Vaarwel Nederland: Verenigde Staten

In de documentaireserie Vaarwel Nederland volgt MAX het spoor van Nederlandse verhuizers uit de jaren 50. Aan de hand van persoonlijke verhalen, foto’s en archiefbeelden vertelt de serie de geschiedenis van emigranten naar de 4 populairste emigratiebestemmingen vanaf de jaren 50. In aflevering 2 staan de emigranten naar de Verenigde Staten centraal.

The land of the free and the home of the brave

Amerika wordt nog altijd gezien als ‘The land of the free and the home of the brave’. Dat geldt zeker voor de Amsterdamse Betty Knoop (85). Tijdens de oorlog wordt de Joodse familie Knoop opgepakt en komt in concentratiekamp Bergen-Belsen terecht. Ze weten de verschrikkingen te overleven, maar een paar dagen na de bevrijding van het kamp overlijdt de moeder van Betty aan uitputting. Samen met haar vader en broer keert Betty terug naar Amsterdam, maar daar zijn alleen nog maar pijnlijke herinneringen. “Amsterdam was leeg, onze hele sociale omgeving was er niet meer want er kwam bijna niemand terug.” In 1951 besloot ze tijdelijk naar familie in New York te gaan. Maar ze trouwt en krijgt 4 kinderen. Voor een organisatie van Holocaust-overlevenden geeft Betty nog steeds lezingen op scholen.

Artiestenleven

Peter van Hattum (85) speelde in de jaren 50 bij het ABC-cabaret van Wim Kan. In Amsterdam zat hij middenin het artiestenleven met onder anderen Nelly Frijda, Ramses Shaffy en Wim Sonneveld. Toch besloot Peter om in 1958 zijn geluk te beproeven in Amerika. Met de SS Statendam vertrok hij voor 6 maanden om met eigen werk op te treden in New Yorkse nachtclubs. Het toeval bracht hem bij een auditie voor een nieuwe hit-musical op Broadway: The Sound of Music. Uit honderden jonge mannen werd hij gekozen voor de rol van de oudste zoon van de familie Von Trapp, Rolf Gruber.

Dagboek

Klaas de Boer werd op zijn 14e, zoals hij het zelf zegt, door zijn ouders gekidnapt naar Amerika. De familie komt in Holland, Michigan terecht. Een paar jaar geleden vindt Klaas na het overlijden van zijn moeder haar dagboek. Hij leest dat zijn ouders regelmatig ruzie hadden over de emigratieplannen. Moeder wilde helemaal niet weg uit Nederland, ondanks dat de vader van Klaas een succesvolle bakkerij in Amerika opstartte. De bakkerij is inmiddels een begrip, waar zijn broers en neven de scepter zwaaien. Over zijn jeugd in Friesland en de emigratie naar Amerika heeft Klaas de Boer het boek Rough Seas geschreven.

Indische Nederlanders

Tussen 1950 en 1965 vertrokken er ongeveer 25.000 Indische Nederlanders naar de Verenigde Staten. Na de oorlog kregen deze Nederlanders uit Indië geen warm onthaal in Nederland. In 1941 zat Wim van Vreeswijck in militaire dienst. Omdat Wim bij de KNIL had gezeten werden hij en zijn vrouw na de oorlog gerepatrieerd naar Nederland. In Nederland werd de familie eerst in een pension in Scheveningen opgevangen. Wim vond het maar niks in Nederland, vooral omdat het zo koud en nat was. Hij besloot na een paar jaar naar Amerika te emigreren. Samen met zijn Indische vriendin Bea bezoekt hij regelmatig een Kumpulan; bijeenkomsten waar Indische Nederlanders elkaar ontmoeten om te eten en herinneringen op te halen.

Nederlandse verenigingen

Mariska Henneberque (73) is samen met haar ouders naar Amerika gekomen. Ze was achttien jaar en wilde niet weg uit Amsterdam. Haar vader dreigde zelfs om haar op te laten halen door de politie als ze niet meeging. “Die hele emigratie heeft mijn hele leven in de war geschopt. In Amsterdam had ik een leuk leven. In het weekend ging ik met vriendinnen uit en dat was in Amerika ineens afgelopen.” Mariska heeft als enige in de familie altijd het Nederlanderschap gehouden. Daarnaast is ze altijd betrokken geweest bij Nederlandse verenigingen. Samen met haar vriendin organiseert ze busreisjes voor ouderen, waarbij ze Nederlandse liedjes zingen. Contact met andere Nederlanders is belangrijk voor haar.

Verhalen

In de documentaireserie Vaarwel Nederland komen de verhalen van emigranten uit Canada, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland aan bod. De serie wordt in 4 delen uitgezonden en is te zien op 23 februari, Canada, op 2 maart, 16  maart en op 23 maart 2018 om 21.05 uur op NPO 2.

De verhalen die in Vaarwel Nederland worden verteld zijn niet de enige verhalen. Er zijn er velen. Op MAX Vandaag hebben we nog extra verhalen van mensen die ooit de stap hebben gewaagd om te emigreren of van mensen die veel aan deze emigranten te danken hebben.  Bekijk hiervoor de kaart van Vaarwel Nederland.