Dit is waarom kritiek ontvangen lastig kan zijn

Iedereen krijgt wel eens te maken met kritiek. Voor de één is dat geen probleem, voor de ander juist wel. Toch kan het waardevol zijn, mits u weet hoe u ermee omgaat. In dit artikel leest u waarom kritiek soms zo moeilijk is en hoe u er op een goede manier mee om kunt gaan.

Waarom is kritiek ontvangen soms lastig?

Misschien herkent u het wel: u voelt zich onzeker, geraakt of zelfs boos wanneer iemand kritiek op u heeft. Dat is niet zo vreemd. We hebben namelijk allemaal de neiging om een positief beeld van onszelf te willen behouden. Wanneer iemand iets minder positief over u zegt, kan dat voelen als een aanval op uw zelfbeeld.

Daarnaast werkt ons brein niet altijd mee. Het richt zich vaak automatisch op het negatieve. Wanneer iemand zowel iets positiefs als iets negatiefs zegt, blijft meestal vooral het negatieve hangen. Veel mensen schieten daardoor snel in de verdediging wanneer ze kritiek krijgen. Ons brein wil namelijk graag ‘gelijk hebben’, dat voelt veilig.

Dit alles hangt samen met een oeroude reflex: ‘fight, flight of freeze’ (vecht, vlucht of bevries). U heeft die term vast wel eens gehoord. Het is een natuurlijke stressreactie van ons lichaam bij gevaar. Ook kritiek kan zo’n reactie uitlokken:

• Bij een fight-reactie gaat u in de tegenaanval of trekt u de ander in twijfel.
• Bij flight kiest u ervoor om de situatie of de persoon te vermijden.
• Bij freeze blokkeert u en kan dit uw zelfvertrouwen aantasten.

Het is dus niet vreemd als kritiek een sterke reactie oproept, het is deels instinctief.

Lees ook: Ruzie maken? Zo doet u dat op een gezonde manier

Hoe ontvangt u kritiek?

Kritiek krijgen is nooit echt leuk, maar het kan wel waardevol zijn. Als u er goed mee omgaat tenminste. De eerste stap is om niet direct in de verdediging te schieten. Neem een moment om te luisteren en probeer te begrijpen wat de ander bedoelt. Vraag eventueel om verduidelijking, vooral als de kritiek wat vaag is.

Probeer de boodschap los te zien van de toon: zelfs als iemand het wat bot brengt, kan er een kern van waarheid in zitten. Kijk dus goed naar uzelf en wees bereid om hiervan te leren. Als u het ergens niet mee eens bent, geef dat dan rustig aan. 

Gesprekstechnieken

Het gesprek aangaan nadat u kritiek heeft gekregen, kan vervelend zijn. Met de juiste gesprekstechnieken kunt u kalm blijven, duidelijk communiceren en echt tot de kern komen. Hier zijn een paar handige technieken:

Actief luisteren

Laat zien dat u de ander serieus neemt door niet te onderbreken, te knikken of korte bevestigingen te geven en de boodschap samen te vatten. Dit voorkomt misverstanden en geeft de ander het gevoel dat ze gehoord worden.

Doorvragen

Als de kritiek vaag is, vraag dan door. U kunt om een voorbeeld vragen of vragen wat u de volgende keer anders kunt doen. Zo wordt de feedback concreet en blijft u niet met vragen zitten. 

Time-out vragen

Voelt u dat de emoties hoog oplopen? Dan kunt u aangeven dat u even tijd nodig hebt. Een korte pauze voorkomt impulsieve reacties waar u later misschien spijt van krijgt.

Samenvatten en afsluiten

Sluit het gesprek af en vat kort samen wat er besproken is. Zo weet u allebei waar u aan toe bent en voorkomt u dat dingen blijven hangen.

Hoe geeft u op de juiste manier kritiek?

Omgaan met kritiek is 1 ding, maar kritiek geven is ook belangrijk. Door het op een respectvolle en duidelijke manier te brengen, vergroot u de kans dat een ander er iets mee doet. Geef bijvoorbeeld feedback op het gedrag van iemand en niet op de persoon zelf. Praat in de ik-vorm in plaats van de jij-vorm. Dus probeer ‘jij doet altijd…’ te vermijden. Dit kan aanvallend overkomen. Daarnaast is het belangrijk om kritiek te combineren met iets dat positief en oprecht is.

(Bron: gesprekstechnieken.nl, Quest, zorgvoorbeter.nl, mentaalbeter.nl, feedbackgeven.nl. Foto: Shutterstock)