Herinneringen aan de slachtoffers van krijgsgevangenkamp Fukuoka-2

Op 23 november 2017 bezoekt Prinses Laurentien in Nagasaki, Japan het monument dat in september 2015 is opgericht ter herinnering aan de slachtoffers van het krijgsgevangenkamp Fukuoka-2. Emeritus Hoogleraar Biochemie André Schram is bij de totstandkoming van het monument betrokken geweest. Zijn vader Johan heeft 3 jaar in het kamp gevangen gezeten. Bij Tijd voor MAX vertelt André over de ervaringen van zijn vader en de invloed daarvan op zijn eigen leven.

Krijgsgevangene

Johan Schram is één van de 8300 Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog als krijgsgevangene in Japan belandt om daar te werken. Net verloofd met Andrés moeder vlucht vader Schram als de oorlog uitbreekt per schip naar Australië. Daar zal hij echter nooit aankomen, want hij wordt door de Japanse marine tot krijgsgevangene gemaakt. Hij komt in 1942 in het krijgsgevangenkamp in Nagasaki terecht en beleeft er 3 jaar verschrikkelijkheden, met slecht eten, straf en slaag. Na de val van de atoombom in 1945 wordt het kamp bevrijd en Johan Schram komt via Amerika terug naar Nederland. 3 jaar later wordt André geboren.

Krijgsgevangenkamp Fukuoka-2

Zwijgen

Thuis wordt er nooit over het kampverleden van vader Johan gepraat. Andrés moeder vraagt hem er niet over te beginnen en zijn vader blijft er bijna 50 jaar over zwijgen. Pas als hij terminaal ziek wordt, verbreekt Johan zijn stilzwijgen. Helaas komt het er niet meer van om er goed over te praten en na het overlijden van Andrés vader krijgt hij er zelf steeds meer last van. Samen met zijn vrouw bezoekt André in Japan de plek waar het kamp ooit gestaan heeft en hij gaat er in gesprek met Japanners.

Gedenkteken

Tegenwoordig staat er een school op de plek van het kamp. Mede op initiatief van André en de Stichting Dialoog Nederland-Japan-Indonesië is er in 2015 een gedenkteken komen te staan. Dit teken van verzoening, de spijt namens de Japanse bevolking, betekent veel voor André. Omdat hij veel heeft met het onderwijs besluit André op basis- en middelbare scholen het verhaal te vertellen van zijn vader. Over de Holocaust is zoveel bekend, maar over de oorlog met Japan en de 130 kampen weten jongeren veel minder. Ook gaat hij met de leerlingen van de school van Nagasaki in gesprek. De leerlingen interviewen hun oma’s en opa’s die om het kamp heen woonden. Daar wordt een lesbrief van gemaakt voor Japan. In de toekomst wordt het verhaal van de krijgsgevangenen dan hopelijk ook op Japanse scholen verteld en André hoopt dat de Japanse leerlingen met Nederlandse leerlingen in gesprek zullen gaan.

Stichting Dialoog Nederland-Japan-Indonesië

De stichting Dialoog – Nederland – Japan – Indonesië is sinds het jaar 2000 gestart met de dialoog tussen Nederlanders, Japanners en Indonesiërs die in de Tweede Wereldoorlog ooit vijanden waren en dat nu niet meer willen zijn. Er wordt gepraat over de oorlog en het verleden. Vooral over de persoonlijke ervaringen tijdens de Japanse bezetting van het voormalige Nederlands-Indië en daarna. En over de sporen die dat heeft nagelaten. Maar vooral over de toekomst, om elkaars culturen beter te begrijpen en uitzicht te geven op hoop, op verzoening, op bevrijding van haat, op vriendschap en vrede.

André met leerlingen van de school

Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op dinsdag 21 november 2017.