanen. Verslaggever Cees Grimbergen liep verbaasd rond in de wereld die vrijuit beschikt over andermans geld, de pensioenpremies van miljoenen Nederlanders.

Vandaag Cees’ column over Zwarte Zwanen 3 uit 2015. Voor deze aflevering interviewde hij in Washington topeconoom Eileen Appelbaum en in Florida pensioen-detective Edward Siedle. Nieuws in deze aflevering: Nederlandse pensioenmiljarden kwamen in het faillissement van Lehman Brothers terecht. Het waren de zuur verdiende euro’s van Nederlandse meubelmakers in Pensioenfonds Meubel. Honderden miljoenen daarvan verdwenen in de diepe put van Wall Street. Cees blikt terug.

Pensioendetective

Onafhankelijke economen die de pensioenwereld kritisch beschouwen? In ons land waren ze voor mij onvindbaar. Ik besloot contact te leggen met 2 Amerikaanse deskundigen. Econoom Eileen Appelbaum in Washington riep onmiddellijk: ‘Kom maar langs.’ Pensioendetective Edward Siedle in Florida reageerde even enthousiast. Zo kon ik, naast klokkenluider Michael van Bemmelen in New York, tijdens een korte Amerikaanse reis nog 2 onafhankelijke deskundigen interviewen.

‘De ethische normen van de beleggingswereld zijn op het laagste niveau sinds de opkomst van de financiële sector in Amerika.’

‘Ethische normen’

Eerst Siedle. Dat ‘pensioendetective’ klinkt potsierlijk en cowboy-achtig. Maar Siedle’s kennis is groot. Als oud-toezichthouder op de financiële sector bij de SEC, de Amerikaanse waakhond voor de financiële sector, heeft hij veel kennis van de financiële wereld. Hij stelde, 7 jaar na de crisis, tegen mij: ‘De ethische normen van de beleggingswereld zijn op het laagste niveau sinds de opkomst van de financiële sector in Amerika.’

Met zijn whiskey-stem etaleerde Siedle in volzinnen de verloedering van de financiële sector. Waardoor de kijkers gingen begrijpen wat er met de Nederlandse pensioenrijkdom gebeurt. En hij stelde de positie van de grote graaiers aan de kaak: ‘Als iemand 100 dollar uit een pinautomaat steelt, is dat nieuws. Maar als iemand 100 miljoen dollar van een pensioenfonds steelt, komt niemand dat te weten.’

‘Reputatiemanagement’

Eileen Appelbaum legde de Nederlandse kijker uit Nederlandse pensioenmiljarden in Amerikaanse beleggingsfondsen terecht komen. En dan worden ingezet om, koste wat kost rendement te maken. Daarbij zijn de belangen van gewone werkers (‘Main Street’, schrijft Appelbaum) ondergeschikt aan die van ‘Wall Street’. En dat gebeurt met … Nederlands pensioengeld.

Als illustratie van de beweringen van Appelbaum en Siedle lieten we in die aflevering ook de Koreaans-Amerikaanse Yoojin Kim aan het woord. Als jonge dertiger was ze in 2015 bij de grote zakenbank JP Morgan baas over 100 miljard doller. Geld van investeerders, vooral pensioenfondsen. Kim maakte de kijker duidelijk wat ‘reputatiemanagement’ is. Dat is zeggen: ‘We care about people’ en ‘I am extremely happy to serve these clients’. Terwijl je het tegenovergestelde meent.

De taal

En dan is er de taal. Iedere beroepsgroep kent jargon. Maar de pensioensector gebruikt jargon om complexiteit en onhelderheid voor de pensioenpremiebetalers te vergroten. Het koeterwaals van de pensioenwereld hoorde je in deze Zwarte Zwanen. Topman Olaf Sleijpen van de Nederlandsche Bank sprak een potjeslatijn dat geen Nederlandse kijker ooit eerder hoorde. Door Olaf Sleijpen -nog steeds machtig binnen DNB- begon ik door te krijgen hoe de taal in de pensioenwereld misbruikt wordt. Het is een trucje van pensioenbobo’s om onzin in een aanvaardbaar jasje te gieten. ‘Dangerous nonsense’, noemt schrijver John Lanchester het. Bekijk hier het fragment uit Zwarte Zwanen 3.

Bekijk hier de hele uitzending van Zwarte Zwanen 3.