Het verschil tussen kruid- en pepernoten en waarom we ze strooien

Pepernoten en kruidnoten, het zijn 2 verschillende Sinterklaaslekkernijen. Maar welke is nou welke? Er zijn namelijk duidelijke verschillen tussen een peper- en een kruidnoot. Welke dat zijn en meer over het strooien, zoals de geschiedenis, vertellen wij u graag nu 5 december weer in aantocht is. 

Deegresten van peperkoek

De pepernotentraditie gaat terug naar de 16^e eeuw. Op schilderijen van kunstenaar Jan Steen is bijvoorbeeld al te zien dat mensen pepernoten aan het eten zijn. In die tijd krijgen kinderen bij het Sinterklaasfeest de deegresten van peperkoek als lekkernij: de pepernoot is geboren.

Dit zijn pepernoten.

Kruidnoot stamt uit de 18^e eeuw

Deze pepernoot gemaakt van deegresten is echter niet de pepernoot die tegenwoordig voornamelijk populair is. De bekende bolvormige pepernoten waarmee de supermarkten vol liggen heten officieel kruidnoten. De kruidnoot wordt in de 18^e eeuw ‘uitgevonden’ en is gemaakt van dezelfde soort kruiden als speculaas. De kruidnoot ontstaat nadat zeelieden specerijen als peper, nootmuskaat, kruidnagel, kaneel en gember meenemen uit het verre oosten. Omdat deze pepernoot verschillende kruiden bevat wordt het een kruidnoot genoemd.

Strooien is vruchtbaarheidssymbool

De traditie van het strooien van pepernoten ontstaat in de 19^e eeuw. In die eeuw staat de pepernoot ook voor het eerst vermeld in kookboeken. Het strooien van pepernoten zou symbool staan voor vruchtbaarheid en voor Sint Nicolaas zijn kinderen het mooiste bewijs van vruchtbaarheid. Tegenwoordig kan men zich geen Sinterklaasfeest meer voorstellen zonder strooigoed, al is het idee van de vruchtbaarheid er zo goed als vanaf.

Pepernoot van roggemeel

Een pepernoot en een kruidnoot zijn niet hetzelfde en daarom is ook de bereidingswijze verschillend. Tegenwoordig wordt een pepernoot gemaakt van roggemeel wat wordt gezoet met honing en gekruid met anijs. Een pepernoot is te herkennen aan de onregelmatige dobbelsteenvorm. In tegenstelling tot kruidnoten is de structuur van een pepernoot zacht, een beetje als taaitaai.

Kruidnoot van tarwebloem

Een kruidnoot is daarentegen een stuk harder en brosser en heeft de vorm van een half bolletje. Kruidnoten worden gemaakt van tarwebloem en zijn gekruid met kaneel, nootmuskaat, kruidnagel, gemberpoeder, kardemon en witte peper. Een mengsel van deze kruiden wordt speculaaskruiden genoemd.

Dit zijn de bekende kruidnoten.

Verkeerde naam

De ‘pepernoot’ die wij tegenwoordig kennen heet dus eigenlijk een kruidnoot. Toch noemt het gros van de Nederlanders deze lekkernij bij de verkeerde naam. Wat het extra verwarrend maakt, is dat de verzamelnaam voor peper- én kruidnoten weer pepernoten is. Ook in sinterklaasliedjes wordt vaker over pepernoten, dan over kruidnoten gesproken.

Pepernoten niet meer populair

Ondanks dat het woord pepernoot nog veelvuldig wordt gebruikt, legt de ‘ouderwetse’ pepernoot het af tegen de kruidnoot. Fabrikant Bolletje stopt in 2017 met het produceren van authentieke pepernoten en bij de Bijenkorf worden ze helemaal niet meer verkocht. Ook Pepernotenfabrikant Van Delft ziet in 2018 een omzetdaling van 20 procent. Kruidnoten blijven daarentegen nog wel immens populair en zijn elk jaar al vanaf augustus te koop.

Bekijk ook het complete overzicht met wetenswaardigheden, recepten, nieuwtjes en tips over Sinterklaas, Kerst en Oud en Nieuw.

(Bron: Van Delft pepernotenfabriek, 24Kitchen, Algemeen Dagblad. Foto’s: Shutterstock)