Knieartrose

Artrose is de meest voorkomende vorm van reuma en komt vaak voor in de knieën. Meer dan één miljoen Nederlanders hebben last van artrose. Maar wat is het eigenlijk precies?

Dunner kraakbeen

Bij artrose wordt het kraakbeen van de gewrichten dunner. Soms slijt het zelfs helemaal weg. Kraakbeen zit op de uiteinden van de botten en zorgt ervoor dat het bot gemakkelijk in het gewrichtsbot glijdt. Wanneer het kraakbeen dunner wordt, wordt de spleet tussen de botten smaller en daaraan is te zien dat er slijtage is. De extra druk leidt tot vervorming van het bot direct onder het kraakbeen. Maar dat niet alleen. Door de slechte kwaliteit van het kraakbeen glijdt het bot minder goed in het gewricht en ontstaat er een ontsteking; dit noemen we artritis. Dit zorgt voor pijnklachten en zwelling, daarnaast voelt het gewricht warm aan. Het bot vervormt vaak ook waardoor het gewricht dikker wordt.

Artrose komt vooral voor in de grote gewrichten waar veel gewicht op rust, zoals de heup en knie. Daarnaast komt het vaak voor in de handen en mensen met chronische schouderklachten blijken vaak artrose te ontwikkelen. Het geeft pijn, zwelling en vocht in het gewricht. Hierdoor kan het gewricht minder goed buigen en strekken en vaak verzwakken de spieren omdat het gewricht minder wordt gebruikt.

Behandeling

De wens is natuurlijk dat het kraakbeen weer aangroeit. Maar kraakbeen bevat geen bloedvaten, dus medicijnen dringen er moeilijk in door. Een mogelijkheid is om medicijnen in het gewricht te spuiten. Artsen geven soms een injectie met steroïden om de ontsteking van het gewricht te verminderen, maar dat helpt maar tijdelijk. Soms willen reumatologen een glijmiddel injecteren om de beweging soepeler te maken. Er wordt wel geëxperimenteerd met stamcellen om het kraakbeen aan te zetten tot groei, maar dit heeft nog geen resultaten opgeleverd.

Naast bovenstaande medicijnen, kan het bij artrose helpen om ontstekingsremmende pijnstillers te nemen. Dit verzacht de pijn en zorgt ervoor dat u beter kunt bewegen. Het kan namelijk ook helpen om de spieren in goede conditie te houden met speciale oefeningen van een fysiotherapeut. Om de spieren minder te belasten, kan het verstandig zijn om met een stok te lopen en, als er sprake is van overgewicht, om af te vallen.

Kunstknie

Er zijn verschillende operaties mogelijk om de knieslijtage te behandelen. De hoek in het gewricht veranderen door een wig uit het bot te zagen, is één mogelijkheid. Daardoor vangt een ander deel van het kraakbeen het gewicht op en is de pijn een tijdlang minder. Maar dit is een tijdelijke oplossing. Uiteindelijk is het vervangen van het kniegewricht door een kunstknie de beste oplossing. Hierdoor gaat de pijn weg en kan de knie weer normaal belast worden.

Een kunstknie gaat tien tot twintig jaar mee, daarna moet de prothese vaak vervangen worden. Het inzetten van een knieprothese is al een flinke operatie met een lange revalidatietijd, maar het vervangen van een kunstknie is veel lastiger. Daarom wordt dit vaak zo lang mogelijk uitgesteld.

Voor mensen onder de 65 jaar die aan een kunstknie toe zijn, bestaat tegenwoordig nog een andere mogelijkheid. Wanneer men de botten in de knie met behulp van een stellage van pennen een tijdje uit elkaar trekt, kan het kraakbeen herstellen. Wanneer de pennen na een paar maanden verwijderd worden, blijkt de knie beter te functioneren. Op deze manier kan het plaatsen van een knieprothese jaren uitgesteld worden. Deze behandelmethode kan ook een uitkomst zijn voor mensen die hun werk niet meer mogen doen zodra ze een kunstknie hebben, zoals politieagenten.

Artrose,botontkalking en artritis

Bij botontkalking of osteoporose wordt het bot minder sterk en kan het gemakkelijk breken. Maar dit heeft geen invloed op de gewrichten, daarom hebben artrose en botontkalking niks met elkaar te maken, behalve dat het allebei met de leeftijd toeneemt.

In de eerste 20 tot 30 jaar van ons leven wordt het bot steeds sterker. Maar daarna zwakt het ieder jaar iets af. Vooral wanneer we te weinig vitamine D binnenkrijgen, gaat de achteruitgang net iets harder. Daarom wordt het aangeraden om dat aan te vullen met tabletten, voor vrouwen vanaf hun 50ste jaar en voor mannen vanaf hun 70ste. Het is ook belangrijk om voldoende calcium binnen te krijgen, bijvoorbeeld uit melkproducten. Daarnaast hebben hormonen nog invloed op de snelheid van botontkalking.

Artritis is een ontsteking van het gewrichtskapsel. Men kan dat krijgen bij artrose, maar ook door ziektes. Zo kunnen bacteriën artritis veroorzaken, maar ook auto-immuun ziektes zoals reumatische artritis. Kenmerk van die artritis is de zwelling van de gewrichten en de destructie ervan. Daardoor ontstaat ook pijn en gaat de structuur van het gewricht kapot.

Leeftijd gebonden

Artrose wordt veroorzaakt doordat de gewrichten lang gebruikt zijn, dus vaak op oudere leeftijd. Maar ook als de gewrichtsoppervlakken niet goed op elkaar passen. Zo komt het weleens voor bij aangeboren afwijking van de gewrichten zoals heupdysplasie. Maar ook als de kraakbeen oppervlakken zijn beschadigd door een breuk door het gewricht heen of na een operatie. Zo werd vroeger bij een gescheurde meniscus in de knie vaak de hele meniscus weggehaald, maar dat veroorzaakt scheve belasting in het kniegewricht waardoor al op veel jongere leeftijd artrose kan ontstaan. Ook bij X-benen of O-benen is de belasting in de knie scheef en ontstaat er sneller artrose. Bij overgewicht gaat die slijtage nog sneller.

Dit onderwerp is besproken in Tijd voor MAX op 13 oktober 2015.