Wat is ondervoeding?
Publicatiedatum: 27 september 2016
Ondervoeding is een steeds groter wordend probleem in Nederland. Met name ouderen en chronisch zieken hebben vaak te maken met dit onderbelichte probleem. Van de zelfstandig thuiswonende ouderen met thuiszorg heeft 15 tot 30% te kampen met ondervoeding.
Signalen
Er is sprake van ondervoeding als iemand minder energie of voedingsstoffen binnenkrijgt dan nodig is om gezond te blijven. Het lichaam heeft dan een tekort aan eiwitten, vitamines, mineralen en andere voedingsstoffen. Gewichtsverlies is een belangrijke maatstaf van ondervoeding. Men spreekt van ondervoeding als iemand onbedoeld meer dan 5 procent gewichtsverlies heeft binnen een maand of meer dan tien procent binnen een halfjaar. Ook bij ondergewicht (een BMI lager dan 18.5, bij 65-plussers een BMI lager dan 20) is sprake van ondervoeding. Een misvatting is echter dat ondervoeding automatisch gekoppeld is aan het gewicht. Iemand die veel eet en het toonbeeld van Hollands welvaren lijkt, kan toch te weinig voedingsstoffen binnenkrijgen en ondervoed zijn. Behalve gewichtsverlies zijn ook verlies van spiermassa, het algeheel slechter functioneren van het lichaam, futloosheid, haaruitval en slechte concentratie kenmerken van ondervoeding.
Risicofactoren
De belangrijkste risicofactor voor ondervoeding is ziekte. Door ziekte kan de behoefte aan voedingsstoffen ook hoger worden, zodat een normale voeding niet meer voldoende is. Ouderen hebben een groter risico op ondervoeding, omdat ze vaker ziek zijn en minder bewegen. Bovendien hebben ouderen minder energie nodig dan toen ze jonger waren, waardoor het moeilijker kan zijn alle benodigde voedingstoffen met de voeding binnen te krijgen.
Wanneer is iemand ondervoed?
In onderstaande tabel vindt u een overzicht van de criteria voor ondervoeding. Iemand heeft kans op ondervoeding of is ondervoed als hij voldoet aan één van de criteria. Dit betekent dus dat ook personen met een normaal gewicht kunnen ondervoed zijn.
|
Risico op ondervoeding |
– Onbedoeld gewichtsverlies 5 tot 10% (3 tot 6 kilo) in het afgelopen half jaar |
| – 3 dagen (vrijwel) niet gegeten | |
| – 1 week minder dan normaal gegeten | |
|
Ondervoeding |
– 3 kilo (5%) of meer onbedoeld gewichtsverlies in de laatste maand |
| – 6 kilo (10%) of meer onbedoeld gewichtsverlies in het afgelopen half jaar | |
| – Ondergewicht* |
* Ondergewicht is vast te stellen met de Body Mass Index (BMI). Voor volwassenen tot 65 jaar geldt dat als ze een BMI van minder dan 18,5 hebben, dat ze ondergewicht hebben. Mensen die ouder zijn dan 65 hebben ondergewicht bij een BMI van minder dan 20 en mensen met COPD bij een BMI van minder dan 21.
Te laat herkend
Ondervoeding wordt vaak te laat herkend en behandeld. Ondervoede patiënten hebben vaak complexe problematiek. De signalen zoals van gewichtsverlies, een verminderde eetlust, een te lage voedingsinname worden vaak te laat opgepikt door artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners, maar ook door de patiënten zelf en hun naaste familie. Tijdige herkenning en behandeling voorkomt veel problemen.
Symptomen
Hoe kunt u ondervoeding bij uw naasten herkennen? Een overzicht van een aantal symptomen:
- Zwakte en vermoeidheid (moe gedurende de dag en moeite met slapen)
- Stress en nervositeit
- Een depressie
- Misselijkheid
- Ongeduldig zijn
- Stemmingswisselingen
- Verwardheid en geen concentratie
- Een niet normaal voedingspatroon
- Een vette of droge huid
- Snel last hebben van bloeduitstortingen
- Duizeligheid, waardoor ouderen vaak sneller vallen
In onderstaande video legt Alies Krijtenburg u aan de hand van een aantal handige tekeningen uit wat ondervoeding allemaal inhoudt en voor gevolgen heeft.
(Bron: Voedingscentrum.nl en stuurgroepondervoeding.nl)
