Naar cookieinstellingen
max minicollege

Begrippenlijst MAX Minicollege seizoen 2

In MAX Minicollege worden termen gebruikt die niet voor iedereen begrijpelijk zijn. Op deze pagina een verklaring van de woorden per aflevering. 

Aflevering 1, seizoen 2

Frontale lob: voorzijde van de hersenen
Pariëtale lob: ruimtelijke informatieverwerking; ook actief bij lopen
Fronto-pariëtale netwerk: samenwerking tussen beide bovengenoemde lobben
Empathie: invoelend vermogen
Creativiteit: men moet een eerder, soms wat ingeroest idee afremmen zodat er meer ‘ruimte’ ontstaat voor het vormen van een nieuw idee.
Fronto-pariëtale netwerk: speelt ook een belangrijk rol bij ‘mental workspace’. Mental workspace betekent dat iemand zomaar op een idee kan komen, zonder een hint van buitenaf. Dus u zit ergens naar te kijken en opeens komt er een idee in uw gedachten. Prachtig toch en ook iets om je over te verwonderen! Dit netwerk speelt overigens ook een grote rol bij aandacht.
Fasciculus Longitudinalis Superior: een lange baan (witte stof dus) die een verbinding legt tussen de frontale lob, de pariëtale lob, de visuele schors en uiteindelijk ook nog met de temporale lob (slaapkwab).
Visuele schors: de schors waarmee u ziet. Ook wel de Occipitale lob genoemd.
Functie witte stof: overbrengen van elektrische signalen van het ene hersengebied naar het andere hersengebied.
Kauwen: er bevinden zich in de hersenen tenminste kauw ‘generatoren’, gebieden die betrokken zijn bij het maken van kauwbewegingen. Eén van die gebieden ligt in de hersenstam, de andere in de motorische schors. De hersenstam is de grote ‘aanjager’ van de hersenschors; Arousal, dus de mate van opwinding, heeft de basis in de hersenstam. Dus kauwen activeert het arousal systeem en daarmee ook de fronto-pariëtale netwerken. Mooi hé!

Aflevering 2, seizoen 2

Kauwgenerator: Motorisch gebied dat een rol speelt bij kauwen, is gelokaliseerd in de hersenstam.
Kauwen is eigenlijk een beetje lopen.
Vaatstelsel: bloedvaten van de hersenen
Grijze stof: de hersengebieden
Witte stof: de verbindingen
Frontaal: voorzijde van de hersenen
Empathie: invoelend vermogen
Linker hersenhelft: belangrijk voor taal; overigens heeft ook de rechter hersenhelft een taalfunctie (meer taalbegrip)
Rechter hersenhelft: belangrijk voor ruimtelijke informatieverwerking
Middle cerebral artery: de middelste van de drie grote bloedvaren. 70 procent van de herseninfarcten komt door afsluiting van dit vat
Anterior cerebral artery: bloedvat dat de voorzijde en binnenzijde van de hersenen van bloed voorziet
Posterior cerebral artery: bloedvat dat de achterzijde van de hersenen (visuele schors) van bloed voorziet. Doorbloeding van middelste bloedvat: deze doorbloeding neemt toe door te kauwen
Cardiovascular responses: reactie van het hartvaatstelsel op kauwen (verbeterde doorbloeding)
Septohippocampal cholinergic system: verbinding tussen het septum en de hippocampus. De neurotransmitter is acetylcholine die zorgt voor de impulsoverdracht.
Hippocampus is een gebied dat een grote rol speelt bij het geheugen. Interessant is dat de hippocampus ook betrokken is bij het navigeren door de ruimte heen; vooral het gebied om de hippocampus heen (parahippocampale gyrus).

Aflevering 3, seizoen 2

Ziekte van Alzheimer: een vorm van dementie
Neuronaal verlies: verlies van zenuwcellen
De hersenschors: betreft de buitenste laag en ook de binnenste laag van de hersenen
Atrofie: verschrompeling van de hersenen.
Amyloid neerslag: eiwitneerslag
Supplementary motor area: een motorisch gebied, bovenin, gelegen in de frontale lob
Kauwen activeert dit gebied
Kleine hersenen (cerebellum): speelt een belangrijke rol bij bewegen, cognitie (nadenken) en emotie
Leeftijdseffect: effect van leeftijd op het effect van bewegen op het functioneren van de hersenen
Hoe ouder men wordt, hoe meer hersengebieden geactiveerd worden door het kauwen.
Ook de prefrontale cortex reageert gunstig op kauwen
Hippocampus: essentieel voor geheugen en voor het bewegen in de ruimte (navigeren).
Heel gevoelig voor de ziekte van Alzheimer.
Soft diet: zacht voedsel
Coronale doorsnede: de hersenen worden doorgesneden en u kijkt er van vooraf in.
Werkgeheugen: korte-termijn geheugen waarvoor inspanning gevraagd wordt.
Bijvoorbeeld het in omgekeerde volgorde nazeggen van een reeks getallen.

