Recht op de dood?

In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen van Hollandse Zaken gaat het over het recht op de dood. Er is een sterk stijgende vraag naar euthanasie en dat zorgt voor een toenemende druk op artsen. 

Recht op euthanasie

Veel mensen vinden dat ze recht hebben op euthanasie. Of de arts het maar even uit wil voeren. Een groeiend aantal artsen heeft het daar moeilijk mee. Ze ervaren het beëindigen van een leven als emotioneel zwaar belastend. En ze zijn bang voor een hellend vlak. Kreeg je voorheen alleen euthanasie als je bijna dood was, nu kan ook psychisch lijden een reden voor levensbeëindiging zijn.

Afgewezen

In 2010 werd 3136 keer euthanasie verleend. In 2016 gebeurde dat 6091 keer. Zowel bij reguliere artsen als in de Levenseindekliniek. De vraag naar euthanasie is vele malen groter. Bij de Levenseindekliniek, waar ook het aantal verzoeken om levensbeëindiging wordt bijgehouden, wordt in 2 op de 3 gevallen geen euthanasie verleend. Vooral bij dementie, als iemand niet wilsbekwaam meer is, worden verzoeken afgewezen. Vaak tot woede van de betrokkenen.

Aan het woord:

De sportieve Gerrit Weijs (72) komt eind januari ten val met zijn racefiets. Hij loopt daarbij een hoge dwarslaesie op. Naast de pijn vindt Gerrit het een ondraaglijke gedachte de rest van zijn leven volledig afhankelijk te zijn van anderen. Binnen een week na de diagnose vraagt hij om euthanasie. Zijn dochter Eva Weijs vindt dat in eerste instantie heel moeilijk om te horen. In Hollandse Zaken vertelt zij over de maanden die daarop volgen.

Ria Jansen adviseerde als SCEN-arts de behandelend arts van Gerrit Weijs rondom het euthanasieverzoek. Zij zag Gerrit voor het eerst 10 dagen na het ongeluk.

Bert Keizer is arts bij de Levenseindekliniek. Hij vindt het niet erg dat euthanasie ieder jaar vaker wordt toegepast. ‘Er zijn hoe langer hoe meer mensen die vinden: ik wil dit niet. Dat komt vooral doordat je niet meer terminaal hoeft te zijn om voor euthanasie in aanmerking te komen. Dat is de belangrijkste verschuiving.’

Frits van den Haspel (79) was jarenlang mantelzorger voor zijn vrouw Ineke bij wie in 2000 de ziekte van Alzheimer werd geconstateerd. In de jaren dat zij achteruit gaat, bespreekt het stel geregeld haar euthanasieverzoek met de huisarts. In 2013, toen ze nog helder kon nadenken, wordt die wens gehonoreerd.

Pieter van Beyma (74) verloor in 2016 zijn vrouw aan kanker. Ondanks een euthanasieverklaring wilde de huisarts haar verzoek niet inwilligen. Van Beyma: “Artsen zijn vaak zo moraliserend. Ik heb soms het gevoel dat de levenden willen dat je blijft leven; dat je tussen hen blijft. Mag ik dat zelf weten?”

Cees Hertogh, hoogleraar ouderengeneeskunde is kritisch over de opschuivende grenzen van euthanasie. Met name euthanasie op wilonbekwame patiënten vindt hij een brug te ver. Hertogh: “Euthanasie steunt op twee pijlers: zelfbeschikking van de patiënt en barmhartigheid van de dokter. Het debat polariseert en schuift op van barmhartigheid naar de zelfbeschikking.”

Karin Pouls, huisarts te Warnsveld. Adviseerde jarenlang als SCEN-arts andere artsen bij euthanasieverzoeken. Maar sinds een vierjarig verblijf in Nieuw-Zeeland niet meer. Pouls: “Toen ik terugkwam moest ik op herhalingscursus om mijn SCEN-diploma te behouden. Na één dag cursus heb ik het laten varen. Het is een hellend vlak omdat euthanasie nu ook wordt toegepast in psychiatrie, dementie. Ik kon me daarmee niet meer verenigen.”

Ishiah Romeijn, kleindochter van Han van der Molen die in 2011 de diagnose dementie kreeg. De familie wist dat zij een euthanasiewens had en dat die geregeld was besproken met de huisarts. Maar een schriftelijke wilsverklaring heeft ze nooit opgesteld. Vanwege pensioen moest een andere huisarts over mevrouw Van der Molen oordelen. Die ging niet akkoord met euthanasie, een SCEN-arts evenmin, omdat mevrouw inmiddels diep dement was. Ishiah: “Er moet toch een groep mensen zijn die hieraan meewerkt. Wat wie moet het anders doen?”

Hollandse Zaken is te zien vanaf donderdag 1 juni 2017 (14 afleveringen) om 21.05 uur op NPO 2.