Het aantal verdachte 65-plussers is bijna verdubbeld
Dagelijks worden senioren gepakt voor winkeldiefstal, vaak voor maar een paar euro aan boodschappen. De zwarte lijst van de verzekeraars telt bijna duizend 65-plussers, de meesten wegens fraude. Het aantal ouderen dat in aanraking komt met justitie is sinds 2000 bijna verdubbeld. “Eenzaamheid, financiële sores, mentale aftakeling, het speelt allemaal mee.”
Een vrouw die al lang de pensioengerechtigde leeftijd is gepasseerd wordt, voor de 25stekeer opgepakt wegens winkeldiefstal en kort vastgezet door de politie. Een 72-jarige man en zijn 63-jarige echtgenote belanden in een politiecel, nadat ze voor de vierde keer tegen de lamp lopen, ditmaal wegens diefstal van kattenbakkorrels en eten voor hun poes. Het zijn zomaar twee recente voorbeelden uit Flevoland, beide uit de praktijk van strafrechtadvocaat Hans Rispens. “Vroeger waren het toch vooral adolescenten die ik moest bijstaan nadat ze waren aangehouden wegens dit soort vermogensdelicten. Maar de laatste jaren moet ik als advocaat steeds vaker komen opdraven voor ouderen.”
Toename een raadsel
Het Openbaar Ministerie (OM) is op verzoek van MAX Magazine dieper in de ‘seniorencriminaliteit’ gedoken en meldt pittige cijfers: sinds het begin van deze eeuw is het aantal 65-plussers dat met justitie in aanraking komt bijna verdubbeld, van 2.600 in het jaar 2000 naar 4.900 in de afgelopen twaalf maanden. De vergrijzing verklaart slechts de helft van de toename, aldus het OM. Want terwijl het aantal ouderen sinds 2000 met 43 procent is toegenomen, is het aantal 65-plussers dat met justitie in aanraking komt, met maar liefst 88 procent gestegen. “Wat de overige oorzaken zijn, weten wij niet”, laat het OM weten.
Armoede speelt een rol onder 65-plussers
Advocaat Rispens denkt dat toenemende armoede onder een deel van de ouderen een rol speelt. “Dan plegen mensen diefstal, gewoon omdat ze niet meer kunnen rondkomen. Zoals die man en vrouw die spullen stalen voor hun kat, hun enige troost in het leven. Een van hen had een heftige vorm van Parkinson en als stel hadden ze ook forse schulden.” Door mentale aftakeling kunnen ouderen ‘grensoverschrijdend gedrag’ gaan vertonen. Zo had de winkeldievegge die voor de zoveelste keer werd opgepakt een vorm van beginnende dementie. “Globaal gezien gaat het functioneren van de hersenen bij 65-plussers achteruit”, zegt Karel Oei (70), emeritus hoogleraar forensische psychiatrie aan de Tilburg University.
‘Ze beseffen het vaak niet’
“Na het 75ste jaar wordt dat nog veel erger. Daardoor beseffen ouderen vaak niet dat zij een delict hebben gepleegd.” Oei beoordeelt nu en dan nog steeds de psychische gesteldheid van verdachten. “Bij ouderen maak ik dan vaak mee dat er sprake is van vergeetachtigheid of ontoelaatbaar gedrag, bijvoorbeeld door ziektes als Alzheimer of Korsakov.” Bij senioren die zich schuldig maken aan vermogenscriminaliteit, zoals diefstal, fraude en oplichting, kan ook eenzaamheid een rol spelen. Oei: “Dan steelt iemand spulletjes bij de supermarkt of HEMA, ook als dat financieel gezien helemaal niet nodig is. Dan is het eerder aandachtszoekend gedrag. Of om de kick, uit verveling, op zoek naar prikkels.’”
Dagelijks een nieuw geval
Heel herkenbaar, meent Arie-Jan van Os, initiatiefnemer en directeur van SODA. Deze organisatie incasseert een schadevergoeding van € 181 bij winkeldieven, nadat ze zijn betrapt. Dat doet SODA zo’n 10.000 keer per jaar, voor 5.000 aangesloten bedrijven. “Ik zie dagelijks wel een geval van een 65-plusser voorbij komen.” Het gaat de oudere dief volgens Van Os heus niet altijd
om de spanning of om ‘het gevoel van voordeel’. Soms komt winkeldiefstal ook voort uit een soort ergernis. De winkelketen heeft toch geld zat en ik heb niks, is dan de redenering. Of: ik ben wel gek als ik hier ga betalen, er is toch niemand die me begroet of een praatje met me maakt.
Niet alleen zaak justitie
“Een gebrek aan positieve binding”, noemt Van Os dat. Vooral in grote, anonieme, ietwat onpersoonlijke winkels komen mensen eerder in de verleiding om iets te stelen. “Je steelt nou
eenmaal makkelijker van je vijand dan van je vriend.” Forensisch psychiater Oei bevestigt dat: “Ook voor ouderen geldt: als je je een paria voelt, ga je je ook zo gedragen.” Volgens Oei is
seniorencriminaliteit echt niet alleen een zaak van politie en justitie, juist vanwege de vaak vervelende en soms schrijnende situaties op de achtergrond. “Eenzaamheid, financiële sores, mentale aftakeling, het speelt allemaal mee. Het is belangrijk dat daar aandacht voor komt, ook omdat de vergrijzing nog lang niet op haar hoogtepunt is.”