Aflevering 4, seizoen 2

REM: Rapid Eye Movements. Tijdens deze periode ontstaat ook de dromen Als u wakker wordt tijdens de REM-periode weet u vaak nog wat u gedroomd heeft.
Hersenstam/pons: Hierin liggen de bronnen van belangrijke neurotransmitters. Onder andere: noradrenaline. Noradrenaline zorgt dat u wakker wordt en blijft en voor arousal (opwinding).
Om te gaan slapen, moet de noradrenaline weer omlaag.
Thalamus: diep in de hersenen. Verwerkt alle sensorische informatie die uit uw lichaam komt, behalve de reuk
Frontaal: voorzijde van de hersenen
Hypothalamus: zetel van de biologische klok
Naam van de klok: nucleus suprachiasmaticus. Actief bij waken en slapen. Via het oog wordt licht onder andere voort geleid naar de nucleus suprachiasmaticus
Epifyse: bron van melatonine; stofje waardoor u gaat slapen. Stuurt dus met behulp van melatonine de nucleus suprachiasmaticus aan om te gaan slapen.
Remming van arousal: vanuit de hypothalamus worden meerdere neurotransmitters geactiveerd, waaronder GABA. GABA heeft een remmende werking op de gebieden die in de hersenstam liggen en die zorgen voor arousal. Met andere woorden: om te gaan slapen, moet uw arousal (staat van opwinding) naar beneden en daarvoor zorgt GABA die vanuit de hypothalamus geactiveerd wordt. Als u wakker wordt, en u gaat piekeren, dan stijgt uw arousal weer en kunt u niet of veel moeilijker in slaap vallen.

Aflevering 5, seizoen 2

Gewone kleding op bed in ziekenhuis: geeft actiever leven in het ziekenhuis
Cognitieve functies: functies zoals geheugen, plannen, lerend vermogen, ruimtelijke functies, taal, rekenen, etc.
Hospitalization: opgenomen worden in, bijvoorbeeld, een ziekenhuis
Hallway ambulation: het bewegen door de hal van het ziekenhuis heen
Mastication: kauwen. Kauwen verhoogt de doorbloeding in de hersenen. Vooral in het middelste grote bloedvat, arteria cerebri media.
Kauwen en hartfrequentie: door te kauwen, neemt de hartfrequentie toe.
Bewegen op de intensive care: juist op deze afdeling zet men zich in om het herstel van de patiënt te bevorderen door op die afdeling al te beginnen met bewegen.
Prefrontal cortical volume: het volume van de prefrontale hersenschors
Cortex (cortical): de hersenschors die gevormd wordt door hersengebieden en de verbindingen daartussen
Bewegen en prefrontale cortex: door te bewegen verbetert de doorbloeding van de hersenen, met name ook van de verbindingen (witte stof). De prefrontale cortex is een van de delen van de hersenen die gunstig reageren op bewegen.

Aflevering 6, seizoen 2

Frontaal: voorzijde van de hersenen
DMPFC: dorsomediale prefrontale cortex
VMPFC: ventromediale prefrontale cortex
Verbindingen frontaal: witte stof die wat betreft doorbloeding gunstig reageert op inspanning, bijvoorbeeld door het bespelen van een instrument
Leeftijdseffect: De verbindingen (witte stof) frontaal kent een leeftijdseffect, dat wil zeggen gaat wat achteruit bij het ouder worden
Hersenontwikkeling: laatste deel van de hersenen dat ontwikkelt is de prefrontale cortex, de verbindingen (witte stof).
Grijze stof: de hersengebieden nemen in volume af, tijdens de ontwikkeling van de hersenen.
Moeite doen: blijkt erg belangrijk bij de vorming van nieuwe verbindingen
Dendrieten witte stof, verbindingen die informatie naar de zenuwcel (neuron) toe brengen
Axonen: voeren informatie van de zenuwcel (neuron) af, naar een volgende zenuwcel bijvoorbeeld.
Corpus callosum: hersenbalk, verbinding tussen linker en rechter hersenhelft waardoor beide hersenhelften met elkaar kunnen communiceren.
Splenium: achterzijde van de hersenbalk, belangrijk voor het uitwisselen van visuo-ruimtelijke informatie, wat u ziet in de ruimte
Visuo-ruimtelijke informatie ook belangrijk bij o.a. rekenen en taal.
Orbita: oogkas
Orbitofrontaal: onderste deel van de prefrontale schors, vlak boven de oogkas
Functie orbitofrontale schors: remming van (emotioneel) gedrag
Verschil amateur en
professionele violist: De professionele violist kan met minder hersengebieden een top prestatie te leveren. Zij/hij houdt energie over nu en kan die energie stoppen in neurale netwerken die de muziek tot het hoogste niveau van genieten kunnen brengen.
Temporopariëtale junction: TPJ (afkorting hiervan). In dit gebied komen heel veel zintuiglijke prikkels binnen: auditief (wat je hoort), visueel (wat je ziet) en somatosensorisch (wat je voelt). Het is dus een heel rijk gebied waar alle zintuigelijke informatie samenkomt!

