Adriana Zevenbergen de bekendste emigrant naar Australië

Op 30 juli 1958 verlaat de SS Waterman de haven van Rotterdam om koers te zetten naar Australië. Aan boord een bijzondere passagiere, Adriana Zevenbergen. Zij is door de Nederlandse en Australische overheden uitgekozen als middelpunt van een strak geregisseerd mediaspektakel om de emigratie van gezinnen te promoten. De voorbereidingen, de reis maar ook het leven in Australië wordt met talloze foto’s in beeld gebracht.  Zoon Addo vertelt in Vaarwel Nederland dat hij zich weinig van de reis en de aankomst in het nieuwe land herinnert. Maar later merkt hij wel dat zijn moeder een beroemdheid is. ”Door al die aandacht zag ze zichzelf echt als een ster.”

Miljana Manasijevic deed voor haar studie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam onderzoek naar de manier waarop de emigratie in beeld werd gebracht. “Ik wilde vooral laten zien hoe Nederlanders door mooie foto’s en verhalen werden aangezet om te emigreren naar Australië. En ook hoe zij daar als de meeste geliefde emigranten werden gezien.”

Adriana Zevenbergen is de bekendste emigrant. Waarom is zij uitgekozen?
“Er is heel lang nagedacht en geschreven over wie er gekozen moest worden als 100.000^ste  emigrant naar Australië. Er werd zelfs een profielschets gemaakt waarin stond dat het een vrouw moest zijn die fotogeniek en aantrekkelijk was, met een lichte huidskleur, ze moest getrouwd zijn en kleine kinderen hebben. Je kunt dus zeggen dat Adriana tot de bekendste emigrant is gemaakt.”

Het was dus een vooropgezet plan?
“Dat was het zeker. Alles was geregeld ook de manier waarop ze door de media in beeld werd gebracht.  Er werd zelfs bepaald welke televisiestations aanwezig zouden zijn op de dag dat het gezin in Australië arriveerde. Kosten nog moeite werden gespaard voor het perfecte plaatje. Alles om te laten zien dat Australië heel aantrekkelijk is voor jonge gezinnen.”

Komt dat beeld overeen met de werkelijkheid die andere Nederlanders in Australië tegenkwamen?
“Helemaal niet. In mijn onderzoek heb ik de foto’s vergeleken van het gezin van Adriana met andere Nederlandse emigrantengezinnen. Dat was een wereld van verschil want de familie Zevenbergen kwam in een groot modern ingericht huis terecht. De meeste Nederlanders kregen een klein huis of een garage waar ze soms met meer dan tien mensen moesten wonen. Ik heb een interview gedaan met een Nederlandse man die het in het begin vreselijk vond. Hij kwam in een opvangkamp terecht en vroeg zichzelf echt af waarom hij hier was gekomen.”

Wat vind je van de manier waarop dit werd gedaan?
“Het was natuurlijk heel slim van de overheden maar het is natuurlijk niet netjes om mensen zo om de tuin te leiden. Alle middelen werden ingezet om een mooi beeld van emigratie neer te zetten. Maar eigenlijk was het een grote leugen. Het was pure propaganda.”

Waarom waren Nederlanders de ideale emigranten voor Australië?
“Het was vooral om het Britse karakter van Australië te behouden. Australië was een Brits georiënteerd land en daarom wilde de overheid alleen maar blanke mensen toelaten dus geen mensen uit Azië of Afrika.”

Waar komt bij jou de interesse voor dit onderwerp vandaan?
“Ik ben zelf een immigrant, ik kom oorspronkelijk uit Servië en ben 2,5 jaar geleden voor de liefde vanuit Servië naar Nederland gekomen. Daardoor ga je nadenken over wie je bent. Ik ben zelf trots dat Servisch ben maar me ook Nederlands voel. Ik heb heel veel foto’s bestudeerd in het Nationale  archief in Den Haag. Opvallend is om te zien hoe de woonkamers van Nederlandse emigranten zijn ingericht met bijvoorbeeld kleine dingen als molentjes, Delfts Blauw of klompen bij de deur. Dat zegt heel veel over mensen.”