Piriformis syndroom
Een uitstralende pijn vanuit de bil naar het been wordt nogal eens aangezien voor een hernia. Maar soms kan om iets heel anders gaan, om het piriformis syndroom. Wat is het en is er iets aan te doen? Dokter Ted van Essen legt uit.
Wat is het piriformis syndroom?
Het wordt veroorzaakt door een zenuw en een spier die met elkaar in aanvaring komen. Het gaat hierbij wel om een heel specifieke spier en zenuw. Het gaat om de musculus piriformis, piriformis-spier, en de nervus ischiadicus, de grote heupzenuw. Die grote heupzenuw is de grootste zenuw in ons lichaam. Hij loopt vanuit de wervelkolom via de onderrug en de heup naar de achterkant van het been en vertakt zich uiteindelijk in kleinere zenuwen die eindigen in de voet. Daarbij passeert hij diep in de bilregio de piriformis-spier, een platte, peervormige spier die vanaf het heiligbeen naar de kop van de heup loopt. Deze spier is nodig voor het roteren en stabiliseren van het heupgewricht, voor het optillen en uitdraaien van het dijbeen, en maakt het op die manier mogelijk om te lopen, het gewicht van de ene naar de andere voet te verplaatsen en om het evenwicht te bewaren. De heupzenuw moet deze spier op een bepaald punt kruisen en dat gebeurt niet bij iedereen op dezelfde manier. In het overgrote deel van de gevallen loopt de zenuw onder de spier door. Maar hij kan er ook doorheen of gedeeltelijk overheen gaan. Maar soms gebeurt het dat de piriformis-spier voor irritatie van de heupzenuw zorgt, zo zelfs dat die zenuw bekneld raakt. Dat is het geval wanneer de spier door overbelasting opzwelt, knopen vormt, dikker wordt en wat verkort raakt. Dan komt de heupzenuw in het gedrang en kan afgekneld worden.
Oorzaak
Een van de oorzaken kan zijn de afwijkende manier waarop de zenuw de spier passeert. Maar ook een anatomische afwijking waardoor men een slechte houding ontwikkelt of een verkeerde manier van bewegen vooral rond het bekken en de lage rug. Als het bekken in een verkeerde stand staat kan de piriformis-spier te gespannen gaan staan en zo de zenuw afknellen. Het gebeurt komt regelmatig voor bij mensen na een heupoperatie. Zij bewegen zich tijdelijk anders waardoor de beknelling kan ontstaan. Maar ook een ongeluk of een val op de bil kan het veroorzaken, evenals lange afstanden hardlopen of juist langdurig zitten. Overgewicht kan ook een risicofactor zijn en het komt voor bij zwangere vrouwen. Vrouwen hebben sowieso vaker last van het piriformis syndroom, en in het algemeen mensen van rond de 40 jaar. Een heel bijzondere categorie die risico loopt vormen balletdansers die hun pirifomis-spier voortdurend gebruiken bij het uitdraaien van hun heupen.
Klachten
Een afgeknelde zenuw heeft een slechtere doorbloeding en wordt daardoor niet meer goed gevoed. Dat leidt tot een scherpe pijn in de bilstreek, diep van binnen, met soms uitstralende pijn naar de achterzijde van het been. Heel soms is het voelbaar tot in de kuit of de voet. Uitstralende pijn in het been wordt vaak ischias genoemd. Er kan ook sprake zijn van gevoelloosheid of tintelingen, een vermoeid gevoel in de benen of juist kramp. De pijn wordt erger bij langdurig zitten, bijvoorbeeld op een autostoel. Maar ook lopen, rennen of traplopen kan het verergeren. Rugpijn is er normaal gesproken niet.
Diagnose
De diagnose piriformis syndroom wordt vaak gesteld aan de hand van het verhaal van de patiënt en na lichamelijk onderzoek. Ze kijken bijvoorbeeld of er sprake is van drukpijn midden op de bil. Een aanwijzing kan ook zijn dat de klachten kunnen worden geprovoceerd door de heup en het been actief naar binnen te draaien. En als de pijn wordt verlicht door de voet van het been dat niet pijnlijk is op een kleine verhoging te plaatsen, is dat ook een indicatie. Voor aanvullend onderzoek of om andere zaken uit te sluiten, is het soms nodig een echografie, CT-scan, MRI-scan of elektromyografie te maken. Omdat de symptomen veel lijken op die van een hernia, zeker die van de uitstralende pijn naar de benen en de tintelingen en gevoelloosheid, is het wel belangrijk om vast te stellen dat het werkelijk om het piriformis syndroom gaat. Toch kan een scan of röntgenfoto niet altijd uitsluitsel geven.