Aflevering 7, seizoen 2

Pariëtale lob: klaar in de rijping tijdens de adolescentie
Prefrontale lob: klaar in de rijping rond 30ste levensjaar; met name de witte stof, de verbindingen. ‘Neurons that fire, are neurons that wire’
(Donald Hebb): zenuwcellen die vuren, zoeken hun buren. De zenuwcel vuurt het beste, als hij steeds weer net iets anders geactiveerd wordt. Dus veel variatie aanbieden.
SMA: supplementary motor area = een motorisch gebied
Algemene functie frontale lob: filteren van irrelevante informatie zodat alleen relevante informatie overblijft.
Filteren van informatie: essentieel om informatie te kunnen onthouden. Het werkgeheugen is namelijk beperkt in wat onthouden kan worden. U moet dus informatie wat minder belangrijk is, kunnen ‘wegfilteren’ waardoor u dát wat erover blijft, wél kunt onthouden.
Remming: remming en filteren zijn feitelijke synoniemen. U moet dus irrelevante informatie ‘remmen’ om informatie goed te kunnen onthouden. Goed filteren van informatie vermijdt chaos in het denken.
Cortical thickness: dikte van de hersenschors, gunstig als gevolg van het spelen van een muziekinstrument
Visuo-ruimtelijke functies: functies die ook betrokken zijn bij rekenen en taal
Muziek effecten: op het cognitief functioneren van kinderen niet altijd consistent. Dat betekent: niet altijd positieve effecten, ook negatieve effecten
De-activatie: activiteit in bepaalde hersengebieden gaat naar beneden
Myotone dystrofie: zeldzame erfelijke aandoening van het bewegingsapparaat; soms ook gepaard gaand met cognitieve achteruitgang

Aflevering 8, seizoen 2

Hersenstam: plaats waar de klanken binnenkomen
Hier liggen ook hersengebieden die de basis vormen van ‘arousal’. Arousal betekent ‘opwinding’, verhoging van de activiteit in de hersenschors. Ook wel ‘Alertheid’ genoemd. Muziek kan dus uw alertheid/arousal verhogen.
Auditieve schors: deel van de hersenschors (slaapkwab) waar uiteindelijk de klanken vanuit de hersenstam aankomen
Hersenzenuw nr.7: nervus Facialis, speelt een belangrijke rol bij uw mimische spieren. Spieren in het aangezicht.
Hersenzenuw nr. 11: nervus Accessorius, speelt een belangrijke bij bewegen van nek en schouders.
Entrainment: het ritme van uw hart en ademhaling gaan synchroon lopen met het ritme van de muziek. Zo kunt u weer rustig worden als u naar rustige muziek luistert.
Thalamus: gebied diep in de hersenen dat alle gevoelens vanuit uw lichaam verwerkt en daarna doorstuurt naar de hersenschors (behalve de reuk).
Cerebellum: de kleine hersenen. Heel belangrijk voor de timing tijdens het bewegen. De kleine hersenen coördineren ook de emoties, motoriek én cognitie! Dus als u beweegt op muziek, dan doen de kleine hersenen zeker mee.
Sensorische en motorische schors: alles wat u voelt uit uw lichaam, gaat via de thalamus naar de schors. Onder andere naar de motorische en sensorische schors. Hier vandaan vertrekt een groot motorisch systeem die ervoor zorgt dat u uw handen/armen en benen/voeten kunt bewegen.
Sensorische schors: speelt ook een grote rol bij de tederheid van muziek.
Motorische schors: speelt een grote rol bij de spanning van muziek. Muziek kan spannend zijn en dat voelt u als spanning in uw spieren. Overigens doen hierbij ook de basale ganglia mee. De basale ganglia liggen onder de schors.

 

Geef een reactie

Minder uitleg Meer uitleg

Cookies op de website van omroep MAX. Geef je toestemming!

Wij plaatsen Functionele cookies, om deze website naar behoren te laten functioneren en Analytische cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten. Deze cookies gebruiken geen persoonsgegevens. Voor cookies waarmee derden uw surfgedrag kunnen volgen, kunt u hieronder apart toestemming geven.

Meer uitleg

Waarom cookies?

