Gemangeld door zorggigant Careyn
Publicatiedatum: 2 november 2018
Wat ooit bekendstond als ‘het beste verzorgingshuis van Utrecht’, vecht vandaag de dag tegen haar ondergang. Stress onder de hoogbejaarde bewoners over een geplande verhuizing en tekortkomingen die leiden tot verscherpt Inspectietoezicht bepalen het alledaagse leven in Tuindorp-Oost. Er is sprake van chaos en onzekerheid. MAX-journalist Cees Grimbergen volgt de zaak voor MAX Vandaag en voor AD/Utrechts Nieuwsblad en spreekt met getergde bewoners, hun al even getergde familie en bezorgd personeel.
Overplaatsing van oude bewoners
Het is eind september 2018. In haar appartement op de 6e verdieping in Tuindorp-Oost krijgt Riet van der Meulen (94) bezoek van twee Careyn-medewerkers. Het duo, zorgconsulent Kolkman en vastgoedman Kool, overhandigt een brief van de financiële topman van de Raad van Bestuur van Careyn. “U zult moeten worden overgeplaatst”, leest ze. Riet van der Meulen moet binnen 1 maand verhuizen naar Careyn-Warande in Overvecht. “Indien u geen gebruikmaakt van dit aanbod, dan zijn wij helaas genoodzaakt om de ‘zorgleveringsovereenkomst voor een zorgarrangement met verblijf’ per 1 januari 2019 aan u op te zeggen, omdat u niet bereid bleek medewerking te verlenen aan de noodzakelijke overplaatsing naar een somatisch verpleeghuis.”
De 94-jarige Riet is goed bij haar verstand, maar wat hier geschreven staat, ontgaat haar. ‘Binnen 10 werkdagen’, ‘dagtekening van deze brief’, ‘schriftelijk aan te geven’, ‘gebruik wenst te maken’ en ‘ons aanbod’. De zinnen buitelen in haar hoofd over elkaar heen. Staat er nou dat ze moet opkrassen? ‘Wijst u ons aanbod af, dan wordt de opzegging definitief.’ Zouden ze bedoelen dat ze Riet op straat zetten?
Riet van der Meulen heeft, anders dan Careyn, geen juridische afdeling. Ze heeft kinderen. En kleinkinderen. Die de brief later die dag lezen. Zij begrijpen dít: rond 1 december heeft het verzorgingshuis nog plaats voor 32 ouderen.
Bewoonster van de zorginstelling in Tuindorp-Oost Mevrouw Vermeulen met haar dochter Karin en kleinzoon Rik.
Afsterfbeleid
Eind september 2018 wonen er 40. Naast de – nog – 70 jongeren die sinds 2016 de plaatsen van gestorven of naar verpleeghuis geplaatste bewoners innamen en nu weer vertrekken. De familie van Riet weet dat de top van Careyn dagelijks bezig is met het verlagen van het aantal oudere bewoners. De contracten met projectontwikkelaar en bouwbedrijven zijn onverbiddelijk. Woensdag 24 oktober 2018 werden direct achter de hoogbouw stalen rijplaten neergelegd. De eerste graafmachine heeft een provisorische parkeerplaats gecreëerd. De sloop van de hoogbouw komt dichtbij. De bewoners noemen het ‘afsterfbeleid’ van Careyn: nog 8 mensen moeten naar elders vertrekken. Of sterven. OMANIDO in Tuindorp-Oost, noemen ze zich, met een knipoog naar de opstandige ouderen uit d razend populaire Hendrik Groen-serie van MAX: Oud Maar Niet Dood.
Vilein spel
Wat helpt bij de vereenzelviging met de karakters uit de tv-serie is de persoonlijkheid van de Careyn-manager die de oude bewoners deze zomer herhaaldelijk toespreekt. Ze is in hun ogen precies directeur mevrouw Stelwagen uit Het geheime dagboek van Hendrik Groen: scherp, oneerlijk en ongeschikt om een verzorgingshuis te leiden. Met zo’n directrice wil de 100-jarige Maria Piël in Tuindorp-Oost een evenbeeld worden van de dwarse Evert (André van Duijn) uit Hendrik Groen. Riets dochter Karin (60) is bijna 40 jaar verpleegkundige, onder andere in UMC Utrecht en het AMC. “Careyn speelde afgelopen tijd een vilein spel. Het hogere management verzweeg voor de vaste zorgmedewerkers van mijn moeder dat ze deze dreigbrief – anders kan ik hem niet noemen – gingen bezorgen.”
