Hoe zit het? Waar in Nederland vloeit Russisch gas door de leidingen?
Publicatiedatum: 12 april 2022
Ogenschijnlijk simpele vragen zijn vaak het moeilijkst om te beantwoorden. In de rubriek Hoe zit het? proberen wij elke week het antwoord te vinden op zulke vraagstukken. Deze keer: Waar in Nederland vloeit Russisch gas door de leidingen?
Warm door Rusland
Gas uit Rusland: het blijft een loeiheet hangijzer. Het grootste gasbedrijf ter wereld, Gazprom, levert nog gas aan Europa en dat zorgt voor steeds meer wrijving. Gazprom is immers voor een groot deel in handen van de Russische staat en brengt zodoende veel geld binnen. Geld waarmee de oorlogvoering in Oekraïne betaald kan worden. Het huidige sanctiepakket raakt de Russische gasmarkt niet, maar daar moet verandering in komen, vindt het Europees Parlement. Op 7 april 2022 wordt er daarom voor een ban op Russisch gas gestemd. De Baltische staten hebben de gaskraan vanuit Rusland inmiddels al bijna dichtgedraaid en ook de Nederlandse overheid wil minder afhankelijk worden.
Afhankelijkheid
Hoewel de roep om gas uit Rusland af te zweren dus luider klinkt, wordt er gedacht dat het best lastig is om dit op korte termijn te realiseren. Europa is de belangrijkste afzetmarkt voor Gazprom, waardoor er dus ook een enorme afhankelijkheid is ontstaan. Europa importeert volgens een schatting van The International Energy Agency (IEA), een onafhankelijk adviesorgaan waar Nederland ook lid van is, in 2021 ruim 40 procent van al het door Europa gebruikte gas uit Rusland. Dat gaat om zo’n 155 biljoen kubieke meter. In Nederland gebruiken we al jaren rond de 40 miljard kubieke meter op jaarbasis.
Welke gemeente gebruikt Russisch gas?
Geschat wordt dat rond de 15 à 20 procent van die 40 miljard wordt geleverd door Rusland. Dat komt omdat best veel Nederlandse gemeenten en waterschappen een contract hebben met de Nederlandse tak van Gazprom. In Nederland mogen gemeenten en waterschappen via aanbestedingsprocedures zelf hun energiecontracten afsluiten voor een bepaalde tijd. In januari 2021 zoeken onderzoeksjournalisten van onderzoeksplatform Follow The Money uit welke gemeenten en waterschappen direct aardgas afnemen van de van Gazprom. Deze gegevens zijn inzichtelijk gemaakt in een interactieve kaart. In een artikel op de site, waar de kaart ook staat, wordt in februari 2022 gemeld dat de gemeente Soest sinds 2017 geen contract meer heeft met Gazprom en dat waterschap De Dommel in 2022 ook is overgestapt. Een woordvoerder van de Unie van Waterschappen laat weten dat het Gazprom-contracten van 5 van de waterschappen eind 2022 afloopt en dat de contracten van de overige 8 tot en met 2025 lopen. De Follow The Money-journalisten benadrukken in hun artikel dat de gemeenten en waterschappen soms al jaren geleden een overeenkomst met Gazprom zijn aangegaan, dus ver voor de oorlog.
Komt het ècht niet uit Rusland?
Op de kaart uit 2021 kleuren best veel plekken blauw, de kleur van Gazprom. Toch is het ook weer niet zo dat het hele land die kleur heeft. De Russische gasleverancier zit dus echt niet overal. Dat wil overigens niet zeggen dat er geen Russisch gas door de leidingen loopt. Uit het artikel van Follow The Money blijkt ook dat het lastig is om de oorsprong van gas te achterhalen dat wordt verhandeld op de internationale gasmarkt. Alle leveranciers kopen hier in, waardoor het zeer aannemelijk is dat zelfs de meer principiële energieondernemer toch gas van Russische oorsprong levert.
Zoals al benoemd veranderen de huidige sancties hier niets aan, omdat deze de gasmarkt niet treffen. “Het is business as usual“, laat een woordvoerder van Gasunie Nederland weten. Gasunie is de beheerder van het gastransportnetwerk in Nederland. ‘In potentie overal’ lijkt dus het meest passende antwoord te zijn op de vraag ‘waar in Nederland vloeit Russisch gas door de leidingen?’
Nieuwe sancties?
Nieuwe sancties die de gasmarkt wel raken, lijken de enige mogelijkheid te zijn om de toevoer te beperken. Of die sancties er ook daadwerkelijk komen, hoe ingrijpend ze zullen zijn en wat ze veranderen aan de huidige situatie, is iets wat op termijn duidelijk zal worden.
NB: begin april 2022 wordt duidelijk dat Gazprom Germania, waar ook de Nederlandse tak onderdeel van uitmaakt, overgenomen wordt door de Duitse staat. De gaswinning wordt wel nog steeds in Rusland gedaan.
(Bron: Gazprom, Statista.com, Gasunie, Follow The Money, Rijksoverheid, Reuters, IEA, Europees Parlement, websites verschillende energieleveranciers, Europa Decentraal, VNG. Foto: ANP)