Omroep MAX plaatst specifieke cookies om het gebruiksgemak voor bezoekers te vergroten. Ze helpen in functionaliteit en zijn bedoeld om inzicht te krijgen in de werking en effectiviteit van de websites.

Hiermee kunnen we de bezochte website zo gebruiksvriendelijke en interessant mogelijk maken voor de bezoeker. Hierbij worden geen gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden om individuele gebruikers te volgen.

Functionele cookies

Cookies die er voor zorgen dat deze website naar behoren functioneert

De websites van Omroep MAX gebruiken cookies om er voor te zorgen dat onze websites naar behoren werken. Zo gebruiken wij cookies voor:

  • het onthouden van informatie die je invult op de verschillende pagina’s, zodat je niet steeds al je gegevens opnieuw hoeft in te vullen
  • het doorgeven van informatie van de ene pagina aan de volgende pagina, bijvoorbeeld als er een lange enquête wordt ingevuld of als je veel gegevens moet invullen bij een online bestelling
  • het opslaan van voorkeuren, zoals de taal, locatie, het gewenste aantal te tonen zoekresultaten, etc.
  • het opslaan van instellingen voor een optimale videoweergave, zoals de gewenste buffergrootte en de resolutiegegevens van je scherm
  • het uitlezen van je browserinstellingen om onze website optimaal op je beeldscherm te kunnen weergeven
  • het opsporen van misbruik van onze website en diensten, door bijvoorbeeld een aantal opeenvolgende mislukte inlogpogingen te registreren
  • het gelijkmatig belasten van de website, waardoor de site bereikbaar blijft
  • het aanbieden van de mogelijkheid om inloggegevens op te slaan, zodat je die niet elke keer opnieuw hoeft in te voeren
  • het mogelijk maken om te reageren op onze websites

Webstatistieken

Cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten.

Om te bepalen welke onderdelen van de website het meest interessant zijn voor onze bezoekers, proberen wij continu te meten met behulp van de software van comScore Digital Analytix hoeveel bezoekers er op onze website komen en welke onderdelen van de website het meest bekeken worden. Hiervoor gebruiken wij cookies.

Het is onderdeel van de (wettelijke) taak van Omroep MAX als Publieke Omroep om te rapporteren over onze prestaties. Daarvoor is het nodig om webstatistieken bij te houden. Ook nemen wij deel aan het landelijke internetbereikonderzoek STIR. Hiervoor gebruiken wij cookies, zodat wij de browser kunnen herkennen en op die manier het aantal bezoekers aan onze websites kunnen meten.

Van de informatie die wij zo verzamelen worden statistieken gemaakt. Deze statistieken geven ons inzicht in hoe vaak onze webpagina's bezocht worden, waar bezoekers de meeste tijd doorbrengen, enzovoort. Hierdoor zijn wij in staat structuur, navigatie en inhoud van de website zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. De statistieken en overige rapportages kunnen wij niet herleiden tot personen.

Wij gebruiken cookies voor:

  • het bijhouden van het aantal bezoekers op onze webpagina’s
  • het bijhouden van de tijdsduur die elke bezoeker doorbrengt op onze webpagina’s
  • het bepalen van de volgorde waarin een bezoeker de verschillende pagina’s van onze website bezoekt
  • het beoordelen welke delen van onze site aanpassing behoeven
  • het optimaliseren van de website

Voor gebruik van deze cookies is geen toestemming vereist en deze kunnen dan ook niet worden uitgeschakeld.

Sociale media

Sociale cookies verzamelen gegevens over de activiteiten van gebruikers. Dit maakt het onder andere mogelijk om fragmenten van sociale platforms te bekijken, inhoud van onze websites te delen met je vrienden, te reageren op berichten van andere gebruikers en de makers of actief mee te discussiëren op onze forums. Sommige sociale cookies die geplaatst worden, kunnen door sociale medianetwerken ingezet worden om jouw internetgedrag te gebruiken voor commerciële doeleinden. Hier heeft Omroep MAX geen invloed op.

Voor meer informatie over de manier waarop deze derden omgaan met jouw persoonsgegevens, verwijzen wij je door naar het privacy beleid van deze derden. De meest voorkomende zijn:

Cookie-instellingen aanpassen en meer informatie

De cookie-instellingen voor deze website zijn te allen tijde naar je persoonlijke voorkeur te wijzigen. De pagina waarop je deze instellingen kunt wijzigen is te bereiken via deze link Cookie instellingen. Hier is ook gedetailleerde informatie vinden over welke cookies we specifiek plaatsen.

  • Ik wil Sociale Media koppelingen:

    hiermee staat u het plaatsen van Social media Cookies toe, deze netwerken kunnen u volgen en kan uw internetgedrag monitoren voor commerciële doeleinden.