Wat betekenen de begrippen in de podcast ‘Gestolen Gezicht’ van Janny van der Heijden

In de podcast Gestolen Gezicht neemt Janny van der Heijden, slachtoffer van identiteitsfraude op Facebook en Instagram, de luisteraar mee in de wereld van oplichting, fraude, deepfakes en andere vormen van gestolen gezichten. Van de één op de andere dag ontvangt Janny tientallen appjes en andere berichten van mensen die vragen naar afslankpillen en zogeheten Gummy Beertjes. Zo komt ze erachter dat haar gezicht is gestolen. Oplichters proberen een product te verkopen in naam van Janny.

In de wereld van online oplichting is een complexe wereld en de technische begrippen vliegen u om de oren. Wilt u tijdens het luisteren van Gestolen Gezicht even rustig nalezen wat alle begrippen betekenen? Hou deze woordenlijst dan als naslagwerk bij de hand. De begrippen staan op alfabetische volgorde.

Woordenlijst Gestolen Gezicht

Ad Library

Een digitale bibliotheek opgezet door Meta in een poging het publiek meer inzicht over facebookadvertenties en hun adverteerders te geven. Aanleiding voor het opzetten van deze bibliotheek was de toenemende druk na de Amerikaanse verkiezingen van 2016. De schattingen lopen uiteen, maar duidelijk is dat er in campagnetijd door Russische adverteerders tienduizenden advertenties werden geplaatst om de verkiezingen te beïnvloeden. Met deze Ad Library is inzichtelijk geworden welke advertenties er te zien zijn (geweest) op Facebook. Zo ook de nep-advertenties van Janny van der Heijden.

Affiliate Marketing

Online reclame-uitingen gemaakt door reclamebureaus die gespecialiseerd zijn in zoveel mogelijk bereik creëren voor het aangeprezen product. De affiliate werkt als een tussenpersoon tussen de verkoper en de potentiële klant. Bedrijven huren de reclamebureaus online advertenties te maken voor hun producten. In ruil voor hun promotie-inspanningen krijgen deze affiliates een commissie voor elke verkoop of lead die zij genereren.
In het geval van Janny van der Heijden lijkt het erop dat zo’n soort reclamebureau haar gezicht heeft gebruikt om afslankpillen van hun opdrachtgever te verkopen.

Betalingssysteem Mollie

Een online betalingssysteem dat betalingen uitvoert voor webwinkels. Mollie is vergelijkbaar met iDeal, wat er ook voor zorgt dat u met uw eigen bank betalingen kan voltooien voor aankopen die u online doet.

Burner-telefoon

Veelal een goedkope telefoon met een prepaid simkaart. Deze soort telefoon wordt vaak gebruikt door criminelen of mensen die niet graag gevolgd willen worden. Vanwege de lage kosten is het gemakkelijk om de telefoon weg te gooien en vervangen door een nieuwe, met een nieuw nummer. Hierdoor zijn de gebruikers van burner-telefoons moeilijker traceerbaar.

ChatGPT

De meest bekende vorm van Generatieve AI. Gebruikers van deze site kunnen als het ware in geschreven tekst ‘praten’ met ChatGPT. Doormiddel van Kunstmatige Intelligentie (AI) beantwoordt ChatGPT vragen en opdrachten van de gebruiker. Doormiddel van zoveel mogelijk online verzamelde data probeert de computer een zo goed mogelijk antwoord te genereren op de vragen en opdrachten van de gebruiker.

Crypto/ Bitcoin

Crypto is digitaal geld dat beveiligd is door cryptografie en werkt op een gedecentraliseerd netwerk genaamd een blockchain. Wat het beste uit te leggen is als een digitaal grootboek dat alle transacties bijhoudt in chronologische blokken. Het bekendste voorbeeld van crypto is de Bitcoin.

Cyber Security

Is het beschermen van computers, netwerken, programma’s en gegevens tegen ongeautoriseerde toegang, aanvallen, of schade. Het omvat een reeks technologieën, processen, en praktijken ontworpen om digitale informatie en systemen veilig te houden.

