Minister De Jonge stopt gerommel met zorggeld in doofpot

In december 2018 beschrijft Cees Grimbergen voor de journalistieke website followthemoney.nl een bizarre constructie om een zorgmanager een gouden handdruk te kunnen geven. Verontruste Tweede Kamerleden stelden kritische vragen over dit misbruik van collectief geld. Voor MAX Vandaag verbaast Grimbergen zich over de antwoorden van de verantwoordelijke minister Hugo de Jonge (volksgezondheid), die geen moreel oordeel durft te vellen over een schijnconstructie, een nepstichting, een gouden handdruk én een plagiaat-rapport.

Opvallende vertrekregeling

Tijdens mijn MAX Vandaag-serie over Careyn en Tuindorp-Oost stuit ik op een opvallende vertrekregeling voor de huidige hoogste Careynbaas, Marco Meerdink. In het recent verleden, 2016, bedenkt hij met een van zijn vorige werkgevers, Espria, een lucratief afscheid.

Espria is bij het grote publiek onbekend. Espria is één van de onbestuurbare fusie-mammoets in de Nederlandse zorg. Onder namen als Evean en GGZ Drenthe kent een deel van Nederland het concern. Espria heeft onder andere jeugdzorg, verpleeghuizen en verzorgingshuizen in de Noordelijke provincies. Het is met een jaaromzet van 712 miljoen euro één van de grootste zorgconcerns van het land. Ik zet allereerst de feiten uit mijn Follow the Money-verhaal kort op een rijtje:

• Op 1 januari 2016 vertrekt Marco Meerdink noodgedwongen als Espria-topman. Toch legt Espria in 2016 257.266 euro aan salariskosten voor Meerdink op tafel. Ook blijft hij op kosten van premie- en belastingbetalers in een lease-Volvo rijden. Die kost in 2016 34.392 euro.
• Salaris en lease-auto worden in de speciaal voor Meerdink opgerichte Stichting Onderzoek Systeemvraagstukken Zorgstelsel ondergebracht. Als tegenprestatie moet Meerdink in 2016 een rapport over de toekomst van de zorgsector schrijven.
• Deze Stichting Onderzoek Systeemvraagstukken Zorgstelsel huurt voor onderzoek en schrijfwerk de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB) in. Kosten: 77.501 euro. Dat bedrag wordt niet gekort op Meerdinks salaris.
• Het totaal rapport van 100 pagina’s kost dus in totaal 360.000 euro. In dat eindresultaat (een notitie en 3 deelrapporten) is niet 1 traceerbare bijdrage van Meerdinks hand te vinden. De Stichting blijkt een schijnconstructie om Meerdink een gouden handdruk te kunnen geven. Wie de saaie, nauwelijks leesbare rapportage wil inzien, kan hier terecht:  rapport 1 , rapport 2, rapport 3, de overkoepelende notitie.
• Van het 100 pagina’s tellende eindresultaat bestaan er 60 uitsluitend uit teksten uit andere rapporten en notities, zonder duidelijke bronvermelding. ‘Plagiaat’, oordeelt de Maastrichtse hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot. De tekst is bovendien geschreven in een voor gewone burgers ondoorgrondelijk bestuursjargon.
• Verantwoordelijk voor het ‘plagiaat-rapport’ is prof. dr. Mark van Twist, van de prestigieuze aan het Lange Voorhout gevestigde NSOB. Van Twist stelt dat Meerdink in 2016 ongeveer 25 dagen werkte aan onderzoek voor de notitie ‘Naar waarde(n)volle zorg’ en de 3 deelrapporten. Dat betekent een dagsalaris van € 1.1640, inclusief lease-auto.
• Het door Van Twist en de NSOB gepleegde plagiaat verdwijnt in de doofpot. In wetenschappelijke kringen blijft het na publicatie in december 2018 stil over de door professor Van Twist en zijn staf gehanteerde werkwijze. Van Twist is behalve directeur van de NSOB, hoogleraar Bestuurskunde aan de Eramus Universiteit (specialisatie: ‘bestuurs- en beleidsadvisering in publiek-private context’). Hij zit bij de Algemene Rekenkamer, is docent aan de Berlijnse Hertie School of Governance en heeft binnen en buiten de zorg nevenfuncties.
• Over het eindresultaat van 100 pagina’s is volgens Van Twist 2 keer door 15 zorgtopmensen geconfereerd. Plaats van handeling: Hotel Karel V aan de Utrechtse Springweg. Bijzonderheden over die 2 conferenties wil de voorzitter van de Stichting Onderzoek Systeemvraagstukken Zorgstelsel, Han Noten, niet geven. Wel erkent Noten (ook voorzitter van de Espria Raad van Commissarissen) dat met het inmiddels 2 jaar oude rapport op dit moment niets wordt ondernomen. Het ligt in een la en verstoft.

