Ooit (on)gezond: deze producten hebben in het verleden een heel andere reputatie

Wie gezond ouder wil worden, doet er goed aan om er een dito eet- en leefstijl op na te houden. Door de jaren heen is het beeld van wat ‘gezond’ is behoorlijk veranderd. Een aantal voorbeelden van (eet)gewoontes die voorheen worden gezien als gezond, maar waar we inmiddels echt anders over denken. 

Roken

In de trein, in het vliegtuig, in bed: geen plek te gek voor een sigaret. Tot ongeveer halverwege de jaren 70 wordt roken gezien als heel gezond en zelfs sportief, wat erin resulteert dat 53 procent van de volwassenen Nederlanders zichzelf in 1975 een roker noemt. Naarmate de tijd vordert komt er ook steeds meer aandacht voor de negatieve gevolgen voor de gezondheid. Zo kan roken longkanker veroorzaken. Inmiddels wordt roken daarom absoluut niet meer gezien als gezond of sportief, maar als een uitermate ongezonde bezigheid. De overheid probeert het roken daarom ook al jarenlang te ontmoedigen. Zo mag er al tijden niet meer gerookt worden in de horeca, wordt tabak steeds duurder en is verboden om reclame te maken voor tabaksproducten.

Op de foto hierboven ziet u PvdA’ers Ed van Thijn en Joop den Uyl roken tijdens het congres van de Partij van de Arbeid in 1977.

Alcohol

‘Alcohol maakt meer kapot dan je lief’ is is de slogan van de overheidscampagne die in 1996 wordt gelanceerd. Die campagne is er niet voor niets, want de negatieve effecten van het drinken van alcohol op de volksgezondheid worden steeds duidelijker. Hoewel er al jaren en jaren wordt geattendeerd op hoe ongezond alcohol eigenlijk is, nuttigen Nederlanders sinds de herziening van de Drank- en Horecawet in de jaren 60 steeds meer alcohol. Het mag immers op veel meer plekken zomaar verkocht worden. Volgens het Expertisecentrum Alcohol verdubbelt het drankgebruik tussen 1964 en 2000 zelfs van 5 naar 10 liter pure alcohol per jaar. Om deze ontwikkeling een halt toe te roepen worden er vanaf de jaren 80 dus allerlei overheidscampagnes gelanceerd om het drankgebruik tegen te gaan. Ook worden er allerlei maatregelen getroffen die ervoor moeten zorgen dat jongeren niet al te vroeg gaan drinken. Zo is de leeftijdsgrens voor het kopen van alcohol in 2014 opgehoogd van 16 naar 18 jaar en mag er sinds 2009 geen reclame meer worden gemaakt voor drank op radio en tv en mogen winkels sinds 2021 geen hoge kortingen meer geven op alcoholhoudende producten.

Melk

Melk drinken wordt jarenlang flink aangeprezen. De calcium die erin zit is goed voor allerhande zaken, waaronder voor de botten. Inmiddels zijn de verhalen niet louter positief meer. Zo wordt er weleens gezegd dat de hormonen die in de melk zitten helemaal niet zo goed voor ons zijn en dat calcium uit melk ook helemaal niet de positieve uitwerking heeft die zo vaak wordt genoemd.
Het Voedingscentrum heeft op de eigen website een artikel gewijd aan de vraag of melk al dan niet gezond is. De conclusie? “Met je dagelijkse portie zuivel verklein je het risico op darmkanker. Melk en melkproducten zoals 30+ kaas, yoghurt en karnemelk leveren daarnaast veel goede voedingsstoffen. Ze bevatten eiwit en zijn een bron van de vitamines B2, B12 en calcium. Het vet in melk bevat wel veel verzadigde vetten. Dit vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Eet je magere en halfvolle melkproducten, dan krijg je niet te veel verzadigde vetten binnen.”

Voor mensen met een koemelkallergie of een lactose-intoleratnie is zuivel zoals melk uiteraard niet de beste optie. Zij kunnen hier vervelende gezondheidsklachten door krijgen.

Eieren

Ook het ei is geen onbesproken product, alleen dan wel in de omgekeerde vorm. Eieren worden jarenlang gezien als een bron van LDL-cholesterol, een vetsoort die niet zo’n gezonde reputatie heeft. LDL-cholesterol verhoogt immers de kans op hart- en vaatziekten, omdat het zich vastzet tegen de vaatwanden.

Inmiddels blijkt uit wetenschappelijk onderzoek (tekst in het Engels) dat het helemaal niet zo zeker is dat LDL-cholesterol hiervoor zorgt. Uit de studie blijkt dat het niet de cholesterol is dat voor vaatvernauwing kan zorgen, maar verzadigd vet. En verzadigd vet, daar is ei dan weer niet rijk aan. Om die reden heeft ei dus een iets andere reputatie gekregen in veel landen. In Nederland staat ei ook in de Schijf van Vijf, maar het Voedingscentrum adviseert om niet meer dan 2 à 3 eieren per week te eten.

(Bron: BBC, Voedingscentrum, Trimbos Instituut, Jellinek, IsGeschiedenis, Andere Tijden, voedselgeschiedenis.nl. Foto: Nationaal Archief)