Deep Learning

Doormiddel van AI kunnen machines ‘leren’ van grote hoeveelheden data. Het is geïnspireerd door de manier waarop het menselijk brein werkt en is bijzonder effectief in het herkennen van patronen en het maken van voorspellingen. Dankzij deep learning kunnen systemen complexe taken uitvoeren zoals het herkennen van gezichten op foto’s, het vertalen van talen, en zelfs het rijden van autonome voertuigen. Deep learning onderscheidt zich door zijn vermogen om te leren van ongestructureerde data en voortdurend beter te worden naarmate het meer gegevens verwerkt.

Deepfakes

De techniek die levensechte nepvideo’s genereert heet deepfake. Een bekend voorbeeld hiervan is deze video van Barack Obama. Allereerst worden beelden geanalyseerd. Daarbij worden verschillende eigenschappen gemeten. Belichting, kleur schaduwen, beweging, opbouw van de huid en mimiek. Kunstmatige intelligentie gebruikt al deze gegevens om een gezicht en beweging na te maken. De hedendaagse rekenkracht van computers is zo groot dat het nagemaakte gezicht nauwelijks nog van echt is te onderscheiden.

DM’s

Een afkorting die staat voor Direct Messages. Dit zijn privéberichten die verstuurd kunnen worden via social media-platformen als Facebook en Instagram. De privéberichten komen in een speciale digitale postvak terecht die alleen door de afzender en ontvanger gezien kunnen worden.

Ethisch Hacker

Een beveiligingsexpert die op een legale en verantwoorde manier probeert de zwakke plekken in computersystemen, netwerken, of software van organisaties te vinden. Dit wordt vaak gedaan door digitaal ‘in te breken’ in de organisaties en de systemen te hacken. In plaats van deze kwetsbaarheden te misbruiken, zoals ‘kwaadaardige’ hackers zouden doen, rapporteert de ethisch hacker deze problemen aan de eigenaar van het systeem, zodat ze kunnen worden verholpen. Het doel van ethisch hacken is om de beveiliging te verbeteren en cyberaanvallen te voorkomen.

Generatieve AI

Een vorm van kunstmatige intelligentie. Generatieve AI werkt op basis van opdrachten die gegeven worden door mensen. Het kan dan gaan om het creëren van een afbeelding of tekst. Het bekendste voorbeeld van generatieve AI is ChatGPT, wat zelf teksten schrijft op basis van opdrachten en vragen.

Investmentfraude

Is een vorm van bedrog waarbij oplichters mensen misleiden om geld te investeren in nepbedrijven of andere oplichtingspraktijken. De oplichters gebruiken vaak overtuigende verhalen en valse beloftes van hoge rendementen met weinig tot geen risico om slachtoffers aan te trekken. Voorbeelden van investmentfraude zijn piramidespelen en valse beleggingen in aandelen, obligaties of vastgoed. Slachtoffers verliezen vaak hun volledige investering, terwijl de oplichters met het geld verdwijnen.

IP adres

Een Internet Protocol-adres, is een uniek numeriek label dat aan elk apparaat wordt toegekend dat is verbonden met een computernetwerk. Dit adres dient als een identificatie voor het apparaat en maakt het mogelijk om informatie te verzenden en ontvangen over een internetnetwerk. Doordat ieder apparaat een eigen IP adres heeft, is de locatie ervan te traceren bij bezit van het adres. Dit zorgt ervoor dat de politie internetcriminelen kan opsporen met behulp van het IP adres van de daders.

IP-recht

IP-recht, of intellectueel eigendomsrecht, is een rechtsgebied dat de bescherming en handhaving van creaties van de geest regelt. Dit omvat onder andere auteursrechten, octrooien, handelsmerken en handelsgeheimen. Auteursrechten beschermen artistieke en literaire werken zoals boeken, muziek en films. Octrooien geven uitvinders exclusieve rechten op nieuwe technische uitvindingen. Handelsmerken beschermen merknamen, logo’s en andere symbolen die de producten of diensten van een bedrijf onderscheiden. Handelsgeheimen omvatten vertrouwelijke bedrijfsinformatie die economisch voordeel biedt. IP-recht is bedoeld om innovatie en creativiteit te stimuleren door makers en bedrijven de middelen te geven om de vruchten van hun werk te plukken en te beschermen tegen ongeoorloofd gebruik door anderen.