‘Ik acht het mogelijk dat er partijen zijn die hier weinig begrip voor hebben’ 

Tweede Kamerleden John Kerstens (PvdA) en Maarten Hijink (SP) stellen eind december 2018 vragen aan minister De Jonge. In de week van 11 tot 17 februari 2019 worden deze vragen beantwoord. Minister De Jonge heeft geen inhoudelijk oordeel over het plagiaatrapport, geen moreel oordeel over de schijnconstructie en geen oordeel over de hoogte van gouden handdruk voor de huidige hoogste baas van Careyn.

SP-er Hijink vraagt: “Vindt u het wenselijk dat de heer Meerdink in 2016 € 291.658 euro betaald kreeg uit collectieve zorgpotten, namelijk ziektekostenpremies, ZVW-premies, eigen bijdragen en belastinggeld?”

Antwoord De Jonge: “Ik ben van mening dat geld dat afkomstig is uit collectieve middelen zorgvuldig moet worden besteed. Het is echter niet aan mij om in individuele gevallen te oordelen over het bedrag dat een instelling heeft uitgegeven aan een onderzoek.”

PvdA-er Kerstens vraagt: “Deelt u de mening dat de verrichte hoeveelheid werk niet in verhouding staat tot de geleverde prestatie? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?”

Minister de Jonge antwoordt: “Het is aan de opdrachtgever van het onderzoek, in dit geval Espria, om daarover te oordelen.”

De minister stelt in zijn antwoorden dat de Stichting-constructie voor de gouden handdruk van Meerdink wettelijk niet verboden is. De Wet Normering Topinkomens (‘Balkenendenorm’) probeert extreem hoge beloningen in onder andere de zorgsector tegen te gaan. Maar, constateert de minister, die wet is alleen ‘van toepassing op topfunctionarissen binnen de (semi-)publieke sector’. De Stichting voor Marco Meerdink is, volgens de Jonge, ‘geen (semi-)publieke instelling, maar een private instelling’. ‘De WNT (Wet Normering Topinkomens) is op de Stichting dus niet van toepassing’, concludeert de CDA-bewindsman. En droog constateert de Christen-Democratische bewindsman: “In casu is daarom geen sprake van overtreding van de WNT.”

Stuitend gebrek aan moreel besef

Carin Gaemers maakt zich met Hugo Borst al jaren hard voor de ouderenzorg. Zij heeft kennis genomen van de ‘vertrekregeling’ van Meerdink bij Espria. Gaemers: “Dit getuigt van een stuitend gebrek aan moreel besef. Wat een grenzeloze brutaliteit om hiervoor zorggeld te gebruiken.”

Gaemers verbreedt de schijnconstructie rond Marco Meerdink naar de veranderingen die de zorgsector al jaren heeft doorgemaakt. Ze stelt: “Helaas is het type bestuurder Marco Meerdink in een groot deel van de zorgsector nog steeds de norm. Bestuurders interpreteren marktwerking als het recht op een salaris, bonussen en andere regelingen. Die beloningen zijn buitenproportioneel hoog als je kijkt naar de zorgsector waarin zij werken.”

