Klein Deurne in Nieuw-Zeeland
In Vaarwel Nederland vertelt Berta Welten over haar emigratie naar Nieuw-Zeeland. Berta is 13 jaar oud als ze met haar ouders in 1948 in Rotterdam op de boot stapt. De familie Van den Heuvel, bestaande uit vader, moeder en 12 kinderen behoort tot de eerste groep naoorlogse emigranten naar Nieuw-Zeeland. “We waren nog nooit buiten het dorp geweest.” Het grote gezin is een enorme bezienswaardigheid en ze worden daarom gefilmd door de camera’s van het Polygoonjournaal.
Zure appel
De oorlog heeft een diepe wond geslagen in het boerengezin uit Deurne, omdat een van de kinderen dodelijk getroffen is door een granaat. Moeder wilde weg uit het verwoeste Nederland, naar een plek waar nooit meer oorlog zou zijn. Terugkijkend op het avontuur van haar ouders ziet Berta dat zij het erg moeilijk hebben gehad in het nieuwe land. “Ze hebben veel tranen gelaten, maar moeder zei altijd, ‘Je moet door de zure appel heen bijten.’ Ze hebben het voor een beter leven voor de kinderen gedaan en dat is uiteindelijk gelukt.” In het spoor van de familie Van den Heuvel zijn meer dan 100 gezinnen vanuit het Brabantse Deurne vertrokken naar Cambridge, een kleine plaats op het Noordereiland. Daarom wordt deze plek ook wel Klein Deurne genoemd.
Nolleke gaat emigreren
Vaarwel Nederland en vooral het verhaal van de familie Van den Heuvel heeft voor veel reacties en herkenning gezorgd in Deurne. Uit het dorp zijn veel mensen na de oorlog vertrokken, iedereen kent wel iemand die de grote oversteek heeft gemaakt. “Toen ik een jaar of 6 was ging een vriendje van mij met zijn ouders, dat heeft veel indruk op me gemaakt. Nolleke, zo noemden we hem, ging emigreren terwijl wij niet eens wisten wat dat precies was”, vertelt Pieter Koolen van de lokale heemkundekring. Op internet houdt hij een website waarop families staan die uit Deurne zijn geëmigreerd.
In de ban van emigratie
Door het gebrek aan huizen en de mooie verhalen van mensen in verre oorden raakt het dorp in de ban van emigratie. “Heel veel mensen zijn toen Engels gaan leren, voor het geval dat. Zelfs mijn vader die altijd hier is blijven wonen, ging op Engelse les.” Dat er relatief veel mensen naar Nieuw-Zeeland zijn gegaan heeft volgens Koolen te maken met de toenmalige burgemeester. “Burgemeester Van Beek heeft jarenlang emigranten geholpen bij de voorbereidingen van het vertrek. Hij had namelijk een neef die in Nieuw-Zeeland als missionaris werkte. Ook na vertrek hield hij per brief contact met “zijn” emigranten. Die brieven zitten nu in ons archief.”
Omroep Brabant heeft een reportage gemaakt bij de 82-jarige Liza en haar man. De nicht van Liza is in de jaren 50 naar Nieuw-Zeeland geëmigreerd. De omroep kijkt samen met Liza naar Vaarwel Nederland. “Als ik dat zo zie, dan wil ik er meteen weer heen.”
Meer beelden van vroeger zien? Neem eens een kijkje in het online archief van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Gisteren de aflevering over New Zealand gezien. Herkenbaar!
Zelf ben ik met mijn ouders in 1959 naar New Zealand geemigreerd. Vader, moeder en ik hun enige kind.
Mijn moeder had al een (alleenstaande) zus en een broer met zijn gezin van 6 personen die de oversteek hadden gemaakt. De broer van mijn moeder Gerrit Koolen (ook uit Deurne), was getrouwd met Nel Welten familie van Bertha Welten in de documentaire.
Ook wij kwamen dus in 1959 aan in New Zealand, Wellington de hoofdstad. En mijn moeders broer haalde ons per auto op. Nog een lange rit voor de boeg naar Huntly ( vlakbij Cambridge)waar we een huis op ons wachtte. Een huis gebouwd om emigranten op te vangen voor de eerste tijd. Het was de bedoeling dat jezelf dan wanneer je gesettled was naar een ander, beter, huis kon verhuizen. Mijn vader moest werk zoeken, hij vond werk als bakker in een fabrieksmatige bakkerij. Dit betekende veel ’s nachts werken.
Ik ging er naar school.
Uiteindelijk zijn we na een jaar weer terug gegaan naar Nederland. Mijn vader kon niet aarden, was er niet gelukkig en kon geen goed werk vinden. Mijn moeder heeft in een ziekenhuis in Wellington gewerkt om de tickets voor de terugreis bij elkaar te sparen.
Ik kan het me nog goed herinneren. Ook de schooltijd.
In 2006 ben ik samen met mijn man terug geweest naar New Zealand.
Het werd een weerzien met de familie die ons een onvergetelijke tijd hebben bezorgd en we hebben veel gastvrijheid ervaren!
Ook ben ik terug geweest in het huis waar ik heb gewoond met mijn ouders. Een emotioneel weerzien!
Mijn 3 neven en 1 nicht vertelde over hun vertrek vanuit Nederland.
Ze waren 20, 18, 13 en 10 jaar. Vooral voor de oudsten kinderen was het lastig, school niet kunnen afmaken, vriendin achterlaten…
Maar het was voor hun geen keuze, vader zei : “we gaan allemaal!”
Toch hebben ze het goed gedaan dat is iets om trots op te zijn.
Maar wel altijd hard gewerkt en daar spraken al deze mensen over. Het zijn toch pioniers geweest.
Voor mijn ouders is het anders gelopen, ze hebben het ook als een mislukking gezien. Ik heb hun gezegd, dat het dat niet was, ze hebben het wel geprobeerd, het is niet gelukt, helaas. Maar ze hoefde zich niets te verwijten!
Haal het positieve eruit en dat deed vooral mijn moeder, ze had wel wat van de wereld kunnen zien. De bootreis terug was best luxe en daar hebben ze van genoten!
Emigreren is in deze tijd anders, de wereld is door vliegtuigen en social media kleiner geworden.
Het was een mooie documentaire! Ook het stukje over de mensen die in een verzorgingshuis of bejaardenhuisje zelfstandig woonde.
Dit wilde ik even vertellen. En jullie bedankt voor deze mooie serie!
Min ouders waren ge-emigreered naar Nieuw Zeeland in 1949 met ik als 3 jarige kind en mijn 5 broers, de oudste toen 16. Ik weet nog dat de familie van den Heuvel in de vroegere jaren wel is over de vloer kwam en ook de omgekeerd. In de loop van jaren was de contact verwaterd. Ik was verbaasd toen ik op de programma ‘Vaarwel Nederland” deze beelden voor zag komen.
Families in het begin hadden het best moeilijk. Mijn vader was in de oorlog gevangen genomen door de duitsers en na het terugkeer heeft zijn plekje niet meer kunnen vinden. Samen met mijn moeder hebben ze, na het ontvangen van informatie van de Mill Hill paters, besloten om naar Nieuw Zeeland te emigreren. Daar hebben ze zijn leven doorgebracht zonder spijt en daar wonen de nog in leven kinderen en kleinkinderen.
Ik ben na 50 jaar wonen in NZ, door familie omstandigheden, terug in Nederland (nu inmiddels 18 jaar) maar het was een moeilijk besluit en toch een heel stuk makkelijker dan die besluit mij ouders maakte in 1949.