Naar cookieinstellingen
Pieter Roelofs over het geloof van Vermeer

De rol van het geloof in de kunst van Johannes Vermeer

In de vijfde aflevering van De Nieuwe Vermeer gaan de kunstenaars aan de slag met een vroeg werk van Vermeer. Uit de tijd dat het geloof nog een grote rol speelt in de kunst van Vermeer. De meesterschilders en de kunstenaars uit de vrije categorie gaan aan de slag met ‘De Drie Maria’s aan het graf van Christus’. Een belangrijke gebeurtenis voor katholieken, waar Johannes Vermeer veel mee te maken had. Maar dat de oude meester veel contact had met katholieken lag eigenlijk niet in de lijn der verwachting.

Johannes Vermeer groeide op in een hervormd gezin en werd gedoopt in de Nieuwe Kerk van Delft. Een nieuw onderzoek heeft uitgewezen dat Vermeer hoogstwaarschijnlijk niet met hetzelfde geloof gestorven is. Gregor Weber, hoofd beeldende kunst van het Rijksmuseum, legt in zijn boek ‘Johannes Vermeer – Geloof, licht en reflectie’ uit dat de schilder waarschijnlijk veel meer werd beïnvloed door het katholieke geloof dan daarvoor werd gedacht.

Pieter Roelofs, collega van Weber bij het Rijksmuseum en jurylid van De Nieuwe Vermeer, legt verder uit: “Wat we pas sinds kort echt goed begrijpen is hoe groot de invloed van het katholieke geloof was op het werk van Vermeer. Hij is hervormd opgegroeid. Maar op een gegeven moment komt hij de katholieke Catharina Bolnes tegen in Delft. Ze worden verliefd, trouwoen met elkaar en krijgen maar liefst 15 kinderen.” Een gemend huwelijk is in de 17e eeuw niet uitzonderlijk. De katholieken wilden vervolgens wel dat beide echtgenoten katholiek werden. Pieter: “Na hun huwelijk trekken Vermeer en zijn vrouw Catharina in een huis aan de Oude Langendijk. Ze wonen daar in een wijk die dan de Papenhoek wordt genoemd.” Een paap was een mild scheldwoord voor een katholiek persoon.

Het geloof in de schilderijen

Allegorie op het geloof - Johannes Vermeer“In de wijk van Vermeer wonen dus veel katholieken en zelfs katholieke priesters, de zogenaamde jezuïeten”, vervolgt Pieter Roelofs. “Juist de geloofsleer van deze groep verwerkt Vermeer in zijn schilderijen. Het is dan ook aannemelijk dat deze werken voor zijn buren worden gemaakt. Zij gebruiken de werken dan ook echt als onderdeel van hun gebed. Ook weten we inmiddels dat er bij Vermeer thuis specifieke kamers werden ingericht met schilderijen die bestemd waren voor de eigen geloofsbeleving.” Het geloof speelt door het hele oeuvre van Vermeer een rol. Bijvoorbeeld de ‘Allegorie op het geloof’ in een bekend Vermeer-interieur, maar ook het vroegere werk ‘Christus in het huis van Martha en Maria’ en het verloren werk ‘De Drie Maria’s aan het graf van Christus’ hebben een duidelijk (katholiek) gelovig thema.

De Drie Maria’s

Maar wat is er, behalve de thematiek, nog meer bekend over het verloren schilderij? Pieter Roelofs: “De vroegste werken die we kennen van Vermeer stammen allemaal van na 1653. Dat is het moment dat hij ingeschreven wordt bij het Lucasgilde, een schildersgilde in Delft. Vanaf dat moment mag hij ook schilderijen verkopen. Wat uit die tijd opvallend is, is dat zijn vroege werken allemaal Bijbelse en mythologische voorstellingen bevatten. Het gaat dan ook om ongebruikelijk grote doeken voor Vermeers doen, zo ook ‘De Drie Maria’s’. In verhouding tot zijn latere schilderijen zijn de werken net iets minder ingetogen. Er zit iets meer drama in, maar het blijft altijd bescheiden bij Vermeer. Het is best bijzonder om te zien dat de kunstenaar in de eerste vijf tot zeven jaar van zijn carrière grote Bijbelse voorstellingen maakte. Want zoals we weten schakelt hij op een gegeven moment over naar hele kleine schilderijen, waarin het echt gaat om het leven van alledag.”

Meer weten over ‘De Drie Maria’s aan het graf van Christus’? Volg de masterclass van Pieter Roelofs en Abbie Vandivere:

Bekijk de Masterclass

Over De Nieuwe Vermeer

In het tv-programma De Nieuwe Vermeer brengen creatievelingen en professionele kunstenaars uit heel Nederland deze verdwenen werken tot leven. De werken worden beoordeeld door Vermeer-experts Pieter Roelofs en Abbie Vandivere. Een ode aan de iconische schilder, maar vooral ook een ode aan creatief Nederland. Het programma omvat naast een televisieprogramma ook een podcast, VOD-serie én een online expositie. De zes afleveringen van De Nieuwe Vermeer zijn te bekijken via NPO Start. De 12 winnende doeken worden van 20 maart tot en met 4 juni 2023 geëxposeerd in Museum Prinsenhof Delft en het Mauritshuis in Den Haag.

