Nationale Herdenking 15 augustus: Krontjong is de muziek van de heimwee

Ajoen, Ajoen of Schoon ver van jou: misschien heeft u deze liedjes weleens voorbij horen komen. Het zijn 2 voorbeelden uit de wereld van de krontjongmuziek. Maar wat is krontjong precies?

Het geluid is de naam

Marcel Titarsolej van voormalig krontjongensemble Abadi legt uit dat de naam komt van het geluid dat de gitaar in veel krontjongliedjes maakt. “Echt een typisch Indisch ding is als iets een bepaald geluid maakt, noem je dat ook zo. En met krontjong is dat net zo. Het geluid is de naam geworden.” Voor veel liefhebbers van het genre zit de waarde van krontjong echter niet zozeer in de muziek zelf, maar vertegenwoordigt het zoveel meer. De liedjes zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis en de herinneringen aan Nederlands-Indië.

Wat rest is eten en de muziek

In 1949, 4 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog, wordt Indonesië onafhankelijk: Nederlands-Indië bestaat niet meer. Naast de Nederlanders zijn ook veel Indo-Europeanen die in Nederlands-Indië geboren zijn, gedwongen om Indonesië te verlaten. Ze laten hun vertrouwde omgeving achter en vluchten naar een voor velen onbekend land. Het enige wat ze in Nederland nog over hebben van hun geboorteland, is de muziek en het eten, legt Titarsolej uit. “Dus wat doen wij? We eten, en we maken muziek.”

Het gevoel van krontjong

Pim Fuchs van Abadi probeert het gevoel van krontjong onder woorden te brengen. “Het is de muziek van de heimwee, verdriet, troost. Het is eigenlijk muziek van het verzwegen verleden. Enerzijds zijn er hele mooie herinneringen voor mensen. Maar de pijn en de trauma’s… Veel van dat leed is nooit geuit door de mensen die dat hebben ervaren.”

Zijn medemuzikant Guus Paat van het krontjongensemble: “Daarom draaiden mijn ouders deze muziek. En dan rolden de tranen over de wangen bij mijn moeder.” Die emoties die zijn ouders voelden, voelt hij daardoor ook bij de muziek. En dat maakt het juist zo bijzonder. Fuchs: “Het is niet zozeer hoe je het speelt of hoe het klinkt, maar eigenlijk de hele sfeer om krontjong heen en wat dat oproept bij mensen.” Abadi bezoekt onder meer verpleeghuis Rumah Kita om voor de Indische- en Molukse ouderen een aantal krontjongliederen te spelen. Luister en kijk hieronder naar hun uitvoering van Ajoen, Ajoen en Schoon ver van jou.

Abadi met Ajoen, Ajoen

Abadi met Schoon ver van jou

Uniek archief online bij het CBG

Op dinsdag 15 augustus, de dag van de Indië-herdenking, komt er op de website van het Centrum voor familiegeschiedenis, het CBG, een uniek archief online. In het archief staan meer dan 100.000 paspoortaanvragen van Indische Nederlanders die eind 1949 naar Nederland wilde toen Nederlands-Indië Indonesië werd.

Nationale Herdenking 15 augustus 2023