Tijdens een van de vele informatiebijeenkomsten over de Interne Migratie (Careyn-term voor verhuisplannen) maakt Karin begin oktober van haar hart geen moordkuil. “Ik gun het jullie dat jullie zelf op die hoge leeftijd de behandeling van de ouderen hier krijgen. Careyn ontpopt zich hier als de grootste rattenorganisatie die er bestaat.” In het luide applaus van de volle zaal leggen getergde bewoners en familieleden hun maandenlange ergernissen.
Communicatie
Gevraagd naar een reactie op deze uitbarsting van frustratie, wil de Careyn-leiding geen telefonisch contact. De afdeling communicatie van het zorgconcern bestaat niet meer. Een Careyn-bestuurssecretaris beantwoordt uitsluitend schriftelijke vragen. De schriftelijke reactie luidt: “We hebben begrip voor de emotionele reacties. Voor Careyn staat de kwaliteit van zorg en de veiligheid van de bewoners voorop.”
Klachten
Bij de onrust over de verhuizingen blijft het niet. Er ligt inmiddels een aantal klachten van individuele families bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg. “We kunnen niet anders concluderen dan dat de zorg en het management structureel tekortschiet dan wel disfunctioneert. Behalve onze eigen zorg als familie over onze moeder maken we ons ernstige zorgen over de bewoners die in de toekomst naar de lagere vleugel gaan verhuizen”, schrijft de familie van mevrouw Hoogendoorn op 12 oktober 2018 aan de inspectie. Een kleine greep uit de klacht: het zorgplan werd niet nageleefd, moeder is niet gedoucht tussen december 2017 en 21 maart 2018, over een simpele zorgindicatie doet Careyn 6 weken, onbekende uitzendkrachten doen het werk terwijl het vaste zorgpersoneel in vergadering is.
Interne chaos
Maandag 22 oktober 2018 overleed mevrouw Hoogendoorn (96). Eind september kwam ze ten val op het toilet van de Tuinkamer. Twee dagen later stuurde Tuindorp- Oost haar voor nader onderzoek met een ambulance naar het Diakonessenhuis. Omdat geen fracturen werden geconstateerd, stuurde het Diak haar terug naar het verzorgingshuis. Dochter Wil Hoogendoorn (71): “De verzorging van Tuindorp-Oost belde mij met de mededeling dat mijn moeder niet terug kon naar haar eigen appartement. De ambulance moest haar maar naar Tamarinde brengen, een Careyn-revalidatie afdeling.” Het revalidatiepersoneel daar vertelde dochter Wil dat haar moeder niet op de revalidatie-afdeling thuis hoorde. Dochter Wil: “Ik wil niet oordelen. Het levenseinde is altijd bitter. Maar wij als familie vinden dat gezeul met mijn moeder een fout van Tuindorp- Oost. Het past in de chaos die bij Careyn heerst. Het heeft vroeger dan nodig tot haar dood geleid.”
Angstcultuur
Zoals in de serie Het geheime dagboek van Hendrik Groen een medewerker van het huis interne documenten aan de bewoners doorspeelt, zo snakt het Tuindorp-Oost-personeel er naar hun verhaal te vertellen. Valse namen worden ingezet om ieder risico van herkenning door leidinggevenden uit te sluiten. Medewerkers spreken, bijna zonder uitzondering, over een ‘angstcultuur’ op de werkvloer. Er leeft angst voor ontslag en voor verklikking door collega’s.
Verzuim
Door de interne chaos is het verzuim extreem hoog, blijkt uit interne stukken van Careyn. Het gemiddelde verzuim in de zorg is 6 procent, bij Careyn in Tuindorp-Oost is het ‘tussen de 20 en 25 procent’. Hieronder een fragment uit die stukken.
‘Iedereen werkt keihard’
Ondanks de wanorde, roept een enkele leidinggevende op een positief verhaal te maken, want ‘iedereen werkt keihard’. Onder geen beding mag haar naam genoemd worden. Van hoog tot laag zijn Tuindorp-Oost-medewerkers doordrongen geraakt van een plan dat de ondergang van Tuindorp-Oost en mogelijk heel Careyn moet voorkomen.
