Ted van Essen: “Haastige spoed is niet altijd goed!”

Langzamerhand kent iedereen de slogan: ‘mond, spraak, arm: beroertealarm’. Als je mondhoek gaat hangen, je plotseling niet kunt spreken of je arm bewegen, dan kan dat een TIA of zelfs een beroerte zijn. Daar moet je geen gras over laten groeien, maar gelijk de huisarts of 112 bellen. De oorzaak kan een verstopping zijn in een bloedvat van de hersenen. Dat moet je zo snel mogelijk proberen op te heffen. Elke minuut dat de hersenen geen zuurstofrijk bloed krijgen, maakt de kans op volledig herstel kleiner. Maar haastige spoed is niet altijd goed.

Hart

Datzelfde geldt voor klachten van pijn op de borst, die naar een arm of de kaak trekt. Dat zou het begin kunnen zijn van een hartinfarct. Ook daarvoor geldt dat stukjes hartspier kunnen afsterven als je niet snel de toevoer van bloed naar de kransslagaderen van het hart herstelt. Dat doet de hartspecialist door een verstopping met medicijnen op te lossen, met een ballonnetje op te rekken (dotteren) of met een stent blijvend te verwijden. Een stolsel in een bloedvat naar de hersenen kan ook zo behandeld worden.

Verpleeghuis

De genoemde behandelingen zorgen ervoor dat er veel minder mensen overlijden aan een hart- of herseninfarct. En vooral, dat er veel vaker volledig herstel optreedt. Toen ik net huisarts was, ging dat heel anders. Mensen met een hartinfarct werden een paar weken opgenomen in het ziekenhuis om het spontane beloop af te wachten. Neurologen wilden iemand met een beroerte liever niet in het ziekenhuis hebben, omdat ze er toch niks aan konden doen. En omdat ze bang waren dat die bij gebrek aan een plek in een verpleeghuis te lang een ziekenhuisbed bezet zouden houden.

Samen beslissen

Huisartsen bellen daarom steeds vaker ongezien een ambulance voor patiënten met dit soort klachten. Dat is goed, want daardoor wordt veel tijd gewonnen. Maar niet altijd pakt dat goed uit. Soms wijzen de klachten op een andere aandoening. Of de patiënt wil misschien niet eens naar het ziekenhuis. Mensen met veel ouderdomsklachten vinden het soms wel goed zo en zien erg op tegen het medische geweld op een spoedeisende-hulppost. De eigen huisarts kent dit soort patiënten goed en kan de klacht goed beoordelen in het kader van de algehele gezondheid.

Protocol

Bij klachten die op een hersen- of hartinfarct wijzen, wordt al in de ambulance het desbetreffende protocol afgewerkt. Dat betekent: gelijk een bloedverdunner geven en op de SEH een scan van de hersenen of een angiogram laten maken. Als dan blijkt dat er geen infarct is en de klachten alweer wat gezakt zijn, wordt de patiënt weer naar huis gestuurd, zonder diagnose van wat er werkelijk aan de hand was. Een haastige beslissing, maar een gemiste kans om iemand echt goed te helpen.

Delier

Onlangs maakte ik in mijn familie mee, dat iemand 4 keer met gillende sirene naar het ziekenhuis werd gebracht, onder verdenking van een herseninfarct. De laatste keer kwam de huisarts eerst zelf en kon in overleg met de patiënt vaststellen dat de oorzaak van de klachten een delier was. Dat is een toestand van verwardheid door een lichamelijk aandoening, zoals een ontsteking. Dat is ook een ernstige situatie waarvoor iemand in een ziekenhuis moet worden opgenomen. De huisarts stuurde de patiënt naar een geriater, die dat het beste kan behandelen. Een hoop verloren tijd en mogelijk blijvende schade door de late diagnose. Haastige spoed is niet altijd goed!

Ted van Essen: Ted van Essen is tot december 2016 huisarts in Amersfoort. Hij is voorzitter van de Nederlandse Influenzastichting en griepexpert. Daarnaast is Dokter Ted wekelijks te zien in Tijd voor MAX. Lees hier zijn columns.

(Foto: Shutterstock)