Wist u dit al over de bitterbal?

De bitterbal heeft een behoorlijke schare fans in ons land. Ook zo gek op deze snack? Dan vindt u het vast leuk om wat meer te lezen over deze ronde variant van de kroket.

Typisch Nederlands? Niet echt

Hoewel bitterballen vooral veel gegeten worden in ons land, is het geen oer-Hollands product. Naar verluidt wordt de bitterbal tijdens de Tachtigjarige Oorlog ontdekt door een Spaanse scheepskok. In Spanje eet men graag tapas en dat is tijdens de Tachtigjarige Oorlog niet anders. Omdat de ingrediënten om tapas te maken niet voorhanden zijn in Nederland, moet de kok creatief zijn. Zodoende wordt de bitterbal geboren uit oud brood, ragout en vlees. Blijkbaar is het destijds een groot succes, want de bitterbal blijft in ons land als de Spanjaarden in 1648 weer vertrekken.

Bitter is-ie niet, maar waarom dan toch die naam?

De naam bitterbal is wellicht een beetje vreemd, maar wie de herkomst weet snapt waarom deze snack zo heet. In het verleden eet men bitterballen meestal in combinatie met een bittere, alcoholhoudende drank, zoals kruidenwijn. Vandaar de naam. Volgens Genootschap Onze Taal wordt in 1923 voor het eerst in de Nederlandse media gesproken over de bitterbal. Het Algemeen Handelblad schrijft destijds het volgende:

” Voor de dames in de groote stad, die de moderne restaurants bezoeken en daar, als zij even aan haar glaasje Voorburg [= soort zoete likeur] hebben genipt, (…) kleine „bitterballetjes” snoepen, zij medegedeeld, dat die bitter- of vleeschballetjes op geheel dezelfde wijze als de bovengenoemde vleeschballetjes worden gemaakt.”

Hier worden ze ook gegeten

In Nederland is men natuurlijk gek op de bitterbal, maar ook in andere landen wordt deze ronde snack geregeld gegeten. In België, bijvoorbeeld. Hetzelfde geldt voor Suriname en Indonesië, de voormalige kolonies van Nederland. Ook op de Nederlandse Antillen kent men ze maar al te goed.

Daarnaast zijn er nog een aantal andere landen waar men een equivalent van de bitterbal kent, maar hier zijn ze meestal niet rond. In Spanje worden er bijvoorbeeld vaak croquetas gereserveerd bij de tapas. Deze snack heeft ongeveer dezelfde buitenkant als de kroket en de bitterbal, maar een heel andere vulling.

Wat doen die prikkers bij de bitterbalen?

Wie bitterballen bestelt, krijgt hier vaak mosterd en prikkers bij. Vaak zijn de bitterballen te zwaar om aan de prikker te blijven hangen, maar toch krijgt u ze niet zonder reden. Het is immers de bedoeling dat de prikker het balletje in 1 keer naar de mond vervoert. Er verschillende happen van nemen is dus eigenlijk niet de bedoeling, maar is natuurlijk wel zo praktisch.

Is er echt geen verschil tussen de kroket en de bitterbal?

Qua vorm lijken ze niet echt op elkaar, maar eigenlijk zijn de bitterbal en de kroket precies hetzelfde. Toch staan bitterballen vaak niet op het menu bij snackbars of cafetaria’s, terwijl de kroket hier wel altijd verkrijgbaar is. Ook serveren de meeste restaurants kroketten als onderdeel van hun kindermenu of als lunch. Ook deze eer valt de bitterbal vaak niet ten deel. Hoe dit komt is onduidelijk, maar mogelijk heeft dit een praktische reden.

(Bron: NRC, Onze Taal, Quest, AKSV, Misset Horeca, ONS)