Ted van Essen: ‘Waarom zijn ZZP’ers niet goed voor de zorg?’

Er zijn duizenden mensen die geen huisarts kunnen krijgen. Dat is lastig, maar ook gevaarlijk. Zonder vaste huisarts leef je korter. Je eigen huisarts kent je medische voorgeschiedenis goed, en vaak ook die van je familie. Klachten over je gezondheid deel je liever met iemand die je al een tijdje kent en vertrouwt. Maar eigenlijk is er niet echt een tekort aan huisartsen.

Waarnemers

Toen ik huisarts werd waren er te veel huisartsen. De eerste jaren kon ik geen eigen praktijk krijgen. Gelukkig was er wel behoefte aan waarnemers. Vooral op het platteland werkten huisartsen vaak als solist. Die wilden ook wel eens op vakantie en huurden dan een waarnemer in. Zo heb ik op heel veel plekken gewerkt. En gekeken hoe zo’n praktijk functioneerde, of juist gezien hoe ik het zeker niet zou doen. Nadat ik eindelijk een plek had gevonden besloot ik snel te gaan samenwerken met een collega in een duopraktijk. Dan konden we om de beurt op vakantie en bleven we gewoon open tijdens vakanties.

Van Hidha’s naar ZZP’ers

In grotere gemeenten gingen huisartsen nog verder samenwerken, in groepspraktijken. Dan kon je ook wat taken verdelen, zoals het aansturen van doktersassistentes en ander personeel. En de financiële administratie, het regelen van goede huisvesting, de afspraken met de zorgverzekeraar, het opstellen van behandelprotocollen, het onderhouden van contacten met de ziekenhuizen.  Kortom, het managen van de praktijk.

Dat soort werkzaamheden nam almaar toe, dus lukt het niet meer om elke dag ook nog je eigen patiënten te zien. Die huisarts-managers worden praktijkhouders genoemd. Daarnaast kwamen er dokters in dienst. Huisartsen in dienst van een huisarts, afgekort Hidha’s geheten. Hun taken beperken zich tot patiëntenzorg. Meestal hebben ze de zorg voor een vaste groep patiënten. Sommige Hidha’s werken op meerdere praktijken. Administratief is het dan makkelijker, en lucratiever, om als Zelfstandige Zonder Personeel te gaan werken, als ZZP’er dus.

Teams vallen uit elkaar

In veel sectoren in de zorg is dit ook zo verlopen. In de GGZ werkt tegenwoordig de helft van de psychiaters en psychologen als ZZP’er. Ook verpleegkundigen en verzorgenden nemen vaak ontslag en laten zich daarna weer inhuren als ZZP’er. Je kunt dan kiezen wanneer je wil werken en de minder leuke werkzaamheden overlaten aan degenen in vaste dienst. Daar ging het mis, want wettelijk gezien zijn het niet echte zelfstandigen: je moet uiteindelijk toch doen wat de baas je opdraagt. Gevolg is ook dat er geen vaste teams meer zijn en elke werkdag begint met kennismaken met steeds wisselende collega’s. Patiënten en cliënten zien ook voortdurend nieuwe gezichten. Net zoals je graag een vaste huisarts hebt, wil je ook liever behandeld worden door een bekende andere zorgverlener. Uiteindelijk is er ook geen tekort aan huisartsen, maar een tekort aan praktijkhouders. En misschien zijn er wel te veel ZZP’ers.

Ted van Essen was tot 2016 huisarts in Amersfoort, thans is hij geregistreerd als arts (BIG-nummer: 49020200101). Hij is voorzitter van de Nederlandse Immunisatie Stichting en griepexpert. Daarnaast is Dokter Ted wekelijks te zien in Tijd voor MAX en is zijn expertise te raadplegen in Dokter Teds Spreekuur en MAX Medisch. Lees hier zijn columns.

(Foto: Shutterstock)