Vaarwel Nederland: Australië

In de documentaireserie Vaarwel Nederland volgt MAX het spoor van Nederlandse verhuizers uit de jaren 50. Aan de hand van persoonlijke verhalen, foto’s en archiefbeelden vertelt de serie de geschiedenis van emigranten naar de 4 populairste emigratiebestemmingen vanaf de jaren 50. In aflevering 3 staan de emigranten naar Australië centraal.

In het geheim

Marianne Gijsberts (73) was 14 toen haar vader met zijn gezin de grote oversteek maakte. Na de Hongaarse opstand in 1956 wilde hij weg. Zijn schoonouders waren fel tegen de emigratieplannen en daarom besloot hij in het geheim alle voorbereidingen te treffen. Marianne: ”Een dag voordat we vertrokken heeft hij het aan oma verteld. Ik zie nog hoe ze uit verdriet de handen voor het gezicht sloeg.’’ Na een lange reis kwam het gezin in het opvangcentrum voor emigranten Bonegilla terecht. ’’We kwamen daar terecht in barakken van het leger, een barak voor mijn ouders en een voor mijn broers en mij. Met etenstijd kreeg je een kwak aardappelpuree met erwten op een plastic bord. En een snee brood waar soms schimmel aanzat.’’ Hoewel Marianne al meer dan 60 jaar in Australië woont, is Nederland nog steeds belangrijk voor haar. Samen met haar man Michael is ze actief voor de Nederlandse club in Melbourne.

100.000ste emigrant

Addo Zevenbergen (60) is de zoon van misschien wel de bekendste emigrant naar Australië. Om de emigratie voor moeders aantrekkelijk te maken werd de jonge fotogenieke huisvrouw Adriana van Zevenbergen door de Nederlandse en Australische overheid verkozen tot 100.000ste emigrant. Samen met haar man Cornelis en twee zonen vertrok ze onder het oog van talloze camera’s in september 1958. Jarenlang bleef zij het gezicht van een reclamecampagne om de emigratie naar Australië te promoten. Veel herinneringen aan Nederland heeft haar zoon Addo niet. Hij is maar een keer terug geweest naar zijn geboorteland. In Geelong werkt hij nu als glazenwasser en in zijn vrije tijd verzamelt hij oude racefietsen. Hij denkt wel dat zijn hobby te maken heeft met zijn Nederlandse afkomst.

Hals over kop

Nelly Moonen-Wulms (75) werd middenin de oorlog geboren in een schuilkelder in het Limburgse Vlodrop. Het gezin was arm en na de oorlog raakte haar vader invalide. Dat betekende dat Nelly op haar 14de al aan het werk moest. Om de ellende te ontvluchten wilde Nelly naar Australië, het land van warm weer en wuivende palmen. Omdat ze niet alleen mocht gaan, is ze hals over kop getrouwd met Gerard, die ook naar het beloofde land wilde. Eenmaal aangekomen in Australië blijkt het leven hard, het jonge stel komt terecht in een eenvoudige garage zonder gas, water en licht. Nelly besluit om alle baantjes aan te pakken die ze kan krijgen, zelfs als ze hoogzwanger is. Nadat haar huwelijk op de klippen is gelopen, brengt een kennis in Nederland haar op het idee om een handel in opgeknapte autobanden op te zetten. Een gouden greep waarmee Nelly een klein fortuin vergaard. ”Ik heb nooit gedacht dat ik de verkeerde beslissing heb genomen. Steeds dacht ik, we komen er wel.’’

Groot avontuur

”Mijn moeder dacht de juiste beslissing te hebben genomen voor haar kinderen. Ik denk dat ze zelf spijt heeft gehad van haar keuze maar ze deed het voor ons.’’ Feiko Bouman werd geboren in Groningen. Zijn moeder had in de stad een winkel en zijn vader een tuinkwekerij. Het leven was goed maar toch wilden zijn ouders graag emigreren. Voor de jonge Feiko was de emigratie vooral een groot avontuur, spelen in de vrije natuur heeft hem een zorgeloze jeugd gegeven. Pas nu hij ouder wordt, realiseert hij zich wat zijn ouders allemaal hebben achter moeten laten voor een beter leven. Hij heeft kunnen studeren en is in Australië een beroemde architect geworden.

Andere taal leren

Mynie Brown-Van Voorst werd geboren in Den Haag, waar haar ouders een groentewinkel hadden. Omdat het na de oorlog voor middenstanders moeilijk was het hoofd boven water te houden, wilde haar vader weg uit Nederland. ”De eerste reactie van mijn moeder was dat ze niet naar dat stomme land wilde en dat ze al helemaal geen andere taal wilde leren.’’ Vader zette door, het huis en de winkel werden verkocht. In 1952 stapte hij met zijn gezin op de boot. Het gezin kwam in het opvangkamp Bonegilla terecht. Vader kreeg al snel werk bij de spoorwegen in Australië. Een loodzware baan waarbij hij met 40 graden in de hete zon moest werken. Maar er was geen weg terug. Bij vertrek uit Nederland moest hij een contract tekenen waarbij hij beloofde minstens 2 jaar in Australië te blijven. ”De eerste jaren in Australië waren heel erg zwaar voor mijn ouders maar gaande weg zijn ze van het land gaan houden. Ik ben er trots op dat ze door hard werken een bijdrage hebben geleverd aan hun nieuwe vaderland.

In Australië interviewden we ook nog Rids van der Zee, ook wel The Magic Dutchman genoemd. Bekijk hier het hele interview.