Jan AI

Een met AI-gegenereerde versie van de stem van Janny van der Heijden, gemaakt voor de podcast Gestolen Gezicht. Dit wordt ook wel een voice clone genoemd. Met uren aan gesproken opnames van Janny is een digitaal model gegenereerd van haar stem. Dit model maakt het mogelijk om Jan AI alles te laten zeggen wat de makers van de podcast maar willen. Het lijkt dan net alsof de echte Janny van der Heijden spreekt. Jan AI is te horen in aflevering 3 en aflevering 5 van Gestolen Gezicht.

Klantreis

Een digitale ‘reis’ die een klant digitaal aflegt voordat diegene een product koopt. Een klantreis kan bijvoorbeeld zijn: een aanbieding zien in een folder, de website van de aanbieder bezoeken, de aanbieding op zoeken op de site en het product aanschaffen.

Kunstmatige intelligentie (AI)

Ook wel aangeduid met de afkorting AI, van het Engelse Artificial Intelligence. Wanneer een elektronisch apparaat zelfstandig kan handelen, zoals mensen dat ook kunnen doen, spreken we van kunstmatige intelligentie. Computers zijn bijvoorbeeld in staat om te redeneren en te communiceren, net zoals mensen dat zijn. In de hedendaagse tijd komen we kunstmatige intelligentie vrijwel overal om ons heen tegen.

We gebruiken al decennialang rekenmachines, die eigenlijk ook kunstmatig intelligente apparaten zijn. Ze kunnen in een fractie van een seconde de meest ingewikkelde berekeningen maken, veel sneller dan mensen dat kunnen. In de loop der jaren is kunstmatige intelligentie nog geavanceerder geworden. Zo worden zoekmachines als Google worden steeds intelligenter. U voert een zoekterm in en de zoekmachine komt direct met suggesties. Platforms als YouTube, Spotify en Netflix kunnen u video’s, muziek, films en series aanbevelen, omdat ze uw persoonlijke kijk- en zoekgedrag registreren. Daarnaast zijn er smartphone- en computersystemen met spraakherkenning. Die apparaten zijn dus in staat om gesproken tekst om te zetten in geschreven tekst. Het dicteren van tekst in Microsoft Word is hier een voorbeeld van.

Leads

In de marketingwereld bedoelt men met leads vaak: potentiële kopers van het product. Voorbeeld: Een affiliatie(marketing-organisiatie) verzamelt gegevens van de bezoekers van hun advertenties. Deze bezoekers laten hun gegevens achter met toestemming om gebeld te worden over het aangeprezen product in de advertentie. In dat geval worden deze bezoekers ook wel leads genoemd.

Marketeer

Iemand die zich bezig houdt met het aanprijzen van producten.

Meta

Het moederbedrijf achter Facebook, Instagram en WhatsApp, opgericht door de Amerikaanse eigenaar Mark Zuckerberg. Het bedrijf is ooit begonnen als Facebook Inc., maar vanwege de overnames van verschillende andere online platformen is de naam in 2021 veranderd in Meta. Dit om het verschil tussen het social media-platform Facebook en het moederbedrijf achter de verschillende platforms duidelijker te maken.

Voorbeeld van een nepadvertentie.

Online (nep)advertenties

Reclames die u voorbij kunt zien komen op websites en sociale media. De afzender betaalt het platform om diens producten te verkopen. In het geval van Janny van der Heijden heeft een adverteerder zonder toestemming haar naam en gezicht gebruikt in online advertenties voor afslankpillen. Dit worden ook wel nepadvertenties genoemd.

