Wat stond er vroeger op het menu?

Wie tegenwoordig uit gaat eten, heeft keuze uit de meest veelzijdige gerechten. Vegetarisch, glutenvrij of een delicatesse uit een ver land, er is van alles te krijgen. Vroeger was uit eten gaan helemaal niet zo vanzelfsprekend en was het aanbod lang niet zo groot. Wat stond er toen dan wel op het menu?

Sober en bescheiden

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog staat soberheid centraal. De meeste huishoudens hebben maar weinig te besteden en er is geen geld om uit eten te gaan, dit is vooral besteed aan de rijken. Aan het begin van de jaren 50 is er nog veel voedselschaarste en zijn ook de rijken in hun aankopen beperkt. De menukaart in restaurants is bescheiden en bestaat voornamelijk uit brood, gekookte aardappelen, groenten van het seizoen en voor wie geld over heeft, een stukje vlees.

Opkomst van het nieuwe eten

In de tweede helft van de jaren 50 komt hier verandering in. De welvaart groeit waardoor de mogelijkheid ontstaat om anders te eten. De meeste Nederlanders hebben, voor die tijd, nog nooit een champignon, spaghetti of hamburger geproefd, maar kunnen door hun hogere inkomens op vakantie naar het buitenland. Hier eten zij gerechten die ze nooit eerder hebben geproefd. Het volk is zo enthousiast dat zij ook de Italiaanse pizza in hun eigen land willen eten. Zo ontstaat de opkomst van de Italiaanse pizzeria, de Franse bistro, het Griekse restaurant en misschien nog wel de meest populaire: de Chinees. Driekwart van de Nederlanders gaat 20 jaar later regelmatig uit eten om de spanning van het vernieuwde eten te ervaren.

Eten bij de Chinees

Hoewel de Chinees al voor de oorlog in ons land te vinden is, wordt deze pas in de jaren 60 populair. Voor veel mensen is het eten van de Oosterse keuken, de eerste ervaring met buitenlands eten. De reden dat de Nederlanders kiezen voor eten bij de Chinees, is dat het eten daar goedkoop is en geserveerd wordt in grote porties. De mensen die het eten buitenshuis toch te spannend vinden, kunnen de maaltijd afhalen en laten opscheppen in een van huis meegebrachte pan. Nasi en bami zijn gerechten die het erg goed doen en voor de gasten die nog terughoudend zijn in het proeven van buitenlandse gerechten, staat er in sommige restaurants toch een biefstuk met wat friet op het menu.

De Nederlandse keuken

Terwijl de populariteit van buitenlands eten stijgt, lijkt het alsof de Nederlandse restaurants in de jaren 60 stilstaan. In veel keukens is blik- en diepvriesvoedsel de norm en de menukaarten van de restaurants verschillen maar weinig van elkaar. De meeste kaarten bestaan uit huzarensalade, een Russisch ei en schelvislever als vooraf. Er is kippen- of gebonden champignonsoep en als hoofdgerecht een stuk vlees met frites en doperwten. Op 9 maart 1967 besluit een groep restaurateurs dat het anders moet. Zij richten de ‘Alliance Gastronomique Néerlandaise’ op. Met de verklaring van de bond willen ze duidelijk maken dat er wat gedaan moet worden aan de smaakvervlakking en het grote gebrek aan kwaliteitsproducten. Dit betekent het einde van de blikgroente en de introductie van verse seizoensingrediënten. Zoals de naam van het verbond al verklapt, is het Franse eten in de nieuwe keuken van de Nederlandse restaurants (nog steeds) een grote inspiratie.

De Smaak van Vroeger

In de podcastserie De Smaak van Vroeger gaat Janny van der Heijden op zoek naar eet-herinneringen. Wat kwam er vroeger dagelijks op tafel en waar werd naar uitgekeken? Welke geur brengt mooie of juist minder leuke herinneringen naar boven? Hoe zag een feestmaaltijd er uit en werd er ook getrakteerd? Was er armoede of welvaart? Janny gaat kriskras door Nederland om herinneringen op te halen bij mensen die daar smakelijk over kunnen vertellen én verrast hen met het favoriete lekkers uit hun jeugd. De podcast kunt u beluisteren op onze podcast-pagina.

(Bron: Quest, anderetijden)