Hoe zit het? Waarom worden we sneller vergeetachtig in een andere kamer?
Publicatiedatum: 9 januari 2024
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: waarom worden we sneller vergeetachtig in een andere kamer?
Het Doorway Effect: vergeetachtigheid in andere kamer
Heeft u het al eens meegemaakt? U gaat naar de badkamer om uw tandenborstel te pakken. En eenmaal daar aangekomen, bent u vergeten wat u ook alweer wilde doen. Of u opent de koelkast en vergeet direct wat u eruit wil halen. Engelstaligen noemen dit het Doorway Effect, oftewel de plotselinge vergeetachtigheid als u een deur opent en een andere ruimte betreedt.
Meerdere bordjes tegelijk in de lucht houden
Dit komt door de manier waarop mensen denken, door het maken van associaties. De Britse psycholoog Tom Stafford vergelijkt het vormen van onze dagelijkse gedachten met een circusartiest, die meerdere borden met dunne stokjes in de lucht laat balanceren. Het valt niet mee om al deze borden tegelijkertijd in de lucht te houden. Want elke losse gedachte, groot of klein, heeft uw aandacht nodig en vergeetachtigheid ligt op de loer.
Door onderbewuste associaties te maken, kunt u die gedachte vasthouden en voorkomt u dat u het bord van het stokje laat vallen. Als iemand zich aan u voorstelt en u dus de naam van diegene moet onthouden, koppelt u de naam aan zijn of haar uiterlijk. Of aan de plek waar jullie elkaar voor het eerst gezien hebben. “Onze herinneringen zijn vastgelegd in een web van associaties. De fysieke omgeving waar u die herinneringen vormt, kan zo’n associatie zijn”, legt Stafford uit aan de BBC.
Woonkamerassociaties en badkamerassociaties
Hoe werkt dit in de praktijk? Als u bijvoorbeeld in de woonkamer bent, associeert u opkomende gedachten (zoals: “Ik moet mijn tanden nog poetsen”) dus met de ruimte waar u zich bevindt. Maar loopt u vervolgens de badkamer binnen, dan verdwijnen de ‘woonkamerassociaties’ naar de achtergrond. En misschien dwalen uw gedachten onderweg af, waardoor u aan heel andere dingen dan uw tandenborstel denkt. Eenmaal in de badkamer krijgt u weer nieuwe associaties, die bij deze ruimte horen. Dan kan het even duren voordat u de gedachtes uit de woonkamer weer oproept. En voordat u zich herinnert wat u ook alweer in de badkamer kwam doen.
Als u onderweg 1 of meerdere deuren passeert, is dat een extra prikkel voor uw brein, hebben Amerikaanse psychologen onderzocht. De deur is namelijk de grens tussen 2 ruimtes in uw woning. Als u de deur opent en dichtdoet, krijgen uw hersenen een extra signaal dat u de ene ruimte voor de andere verruilt. En dat er bij die nieuwe ruimte andere associaties en herinneringen horen. Het verklaart ook waarom uw vergeten jeugdherinneringen plotseling weer naar boven kunnen komen, als u na lange tijd weer uw ouderlijk huis bezoekt. Sowieso keren jeugdherinneringen, opgedaan tussen uw 15e en 25e levensjaar, vaak terug als u ongeveer 60 jaar bent, zoals we in dit artikel uitleggen.
(Bron: Archief, Algemeen Dagblad, Quest, BBC, Memory & Cognition. Foto: Shutterstock)