Dit onderwerp is te zien op maandag 10 oktober 2016 in Hallo Nederland.
(Bron: MAX Magazine/Ferdi Schrooten)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Wat je je kunt afvragen is hoe deze cijfers er dertig jaar geleden uitzagen, wat een grafiek zou laten zien? Als dan ook een grafiek bestaat van de effecten van overheidsmaatregelen die de versobering en verschraling van het sociale klimaat in Nederland zichtbaar maakt, of deze nagenoeg hetzelfde zal lijken? Ik denk dat dat zo zou zijn. Want de gemeten verdubbeling zal zich niet plotssklaps hebben aangediend. Beetje moeilijk. Ik herinner me uit mijn jeugd in ieder geval geen verhalen over frauderende, stelende bejaarden. En die zullen er vast zijn geweest maar zeer waarschijnlijk ook zeldzaam. Misschien omdat ouderen in die tijd en zeker in de tijden daarvoor een andere “status” hadden. We spreken dan over de tijd waarin wij allen “naar elkaar omzagen”. Maar ook zeker van een tijd zonder neo-liberaal beleid. Ouderen en kinderen waren een soort beschermde groep. En met récht. Want ze zijn voor veel gedoe in het leven kwetsbaar. Die kwetsbaarheid is naar mijn idee niet zoveel veranderd. Ondanks dat van alles in stelling is gebracht om jong en oud weerbaarder, assertiever te maken. Maar héél jong en heel oud blijven heel jong en heel oud. Het enige wat in beeld komt van deze groepen zijn overdreven verwachtingen en targets voor de jeugd en de winstmogelijkheden voor de “ouderenmarkt”. Want er zit in jeugd veel “potentie” – zelfs peuters zijn de klos – en ouderen blijken sinds enige tijd “verborgen rijkdom”. Het naar elkaar omzien, om maar te zwijgen van respect, is daarentegen zo goed als verdwenen. Het is vervangen door analyseren en berekenen. De uitkomsten daarvan zijn van belang. Waar kan van de kosten nog wat áf en waar de winst omhoog. Meneer Rispens noemt de toenemende armoede als mogelijke oorzaak. Nou, ik weet het eigenlijk wel zeker. En wat dacht u van de sociale armoede? Kan dit niet met “keiharde cijfers” onderbouwen maar dat hoeft ook niet. Een beetje rondvragen bij mijn thuiszorgklanten is genoeg. En diezelfde thuiszorgklanten melden hun eenzaamheid. Hun “ongehoordheid”. En hoé aan de greep van de geldwolf is te ontsnappen? Hoe de jongeren tot meer betrokkenheid te bewegen? Welk politiek beleid de geslagen wonden dicht? Misschien toch eens wat meer op bezoek bij opa en oma? Misschien minder calculeren en meer spelen? Ik mag doodvallen als ik het weet. Maar desondanks verzoek ik u strakjes verantwoord, overwogen te stemmen. Zou zomaar een heleboel goeds kunnen doen. Voor iedereen. Dus; stem niet traditioneel, stem fris!
Er zullen nog veel meer stelende bejaarden bijkomen, als de pensioenen steeds weer verminderen. De bejaarden ervaren dat ze bestolen worden door de overheid en stellen een daad. Nu is het heel moeilijk om de overheid te bestelen, dus richten die bejaarden zich op de plaatselijke supermarkt. … Daarnaast zijn we voor informatie, natuurlijk afhankelijk van de politiedossiers en die zijn helaas ook niet betrouwbaar. Het zou zo maar kunnen dat de niet bejaarde winkeldieven, niet bestraft of geregistreerd worden. Iedereen weet dat aangifte doen bijna onmogelijk is en dat de politiekorpsen de opdracht hebben om de misdaadcijfers terug te brengen. Dit alles om de indruk te wekken dat de politie goed werk doet. Maar helaas weten we, dat politieagenten zelf stelen en frauderen, om hun karige loon enigszins aan te vullen. Dus voorlopig neem ik dit bericht als een broodje aap verhaal.
Waar gaat het over? Er lopen 12.000 veroordeelde criminelen rond, die een straf moeten uitzitten. Die gewoon vrij rondlopen over straat. Als een winkeldief wordt aangehouden, krijgt hij een boete opgelegd (die nooit betaald) en weg is die weer, op weg naar een volgende winkeldiefstal. Al deze diefstallen worden nooit vervolgd, nooit bestraft. … Waarom niet? De overheid heeft bedacht dat het te duur is om criminelen op te sluiten. Je kunt beter de misdaadcijfers manipuleren en de bevolking wijsmaken dat de misdaad terugloopt. Je kunt beter gevangenissen sluiten en justitiepersoneel op straat gooien. Dat is veel goedkoper. Dat de bevolking bestolen wordt, dat de middenstand bestolen wordt, is niet interessant. Om de gemoederen te sussen, is er een misdaad opsporingsprogramma op TV, zodat iedereen denkt, dat de politie iets doet aan de misdaad. Maar de politie doet niets, kan ook niets doen, omdat het intelligentieniveau en het opleidingsniveau van de hermandad (ook wel flikken genoemd) bijzonder laag is. Daarom kun je die randdebielen lekker goedkoop inschalen en dat bespaart ook weer op de kosten. Nu nog een politieserie, “Flikken Maastricht”, ertegenaan en iedereen is tevreden. De bevolking bestaat voor het grootste deel ook uit randdebielen, en dat is lekker makkelijk. Zo houdt iedereen, iedereen voor de gek.