Volgt Nederland na de Britten met een suikertaks?

Groot-Brittannië voert vanaf vrijdag 6 april 2018 een suikertaks in op suikerrijke frisdranken. Er wordt dus extra belasting geheven op een frisdranken met veel suiker. Het moet een middel zijn om het overgewicht tegen te gaan. Maar hoe effectief is zo’n ’taks’ en komt het in Nederland ook ooit zover? We leggen die vragen voor aan voedingsprofessor Jaap Seidell. 

Suiker is gevaarlijk

Suiker vormt inmiddels een behoorlijk gevaar voor onze maatschappij. Het percentage mannen met overwicht is gestegen van 34,3 procent in 1990 naar 53,3 procent in 2015. Het percentage vrouwen met overgewicht stijgt van 29,7 procent in 1990 tot 45,4 procent in 2015. De stigmatisering en de psychosociale effecten van overgewicht gaan veelal levenslang door met als gevolg een grotere kans op depressie, eenzaamheid en suïcidale gevoelens. Vaak hebben mensen met obesitas door hun overgewicht ook nog eens verhoogde kans op fysieke problemen. 

‘Nooit meer honger’

Wat wij tegenwoordig kunnen kopen in de supermarkt en wat wij eten heeft alles te maken met de keuze uit het verleden. Onder het motto ‘nooit meer honger’ na de Tweede Wereldoorlog, is er veel geïnvesteerd en een enorme slag gemaakt met de verbetering en het optimaliseren van de teelt van bijvoorbeeld suikerbieten en granen. Dit zijn zeer calorierijke producten. Minder aandacht krijgt de teelt van groenten. De hoge productie-efficiëntie heeft de prijs van koekjes en frisdrank behoorlijk gedrukt, waardoor ze zeer betaalbaar zijn geworden. Ook de prijs van vlees is ten opzichte van de milieukosten en dierenwelzijn te laag. Door deze lage prijzen worden we onbedoeld de verkeerde richting in geduwd, en dat is richting ongezond eten. Dit terwijl we vaak wel beter weten en willen.

Gezondheidsbesparing

Met de invoering van de suikertaks willen de Britten een duidelijk maken dat het zo niet langer kan. In 2017 heeft een team van onderzoekers de gevolgen berekend als het suiker verbruik omlaag zou gaan. Daar kwam uit dat als de frisdrankindustrie de toegevoegde suikers met 30 procent zou verminderen er 144.000 minder mensen overgewicht zouden hebben. Daar komt bij dat er jaarlijks 19.000 minder mensen diabetes type 2 krijgen. Behalve een gezondheidsbesparing ook een enorme besparing van de kosten.

De suikertaks werkt

Hoewel de invoering pas 6 april is, heeft de aankondiging al een behoorlijk effect. De taks wordt doorgevoerd op frisdranken die 19 gram of meer suiker in hun drank verwerkt hebben. Frisdranken met minder dan 19 gram suiker komen in aanmerking voor het lagere belastingtarief. Dit is fabrikanten als Coca-Cola en Netsle UK niet onopgemerkt gebleven. Ze hebben in diverse frisdranken het suikergehalte al verlaagd. Diverse restaurantketens volgen het voorbeeld en hebben het assortiment suikerrijke dranken verminderd om de suikertaks te vermijden. Groot-Brittannië is niet de eerste die een taks doorvoert. In Mexico is dit al doorgevoerd. Daar is in 2 jaar de consumptie van frisdrank met 10 procent gedaald. Als die daling doorzet, spaart dit de komende jaren het leven van 19.000 Mexicanen.

Geen concrete maatregelen in Nederland

Onze overheid ziet ook dat het anders moet, maar durft nog niet in te grijpen. Zij leggen het initiatief voor neer bij de voedselindustrie. Er worden wel afspraken gemaakt, zoals het terugdringen van suiker, zout en vet in producten. En de ambitie is uitgesproken om binnen 10 jaar internationaal koploper te zijn in gezonde en duurzame voeding. Maar echt concrete maatregelen zijn er nog niet. Het RIVM heeft in 2017 een voorstel gedaan om vlees en zuivel extra te belasten. Toenmalig staatssecretaris Martijn van Dam geeft dan te kennen dat het niet aan de overheid is om te bepalen wat de consument eet en drinkt.

De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur doet 3 april 2018 de uitspraak dat we fors minder vlees moeten eten omdat het te belastend voor het milieu is. “Dat is geen slecht advies. Vegetariëres wegen gemiddeld 15 procent minder dan vleeseters. Daarnaast daalt het cholesterol en kunnen diabetespatiënten met minder medicijnen. Als klap op de vuurpijl leven vegetariërs ruim 3,5 jaar langer dan vleeseters”, aldus Jaap Seidell.

Jaap Seidell, hoogleraar voeding en beweging aan de VU Amsterdam, is woensdag 4 april 2018 te gast in Tijd voor MAX.