Gaemers betrekt bij haar oordeel de ervaringen van de actiegroep van jongeren in Tuindorp-Oost, Utrecht. Die constateerde dat de Careyn-managers geen boodschap hebben aan de wensen en verlangens van oud en jong in Tuindorp-Oost. Ze zegt: “Dit type bestuurder kiest via fusies voor grote zorgorganisaties. Dit heeft geleid tot enorm grote zorginstellingen, die vanuit de top volstrekt procesmatig worden aangestuurd. Binnen deze instellingen wordt de organisatie zelf belangrijker gevonden dan de taak die zij hebben: het verlenen van zorg. Terwijl niet de organisatie centraal moet staan, maar wat de zorgvrager nodig heeft.”

Minister De Jonge stelt in 2 zinnen dat Meerdink volgens Espria en de Stichting een ‘lager bedrag’ krijgt. Zou het neprapport dus goedkoper zijn dan 369.334? De Jonge en zijn ambtenaren die de antwoorden hebben voorbereid leggen dit ‘lager bedrag’ niet uit. Ik doe nader boekenonderzoek en kom erachter dat het vakantiegeld van Marco Meerdink in 2016 (16.138 euro) per abuis 2 keer is meegeteld. ‘Negatieve dotatie’ op de winst- en verliesrekening heet dat in accountantstermen. Sorry, lezer, dat ik u er mee lastig val. Aan de andere kant heb ik administratie- en accountantskosten (6405 euro) niet meegeteld. De schijnconstructie koste niet 369.334, maar 359.601 euro.
Gaat die 9.733 euro terug naar zorgpremie- en belastingbetalers? Als u dát denkt, rekent u buiten de waard. Dat geld blijft in de Stichting Onderzoek Systeemvraagstukken Zorgstelsel achter. Daar ligt nu nog bijna anderhalve ton, opgebracht uit uw zorgpremies, ZVW-premies, belastingen en eigen bijdragen.

“Wat ging er niet goed?, vraag ik hem”

Han Noten bedenkt als voorzitter van de Raad van Commissarissen van Espria samen met Meerdink de schijnconstructie voor de gouden handdruk. Noten is een prominent PvdA-man en is onder andere Eerste Kamerlid voor die partij geweest. Desgevraagd legt Noten mij uit dat VWS-topambtenaren van Hugo de Jonge bij hem hebben geïnformeerd hoe het met die Stichting zit. Ze bellen Noten omdat hun baas, minister De Jonge, de Kamervragen moet beantwoorden. Noten: “Ik heb ze uitgelegd dat we een aparte Stichting hebben opgericht die buiten de Wet Normering Topinkomens valt.” De ambtenaren brengen dit verhaal over aan de Jonge. Die het prompt in zijn antwoorden aan de Tweede Kamer opschrijft. Noten stelt: “Wij hadden goede redenen om afscheid te nemen van Marco Meerdink. Het ging samen niet meer goed.” Wat ging er niet goed?, vraag ik hem. “Ik kan met u het individuele functioneren van een man als Meerdink niet bespreken.”

Han Noten geeft toe dat hij ‘knap veel last’ heeft van het gouden handdruk-verhaal. Hij vindt het ‘slecht voor zijn reputatie’ en ‘krijgt het de mensen niet uitgelegd’. Uiteindelijk concludeert Noten dat hij en de Raad van Commissarissen het goed gedaan hebben. “Laat ik het zo zeggen: ik ben er niet trots op, maar de constructie is wel WNT-proof .” En wat doet u tegen het gepleegde plagiaat?, is mijn volgende vraag. “Daar reageer ik niet meer op. Het is voor ons een belangrijk rapport. De NSOB heeft net een nieuw essay voor onze Stichting geschreven.”

Lees ook:

Jong én oud verzetten zich tegen interne migratie Utrechts verzorgingshuis
Spannende dag voor OMANIDO in Tuindorp-Oost
Careyn-top wijkt niet voor Utrechtse 100-jarigen
Managers Careyn oorzaak diepe crisis Tuindorp-Oost
Ouderen dupe van crisis zorghuis Tuindorp-Oost
Gemangeld door zorggigant Careyn
Meer kamervragen en onderzoek bij Careyn in crisis
Careyn start verhuizing oudere bewoners verzorgingshuis Tuindorp-Oost
Hoe bonje bij Careyn een manifest oplevert