Behandeling
Zoals voor veel van dit soort klachten geldt is in beweging blijven het belangrijkste. Hoe eerder met een behandeling van de onderliggende oorzaak wordt begonnen, des te beter de prognose. Vaak zal als eerste fysiotherapie worden voorgeschreven, waarbij met speciale oefeningen wordt geprobeerd om de piriformis-spier op te rekken zodat hij de heupzenuw niet langer belemmert. Door het oprekken van een spier lukt het beter om die te ontspannen. Soms lukt dat ook met massage op het pijnpunt. Ook zullen de oefeningen de overige spieren in de bil-, heup- en bekkenregio versterken en dat is goed. Soms wordt ‘dry needling’ toegepast. Dan wordt met een naald in de pijnlijke spier geprikt. Die spier trekt dan even samen en ontspant daarna. De fysiotherapie kan eventueel vergezeld worden van medicatie, zoals paracetamol in combinatie met pijnstillers met een ontstekingsremmende werking. Meestal is dit afdoende, maar als dat niet het geval is, is een pijnblokkade een mogelijkheid. Heel soms wordt de spier stilgelegd met een injectie met botox. Botox werkt voor circa maanden dus de behandeling moet eventueel na die periode nog weer herhaald worden. In uiterst zeldzame gevallen wordt er ook weleens geopereerd.
Dit onderwerp wordt besproken in Tijd voor MAX op 19 maart 2019.
Stel uw vraag aan dokter Ted van Essen
U kunt van dinsdag 19 maart tot woensdag 20 maart 2019 10.00 uur hieronder vragen stellen aan dokter Ted van Essen over piriformis syndroom. Andere vragen worden niet beantwoord. Na woensdag 19 maart mag u uiteraard een reactie achterlaten, maar deze wordt niet meer beantwoord. Dit betreft geen persoonlijk consult! De dokter moet u daarvoor immers goed kennen. Dokter Ted helpt u graag met algemene informatie en achtergronden bij het onderwerp dat is behandeld in Tijd voor MAX.
U moet zich eerst registreren en inloggen om uw vraag te stellen. Uw e-mailadres is niet zichtbaar voor anderen en u kunt een fictieve naam opgeven. De naam die u achterlaat is wel zichtbaar. Ter bescherming van uw privacy verzoeken wij u persoonlijke gegevens niet te vermelden in uw bijdrage.
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
Beste mijnheer Van Essen,
Naar mijn idee loop ik al jarenlang (meer dan 15 jaar) met dit euvel. Fysiotherapie, MRI-scans, etc, alles is al onderzocht maar van dit syndroom heb ik nog niet gehoord. Het beperkt mij bij het zitten. Als ik ga zitten voel ik de diepliggende bilspier als het ware trekken. Ik heb al jaren last van slijmbeurs ontstekingen op de heupen. Morgen weer een afspraak met een Orthopeed die gaat onderzoeken wat de precieze oorzaak is van mijn klachten. Ze maken ook een foto van de heupen. Maar na dit gelezen te hebben ben ik er bijna van overtuigd dat dit de oorzaak is van mijn probleem. Ik heb het artikel uitgeprint en neem het morgen mee naar de Orthopeed.
Mijn vraag is: hoe kun je constateren dat het om een piriformis syndroom gaat? Kun je het op een foto zien of biedt een MRI scan een betere beoordeling. m.vr.gr.
Maria.
Op een Röntgenfoto of een scan is deze aandoening niet zichtbaar te maken. Soms wel met een echo. Met lichamelijk onderzoek is de oorzaak van de pijn ook aannemelijk te maken, door drukpijn op die spier en door aanspannen ervan in een bepaalde houding. Ik ben benieuwd of uw dokter de oorzaak van uw klacht kan vinden.
Dokter Ted dank voor de duidelijke uitleg. Na een dik jaar niet wetende wat ik mankeerde is er bij mij 2 weken terug deze diagnose gesteld. Helaas zijn de slijmbeurzen erom heen ook nu ontstoken dus een hoop pijn. Maar door deze uitleg heb ik weer hoop dat het goed komt.