Phishing

Komt van het Engelse fishing, ook wel ‘hengelen’. Dat is namelijk wat de criminelen doen: hengelen naar gegevens. Ze sturen een bericht namens een bank, de overheid of een webwinkel. De ontvanger moet zogenaamd snel betalen of andere actie ondernemen. Het slachtoffer klikt nietsvermoedend door, vult een aantal gegevens in en… beet! De criminelen krijgen wat ze hebben willen: inloggegevens en persoonlijke informatie. We vertellen hoe u het herkent, voorkomt en bestrijdt.

Portretrecht

Is een juridisch begrip dat te maken heeft met het recht van een persoon om de afbeelding van zichzelf te controleren en te beschermen. Het portretrecht is bedoeld om de privacy en de persoonlijke integriteit van mensen te waarborgen. Voordat een foto van iemand gebruikt wordt voor commerciële doeleinden moet daar toestemming voor gevraagd worden. Dat is in dit geval van Janny van der Heijden dus niet gebeurd.

Scam-platform

Een scam-platform is een website of online dienst die is ontworpen om mensen te bedriegen of op te lichten. Deze platforms doen zich vaak voor als legitieme bedrijven of diensten, maar hun werkelijke doel is om geld of persoonlijke informatie van gebruikers te stelen.
Scam-platforms kunnen verschillende vormen aannemen, zoals nep-webshops die producten verkopen die nooit worden geleverd, of investeringssites die beloven hoge rendementen, maar uiteindelijk de investeringen van gebruikers in eigen zak steken. Soms worden deze platforms ook gebruikt om phishing-aanvallen uit te voeren, waarbij gebruikers worden gevraagd om gevoelige informatie zoals wachtwoorden of bankgegevens in te voeren.

Screenshots

Screenshots zijn afbeeldingen die een momentopname van het scherm van een computer, smartphone of tablet vastleggen. Dit betekent dat alles wat op dat moment op het scherm zichtbaar is, zoals teksten, afbeeldingen of zelfs de lay-out van een website, wordt vastgelegd en opgeslagen als een afbeelding. Als bewijs voor de nepadvertenties heeft Janny van der Heijden screenshots van de advertenties gemaakt.

Social Engineering

Is een techniek die wordt gebruikt door oplichters en hackers om mensen te manipuleren zodat ze gevoelige informatie delen of bepaalde acties ondernemen. In plaats van technische middelen te gebruiken om systemen te hacken, richt social engineering zich op de menselijke factor. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat iemand zich voordoet als een medewerker van een bank en je vraagt om je pincode of persoonlijke gegevens. Oplichters maken vaak gebruik van vertrouwen, angst of nieuwsgierigheid om hun doel te bereiken.

Spoofing

Is een techniek die wordt gebruikt om iemand imiteren, met als doel misleiding of fraude. Dit kan op verschillende manieren gebeuren, bijvoorbeeld door middel van telefoongesprekken, e-mails of websites. Bij telefoons wordt spoofing vaak gebruikt om de identiteit van de beller te vervalsen, zodat het lijkt alsof het telefoontje van een betrouwbaar nummer komt, zoals een bank of een overheidsinstantie. Hierdoor kunnen criminelen mensen makkelijker oplichten door gevoelige informatie te vragen.

Spraakoproep

Is een gesprek dat via een app op een smartphone wordt gevoerd. Het is vergelijkbaar met een telefoongesprek, maar het vindt plaats door een internetverbinding.

Voice clone

Zie ‘Jan AI’.

Whodunnit

Is een term die afkomstig is uit het Engels en verwijst naar een genre van, fictieve, verhalen waarin een misdaad, vaak een moord, centraal staat. Het woord is een samenvoeging van “who” (wie) en “done it” (heeft het gedaan), wat de vraag samenvat die de lezer of kijker probeert op te lossen: wie is de dader? In de podcast Gestolen Gezicht gaat Janny van der Heijden op zoek naar de daders die haar gezicht hebben gestolen.

(Foto’s: © MAX)