Alles van De Nieuwe Vermeer

Geef een reactie

Minder uitleg Meer uitleg

Cookies op de website van omroep MAX. Geef je toestemming!

Wij plaatsen Functionele cookies, om deze website naar behoren te laten functioneren en Analytische cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten. Deze cookies gebruiken geen persoonsgegevens. Voor cookies waarmee derden uw surfgedrag kunnen volgen, kunt u hieronder apart toestemming geven.

Meer uitleg

Waarom cookies?

Omroep MAX plaatst specifieke cookies om het gebruiksgemak voor bezoekers te vergroten. Ze helpen in functionaliteit en zijn bedoeld om inzicht te krijgen in de werking en effectiviteit van de websites.

Hiermee kunnen we de bezochte website zo gebruiksvriendelijke en interessant mogelijk maken voor de bezoeker. Hierbij worden geen gegevens verzameld die gebruikt kunnen worden om individuele gebruikers te volgen.

Functionele cookies

Cookies die er voor zorgen dat deze website naar behoren functioneert

De websites van Omroep MAX gebruiken cookies om er voor te zorgen dat onze websites naar behoren werken. Zo gebruiken wij cookies voor:

  • het onthouden van informatie die je invult op de verschillende pagina’s, zodat je niet steeds al je gegevens opnieuw hoeft in te vullen
  • het doorgeven van informatie van de ene pagina aan de volgende pagina, bijvoorbeeld als er een lange enquête wordt ingevuld of als je veel gegevens moet invullen bij een online bestelling
  • het opslaan van voorkeuren, zoals de taal, locatie, het gewenste aantal te tonen zoekresultaten, etc.
  • het opslaan van instellingen voor een optimale videoweergave, zoals de gewenste buffergrootte en de resolutiegegevens van je scherm
  • het uitlezen van je browserinstellingen om onze website optimaal op je beeldscherm te kunnen weergeven
  • het opsporen van misbruik van onze website en diensten, door bijvoorbeeld een aantal opeenvolgende mislukte inlogpogingen te registreren
  • het gelijkmatig belasten van de website, waardoor de site bereikbaar blijft
  • het aanbieden van de mogelijkheid om inloggegevens op te slaan, zodat je die niet elke keer opnieuw hoeft in te voeren
  • het mogelijk maken om te reageren op onze websites

Webstatistieken

Cookies waarmee wij het gebruik van de website kunnen meten.

Om te bepalen welke onderdelen van de website het meest interessant zijn voor onze bezoekers, proberen wij continu te meten met behulp van de software van comScore Digital Analytix hoeveel bezoekers er op onze website komen en welke onderdelen van de website het meest bekeken worden. Hiervoor gebruiken wij cookies.

Het is onderdeel van de (wettelijke) taak van Omroep MAX als Publieke Omroep om te rapporteren over onze prestaties. Daarvoor is het nodig om webstatistieken bij te houden. Ook nemen wij deel aan het landelijke internetbereikonderzoek STIR. Hiervoor gebruiken wij cookies, zodat wij de browser kunnen herkennen en op die manier het aantal bezoekers aan onze websites kunnen meten.

Van de informatie die wij zo verzamelen worden statistieken gemaakt. Deze statistieken geven ons inzicht in hoe vaak onze webpagina's bezocht worden, waar bezoekers de meeste tijd doorbrengen, enzovoort. Hierdoor zijn wij in staat structuur, navigatie en inhoud van de website zo gebruiksvriendelijk mogelijk te maken. De statistieken en overige rapportages kunnen wij niet herleiden tot personen.

Wij gebruiken cookies voor:

  • het bijhouden van het aantal bezoekers op onze webpagina’s
  • het bijhouden van de tijdsduur die elke bezoeker doorbrengt op onze webpagina’s
  • het bepalen van de volgorde waarin een bezoeker de verschillende pagina’s van onze website bezoekt
  • het beoordelen welke delen van onze site aanpassing behoeven
  • het optimaliseren van de website

Voor gebruik van deze cookies is geen toestemming vereist en deze kunnen dan ook niet worden uitgeschakeld.

Sociale media

Sociale cookies verzamelen gegevens over de activiteiten van gebruikers. Dit maakt het onder andere mogelijk om fragmenten van sociale platforms te bekijken, inhoud van onze websites te delen met je vrienden, te reageren op berichten van andere gebruikers en de makers of actief mee te discussiëren op onze forums. Sommige sociale cookies die geplaatst worden, kunnen door sociale medianetwerken ingezet worden om jouw internetgedrag te gebruiken voor commerciële doeleinden. Hier heeft Omroep MAX geen invloed op.

Voor meer informatie over de manier waarop deze derden omgaan met jouw persoonsgegevens, verwijzen wij je door naar het privacy beleid van deze derden. De meest voorkomende zijn:

Cookie-instellingen aanpassen en meer informatie

De cookie-instellingen voor deze website zijn te allen tijde naar je persoonlijke voorkeur te wijzigen. De pagina waarop je deze instellingen kunt wijzigen is te bereiken via deze link Cookie instellingen. Hier is ook gedetailleerde informatie vinden over welke cookies we specifiek plaatsen.

  • Ik wil Sociale Media koppelingen:

    hiermee staat u het plaatsen van Social media Cookies toe, deze netwerken kunnen u volgen en kan uw internetgedrag monitoren voor commerciële doeleinden.