Beste Miranda, Dan zijn ze er bij jou snel bij. Gelukkig maar. Zijn jouw slijmbeurzen op de heup ontstoken? Bij mij al jaren en in bed liggen op beide zijden doet pijn. Ik kan alleen nog op mijn buik zonder pijn liggen. Zoals je kan lezen heb ik morgen een afspraak in het ziekenhuis en neem het artikel mee. Ik ben benieuwd. Hopelijk gaat het snel beter met je. m.vr.gr. Maria
Goedemorgen Dokter Ted,
Ook ik heb hier al heel lang last van en het doet ook pijn. Ik dacht dat het ischias was omdat het door trekt naar de voet en geeft tintelingen. Ik heb twee kunst knieën, en vroeg me af of dat kwaad kan? Ik gebruik regelmatig een warm waterzak en houd dat tegen de heup en bil. Ik zit op gym, als ik terug kom heb er best veel last van. Ook voelt het been dan heel vol en gespannen.
Bedankt , je gaat altijd van iets anders uit, jicht of ischias
.
Het kan goed zijn dat die knieoperaties een iets andere stand van de heupen heeft gegeven, waardoor die piriformisspier is geprikkeld. Warmte is altijd prima, maar er zijn ook speciale oefeningen om die spier op te rekken en daardoor te ontspannen. Een fysiotherapeut kan u dat leren.
Goedemiddag Dokter Ted
Ik heb al 3 jaar rugklachten, de 1e neuroloog zegt 2 hernia,s en een stenose en naar de pijnpoli gestuurd.
Bij een second opinion MRI laten maken er zijn wel uitpuilingen te zien L 4 en L 5 en geringe stenose ,maar heb geen uitval ,
De neuroloog weet het niet, zegt slijnbeursontsteking , vervolgens dus uitbehandeld en naar pijnpoli gestuurd.Loop al 3 jaar bij de pijnpoli , 1e arts zegt piriformis, pijnbehandeling heeft niet geholpen. Bij een behandeling van S1 ben ik 1 x 1 maand
pijnvrij geweest!
Heb ook 1 jaar fysio en dry needle en mensendieck gedaan.
Mijn vraag is heeft het zin om een
elektromyografie te laten doen om een aantal zaken uit te sluiten?
U heeft inderdaad wel erg lang al klachten. Zo gaat het vaker met deze rugklachten, dat niemand echt de goede diagnose kan stellen en therapie daarvoor weet. Ik denk niet dat electromyografie de definitieve oplossing kan geven, maar ik heb onvoldoende ervaring daarmee. Uw neuroloog kan dat vast goed beantwoorden.
Beste,
Hopelijk worden deze berichten nog gelezen… 3 jaar geleden heb ik voor het eerst een operatie gehad voor mijn hernia in mn rug. Na de operatie is het opnieuw teruggekomen en heb ik een plaatselijke operatie gehad. Helaas heb ik dagelijks nog steeds klachten en vraag ik me af of het idd misschien toch wat anders is.. mijn klachten zijn uitstraling naar linkerbeen en kramp gevoel in rechter heup en bil hoofdzakelijk gespannen straal t door… zou dit het ook kunnen. Zijn?
Heel belangrijk om juist bij langdurige rugpijn zeer regelmatig (matig) te blijven bewegen. Denk aan zwemmen, wandelen en/of fietsen, net wat het beste bij u past, want om het vol te houden moet ook leuk zijn. Wees disciplinair en keis een vast moment op de dag, want anders verwatert uw goede voornemen. Zowel voor zwemmen en bewegen kennen sommige fysio-therapeuten of -praktijken vaak speciale wandel-, zwem- en oefenclubjes waardoor je rug- en buikspieren versterkt. (even googelen in uw woonplaats of regio). Niet alleen goed voor de spieren, maar ook voor uw geest 🙂 want vrijwel altijd is het erg gezellig! Denk ook bij langdurige klachten mogelijk ook aan een bezoek aan een podoloog die wellicht met speciaal op uw lichaam afgestemde zooltjes uw houding kunnen verbeteren, waardoor de klachten verminderen of verdwijnen. Maar bovenal: blijf regelmatig bewegen, daar kan geen therapeut of medicijn tegenop.