We krijgen dagelijks te maken met nudging, maar wat is het eigenlijk?

Nudging. De kans is groot dat u nog nooit van deze Engelse term heeft gehoord, maar u wordt er wel dagelijks mee geconfronteerd. Nudging is een methode die op grote schaal wordt gebruikt door overheid en bedrijven om het gedrag van burgers en consumenten te beïnvloeden. Wij leggen uit hoe het werkt en geven voorbeelden.

Positief beïnvloeden van gedrag

Nudging bestaat vermoedelijk al veel tientallen jaren, maar wordt in 2008 een wereldwijd bekend begrip door het boek Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness van de Amerikaanse wetenschappers Richard Thaler en Cass Sunstein. In het boek leggen de 2 uit dat een zogenoemde nudges het (onbewuste) keuzegedrag van het grote publiek op een positieve manier kunnen beïnvloeden. Hiermee kan probleemgedrag gecorrigeerd of voorkomen worden.

Holle Bolle Gijs als voorbeeld

Het gaat er vanuit dat mensen de meeste keuzes op een snelle, automatische manier maken, waardoor er met slimme sturing maximaal resultaat bereikt kan worden. Een paar voorbeelden die dit onderstrepen: wie in een urinoir een vliegje ziet, is automatisch geneigd daarop te richten, waardoor de grond rondom zo’n urinoir waarschijnlijk schoner blijft. Ook Holle Bolle Gijs uit De Efteling is een goed voorbeeld. Omdat hij zo actief om afval vraagt (‘papier hier’ is zijn standaard zin) en er niet uitziet als een reguliere afvalbak, is het moeilijk om niet in te gaan op de lokroep van Gijs. ”Dat zou je nooit kunnen bereiken met een bordje: gooi het in de afvalbak, want het is zo erg voor het milieu”, aldus verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen tegen NPO Radio 1. Omdat Holle Bolle Gijs zijn werk zo goed doet, is De Efteling volgens Tertoolen mogelijk de allerschoonste plek van heel Brabant.

Holle Bolle Gijs is misschien wel de meest aanlokkelijke afvalbak van heel het land.

Een ander voorbeeld van een nudge zijn de Nijntje-verkeersborden die in 2017 worden opgehangen in de regio Rotterdam-Den Haag. Deze borden met de beeltenissen van de liefelijke figuurtjes uit de Nijntje-boekjes van Dick Bruna moeten ervoor zorgen dat automobilisten minder snel gaan rijden. De figuurtjes doen hen denken aan kinderen en die zorgen er voor dat mensen automatisch snelheid minderen, is het idee. Uiteindelijk blijkt deze proef slechts één week het gewenste effect heeft gehad.

Een voorbeeld van een Nijntje-verkeersbord in Rijswijk.

Orgaandonatie

Een andere beproefde nudging-techniek is die waarbij mensen automatisch voor iets worden ‘ingeschreven’, tenzij zij bezwaar maken. Neem orgaandonatie. Vanaf 1 juli 2020 is iedereen in Nederland donor, tenzij zij aangeven dit niet te willen. Dit is een zeer effectieve manier, want de burger wordt zelf gevraagd om actie te ondernemen. Wie dat niet doet, blijft dus donor. Zo probeert de overheid burgers een duwtje in de gewenste richting te geven.

Nudging door het bedrijfsleven

Nudging wordt dus gebruikt om de bovenstaande keuzes en gedrag te beïnvloeden, maar daar stopt het niet. Het wordt ook ingezet als marketingtechniek. Wat dacht u van verpakkingen waarop het aantal calorieën duidelijk wordt vermeldt? Dat is een nudge. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de supermarkt de schappen indeelt. Producten uit het middensegment worden vaak op ooghoogte gelegd, terwijl goedkopere producten onderaan belanden. hetzelfde geldt voor producten die in de aanbieding zijn; deze krijgen altijd een prominentere plaats in de winkel.

De spinazie en nectarines zijn in de aanbieding en worden door een groot, opvallend bord extra onder de aandacht gebracht.

(Bron: NOS, Radio 1, Google Reads, omgevingspsycholoog.nl)