Lekker snacken: Oranje bitterballen

Elke 3e donderdag van de maand juni is het Wereld Tapasdag, oftewel de viering van de kleine Spaanse borrelhapjes. Maar hoe is de traditie van hapjes bij het drankje ontstaan? En wat eten we zelf de komende dagen bij het kijken naar een potje voetbal? Oranje bitterballen natuurlijk! Lekker snacken bij de borrel.

Kleine hapjes

Kleine hapjes worden eigenlijk in alle culturen geserveerd en historici geloven dat deze gewoonte zich als van nature ontwikkelde vanaf het moment dat we als oermensen niet meer een jaag- en verzamellevensstijl hadden en steeds meer tijd hadden om te zitten. We hadden de landbouw onder controle, de zekerheid dat er eten zou zijn en meer tijd om te genieten van elkaars gezelschap onder het genot van dat eten.

Tapas

De exacte reden van het ontstaan van tapas is moeilijk te achterhalen, maar waarschijnlijk komt het doordat er een lange tijd zit tussen de lunch en de avondmaaltijd in Spanje. Toch zien historici meer redenen achter dit ritueel en circuleren er allerlei verhalen over de hartige borrelhapjes.

Tapar

Zo zou het woord tapas van het woord tapar komen, wat “afdekken” of “dekseltje” betekent. Sommigen geloven dat er eerst een klein bordje op het borrelglas werd gedaan, zodat er geen zand of vliegen in het drankje zouden komen. Als geste deden bareigenaren er een klein stukje ham, kaas of brood op en zodoende trok het hapje steeds meer klanten aan voor een drankje. Bovendien, hoe zouter het hapje, hoe meer drankjes de klanten bestelden, dus win-win.

Kleine hapjes eten

Een andere theorie is dat koning Alfonso in de 13^e eeuw aan het herstellen was van een ziekte en steeds kleine hapjes moest eten bij zijn wijn. Tijdens de renaissance adviseerden artsen dat men hartige versnaperingen moest eten voorafgaand aan een maaltijd, zodat de spijsvertering beter op gang zou worden gebracht. Dat beviel de koning zo goed, dat hij voortaan eiste van bareigenaren dat ze altijd een hapje gaven bij een drankje, zodat de alcohol beter zou vallen bij de burgers. Volgens anderen werd er een klein stukje sterk geurende kaas gegeven bij een drankje om de slechte kwaliteit van de wijn te maskeren.

 Borrelen in Nederland

Borrelen doen we in Nederland natuurlijk ook. Het woord “borrel” is een middeleeuws woord voor drankje. Naar waarschijnlijkheid komt het van het woord borre, wat “bronwater” betekent en het werd vaak gebruikt in de context van “kleine dronk”. Een andere verklaring voor het woord is dat drank zelf door het gistingsproces ook borrelt, letterlijk de borrel dus. Wat ook een leuke theorie is, is het feit dat dronken mensen vaak een opborrelende luchtbel, oftewel de hik hebben, waardoor ze zelf “borrelen”. Hoe het ook zij, in Spanje hebben ze tapas bij de borrel en in Nederland hebben we de bitterbal.

Ik vermoed dat er de komende tijd veel bitterballen over de toonbank vliegen vanwege voetbal. Maar waarom zou u dat niet zelf maken en dan een nog lekkerdere versie, zoals mijn oranje bitterballen met pittige pompoen!

Recept Oranje bitterballen met pittige pompoen:

• 200 gram pompoen
• 2 eetlepels polenta
• 50 gram geraspte cheddar
• 1 eetlepels sriracha, sambal of chipotlesaus
• 1 ei
• 50 gram paneermeel
• peper, zout
• zonnebloemolie om in te bakken

Bereidingswijze:

Breng een pan water met een beetje zout aan de kook. Snijd de pompoen in stukjes en kook circa 10 minuten. Giet af en doe direct terug in de pan; er mag nog wat vocht aan de pompoen zitten. Stamp de pompoen met een stamper en voeg de polenta toe. Zet het vuur weer aan en gaar al roerende de polenta in circa 3 minuten. Voeg de cheddar en sriracha (of sambal of chipotlesaus) toe en breng op smaak met peper en zout. Roer goed door en verdeel over een ovenschaal. Druk aan en laat in circa 1 uur opstijven in de koelkast.

Kluts het ei en doe de paneermeel in een kom. Maak circa tien ballen van het pompoenmengsel en rol eerst door het ei en daarna door de paneermeel. Herhaal nogmaals. Verhit een flinke laag olie in een diepe koekenpan en bak de bitterballen in twee porties in circa 5 minuten om en om goudbruin.

Emina Zorlak is met anekdotes en wetenswaardigheden over eten elke woensdag te horen in het MAX-radioprogramma De MAX! met Wat eet De MAX! vandaag? Meer recepten van Emina vindt u in onze kookrubriek Dit kookt MAX Vandaag.