Onder verscherpt toezicht
Een jaar geleden dreigde een faillissement voor de landelijke zorggigant (340 miljoen euro omzet, 7000 medewerkers, 20.000 cliënten). En Careyn staat al 2 jaar onder verscherpt toezicht van de Inspectie Gezondheidszorg Jeugd (IGJ). Uit de IGJ-rapporten blijkt dat Careyn op ‘kwaliteit en veiligheid’ en op ‘goed bestuur’ ruim onvoldoende scoort. Voor die rapportage kwam de Inspectie niet eens in Tuindorp- Oost, waar de crisis nu 4 maanden voortwoekert, op bezoek. In Tuindorp-Oost geldt nu een ‘Plan van Aanpak. Kwaliteit en Veiligheid, fase 3’. Drie zogeheten kwaliteitsverpleegkundigen zijn er inmiddels aan het werk om het verzorgend personeel bij te staan. Die verpleegkundigen zijn er niet voor de bewoners. Het externe bedrijf Growwork coacht het personeel. Het zorgteam moet verplicht ‘e-learning’- rapportages doen. Strakke dossier-protocollen worden voorgeschreven. Op 15 oktober was er een ‘intensieve start van functioneringsgesprekken’. Alle medewerkers leren te rapporteren via tablets.
Inspectiebezoek
Ook de familie van Riet van der Meulen merkt dat aan vele nieuwe eisen voldaan moet worden. Zo krijgt dochter Karin recent het verzoek of ze een levensloop van haar moeder wil maken. “In de veertien jaar dat ze er woont, heb ik zo’n verzoek niet eerder gehad. Het is de druk van de Inspectie. Op 8 november 2018 willen ze van dat toezicht af.” Een anonieme medewerker: “Careyn is als de dood voor de inspectie.” Met het aanstaande inspectiebezoek krijgen medewerkers het advies toch vooral op hun kleding te letten. De groep Tegen de Onverschilligheid die is opgestaan, bestaat uit jongeren die de afgelopen 2,5 jaar leegkomende appartementen huurden. Ook zij nemen de angst voor het inspectiebezoek waar. De groep laat weten: “2 jaar kreeg Careyn de tijd om tekortkomingen in deskundigheid van medewerkers en cliëntdossiers in orde te brengen. Het is verontrustend hoe het zich nu op het inspectiebezoek Tuindorp-Oost voorbereidt. Pas sinds de zomer zijn extra kwaliteitsverpleegkundigen voor cliëntdossiers en zorgplannen aangesteld. Daarnaast loopt de zorg nu rond met iPads, zodat Tuindorp-Oost hip en modern is. Al met al ontstaat de indruk dat Careyn zich op het inspectiebezoek voorbereidt zoals een puber dat doet op een proefwerk: te laat beginnen, stampen en hopen op een voldoende.’’
‘Vijf sterren’
Ooit stond Tuindorp-Oost bekend als ‘Het beste verzorgingshuis van Utrecht’, nadat Stichting Katholieke Bejaardenhuisvesting Utrecht het hypermoderne huis in 1969 opende.Een kleine Stichting die met publiek geld een collectieve voorziening in stand hield. Vrijwilligster Thea van Rosmalen woont bijna haar halve leven naast Tuindorp-Oost: “We noemden het ‘vijf sterren’.”Bewoonster Maria Piël (100) woonde al in Tuindorp- Oost toen mensen zoals zij nog ‘bejaarden’ werden genoemd, sinds 1991. De tijd dat het verzorgingshuis een keuken met kok had, katholiek betekende dat een pastoraal werker er de eucharistie deed. En een dominee de diensten. Maar die tijd is voorbij. De ontzuiling schreed voort, de keuken voor de verse maaltijden sloot, de stoommaaltijd werd toereikend. De katholieke stichting fuseerde en fuseerde. De vrije markt in de zorg rukte op. Maria Piël: “Toen ik hier kwam, waren we inderdaad bejaarden. Daarna heetten we bewoners. Toen werden we cliënten. Daarna producten. En nu zijn we afvalproducten.”
Dit verhaal verscheen eerder in AD/Utrechts Nieuwsblad, d.d. 27 oktober 2018.
(Beeld: Angeliek de Jonge)
Lees ook:
Jong én oud verzetten zich tegen interne migratie Utrechts verzorgingshuis
Spannende dag voor OMANIDO in Tuindorp-Oost
Careyn-top wijkt niet voor Utrechtse 100-jarigen
