Interview met Abbie Vandivere: restaurator in het Mauritshuis
Publicatiedatum: 16 februari 2023
Als jong meisje wilde ze tandarts worden. Nu onderzoekt en restaureert Abbie Vandivere kunstwerken van Paulus Potter en Johannes Vermeer. Ze is vaak maanden, soms zelfs jaren, bezig met restauratieprojecten van schilderkunst in opdracht van het Mauritshuis. Met een technische blik beoordeelt Abbie in het programma De Nieuwe Vermeer de kunstwerken van alle deelnemende kunstenaars.
Abbie komt oorspronkelijk uit Canada. Al zo lang als ze zich kan herinneren is ze geïnteresseerd in kunst en wetenschap. Op het snijvlak van die 2 disciplines heeft Abbie haar roeping gevonden: kunstrestauratie. Na haar studie kunstgeschiedenis aan het prominente Princeton University, volgt ze een restauratie-opleiding aan het Courtauld Institute in Londen. Daarna lonkt de rijke historie van de Nederlandse schilderkunst en vestigt Abbie zich in Amsterdam. En Abbies blauwe haar? ‘Vermeer gebruikte heel veel ultramarijn blauw, mijn haar heeft een beetje dezelfde kleur. Misschien is dat een reden dat ik Vermeer zo mooi vind.’
Vooral de Vroege Nederlandse kunst is op Abbie van aantrekkingskracht geweest: ‘Er werd in die tijd gebruik gemaakt van felle kleuren, je kunt heel mooi zien hoe de kunstenaars hun werk hebben gedaan, wanneer je naar een schilderij kijkt. Schilderijen zijn eigenlijk driedimensionale objecten. Je kijkt als het ware over de schouder van de schilder mee en je ziet een mens, in plaats van een product.’
‘Ik zou meer willen weten over de man Vermeer, we weten heel weinig over zijn leven.’
Vermeer was een meester van zijn materialen, vindt Abbie. ‘Hij gaat in zijn schilderijen terug naar de essentie en laat daarmee zien hoe belangrijk licht is in de schilderkunst. Hij snapt zó goed hoe dat werkt.’ Abbie deed tijdens haar onderzoek naar Meisje met de Parel belangrijke ontdekkingen. Met de nieuwste technieken en methodes is te zien dat het Meisje met de Parel wimpers heeft. Abbie ontdekte ook dat de achtergrond oorspronkelijk niet zwart is geweest, maar een donkergroen gordijn. Dat laatste is de meest spectaculaire ontdekking, zegt Abbie: ‘Het geeft mij een andere indruk van wat voor schilderij het is. Het meisje zit op een gedefinieerde plek.’
Techniek van Johannes Vermeer
Eén van de verloren werken van Vermeer die Abbie graag zou terugzien, is het zelfportret: ‘Dat zou geweldig zijn! Ik zou meer willen weten over de man Vermeer, we weten heel weinig over zijn leven.’ Toch is het de techniek waarmee Vermeer zijn kunst schilderde die nog een sterkere aantrekkingskracht heeft. In bronnen wordt het zelfportret beschreven als ’t portret van Vermeer, in een kamer, met verscheyde bywerk. Het is juist het bijwerk waar het om draait voor Abbie: ‘Bywerk betekent gereedschap. Misschien gaat het wel over het gereedschap dat Vermeer in zijn atelier had staan. Voor mij als restaurator is het super interessant om te zien hoe zijn atelier eruitzag. Hoe zagen de kwasten eruit, hoe zag het palet eruit? Het bijwerk is voor mij net zo interessant als de man zelf.’
De kunst van conserveren
Onderzoek en restauratie van schilderkunst is een precies en tijdrovend werk: ‘We maken geen haast hier in het Mauritshuis’, grapt Abbie. ‘Soms denk ik weleens dat ik langer bezig ben met het restaureren van een schilderij, dan dat de schilder er zelf mee bezig is geweest.’ Toch levert het werk wel veel op. ‘We gebruiken in het Mauritshuis niet de term herstellen, we proberen de werken eigenlijk te conserveren en restaureren om verder verval te voorkomen. Als er iets loshangt, grijpen we natuurlijk meteen in. Maar we proberen vooral de originele kleuren tot hun recht te laten komen en gele vernislagen te behandelen.’ Het verouderen van schilderijen helemaal tegengaan gaat niet: ‘Het craquelé in het oppervlak moeten we accepteren.’
Abbie in De Nieuwe Vermeer
Zes van de schilderijen van Johannes Vermeer zijn verdwenen. In het tv-programma De Nieuwe Vermeer brengen creatievelingen en professionele kunstenaars uit heel Nederland deze verdwenen werken tot leven. Een ode aan de iconische schilder, maar vooral ook een ode aan creatief Nederland.
In De Nieuwe Vermeer zien we Abbie Vandivere als één van de 2 experts, samen met Hoofd Schilder- en Beeldhouwkunst bij het Rijksmuseum Pieter Roelofs. Zij geven de deelnemers uitleg over de verloren werken van Vermeer en hoe de schilder te werk ging. Tevens jureren Abbie en Pieter de gemaakte werken.
