Ted van Essen: ‘medicijnen te duur of te goedkoop?’

Het overkomt u vast ook wel eens: de apotheek kan uw medicijnen niet leveren. Of u krijgt weer eens een ander merk van uw vertrouwde pillen. Lastig, want u bent gewend aan die roze pilletjes en nu opeens krijgt u witte. Zou dat wel goed zijn?

Tekort aan medicijnen

Dit jaar zijn al meer dan 1.000 soorten medicijnen tijdelijk niet leverbaar. Nederland is in Europa niet de enige plek waar dat zo is. Het heeft vooral te maken met de prijs. Zorgverzekeraars maken afspraken met leveranciers om alleen de goedkoopste medicijnen te leveren. Als toevallig alle zorgverzekeraars hetzelfde merk willen, vaak uit een ver en goedkoop buitenland, dan blijkt die fabriek dat soms helemaal niet te kunnen leveren. Of hij verkoopt ze liever aan een land waar de prijzen hoger zijn. Andere fabrieken hebben intussen hun productie teruggedraaid, omdat ze er niet aan te pas kwamen.

Goedkoop

Doordat zorgverzekeraars voor de laagste prijs inkopen, hoeft uw zorgpremie minder te stijgen. De meeste medicijnen zijn daardoor erg goedkoop. Soms verbaas ik mij over de prijs die op het etiket vermeld staat. Dat de apotheek ze voor die prijs nog in een doosje kan stoppen! Toch staat de krant ook vol met verhalen dat medicijnen zo ongelofelijk duur zijn. Hoe zit dat eigenlijk?

Patent

De meeste medicijnen zijn al jaren op de markt en dus uit patent. Dan mag iedere fabrikant ze maken, als de kwaliteit maar gegarandeerd is. Dat noemen we ‘generieke’ middelen. Voor pakweg 80 procent van alle in Nederland gebruikte medicijnen geldt dat. Doordat er meer producenten zijn, is er concurrentie en dat drukt de prijs. Bij nieuw ontwikkelde medicijnen is dat helemaal anders. Dan mag 8 tot 10 jaar lang niemand anders dan de uitvinder van die nieuwe pillen deze op de markt brengen. Zo’n medicijn noemen we dan een ‘spécialité’.

Duur

Dat patent geeft de fabrikant de mogelijkheid om de ontwikkelkosten terug te verdienen. Daar zit wat in, anders zou niemand meer investeren in nieuwe producten. Medicijnfabrikanten schermen vaak met die hoge ontwikkelkosten, maar zijn daar niet erg transparant over. Ze roepen graag dat de kosten zo hoog zijn, maar het is zuiverder om te zeggen dat de prijzen te hoog zijn. Gevolg is dat die nieuwe medicijnen exorbitant duur zijn. Voor 1 patiënt soms meer dan 100.000 euro per jaar. De aandeelhouders van die bedrijven varen daar wel bij.

Aandeelhouders

Heel vaak wordt er schande van gesproken dat ‘big farma’ zoveel winst maakt. Zorginstellingen mogen geen winst maken, maar dat geldt niet voor de farmaceutische bedrijven. Dat hebben we in dit deel van de wereld zo afgesproken. Als ons eigen pensioenfonds die aandelen bezit, zijn we daar blij mee natuurlijk. Maar we zouden dat dus ook weer kunnen wijzigen.

Monopolie

Dat patent op medicijnen is dus eigenlijk de boosdoener, want dat leidt tot monopolies. Maar ook die regeling van patenten hebben we in ons deel van de wereld zo afgesproken. Tot de jaren 90 bestond er alleen een patent op de productiemethode van medicijnen. Als een andere fabriek het middel kon namaken door een nieuwe methode uit te vinden, dan mocht dat wel. Maar destijds is afgesproken om het patent te laten gelden voor de stof zelf, niet meer voor de productiemethode. En dat hebben westerse landen zo vastgelegd om de eigen farma-industrie te beschermen. Kortom, eigen schuld dikke bult. Maar ja, je zou ook díe wetten weer kunnen veranderen natuurlijk.

Ted van Essen was tot december 2016 huisarts in Amersfoort, thans is hij geregistreerd als arts (BIG-nummer: 49020200101). Hij is voorzitter van de Nederlandse Influenzastichting en griepexpert. Daarnaast is Dokter Ted wekelijks te zien in Tijd voor MAX en is zijn expertise te raadplegen in Dokter Teds Spreekuur en MAX Medisch. Lees hier zijn columns.