Ted van Essen: de overgang

Op MAX Vandaag staan een aantal afleveringen van Dokter Teds Spreekuur. Dat zijn korte besprekingen van medische onderwerpen, met straatinterviewtjes. In enkele minuten praat ik u bij over een bepaald onderwerp. Eén aflevering gaat over de overgang, ook wel menopauze genoemd. Het is altijd spannend of er veel reacties komen, maar bij dat onderwerp was ik daar wel bang voor. Ik zal u dat uitleggen.

KoffieMax

Vanaf eind 2010 presenteerde Myrna Goossen op werkdagen het tv-programma KoffieMAX. Op woensdag zat ik meestal bij haar aan tafel, vaak samen met een patiënt met een bepaalde aandoening. In totaal heb ik destijds aan 50 afleveringen meegewerkt, totdat het programma in 2012 stopte.

Zo kwam ook de overgang een keer ter sprake. Ik kan die aflevering niet meer terugvinden, maar in mijn herinnering was het een leuk gesprek. Naderhand kwamen er boze reacties binnen: hoe durfde ik als man iets over de overgang te zeggen. Ik had het helemaal fout gedaan. Zelden heb ik zoveel haatmail gekregen als toen, vooral van de patiëntenvereniging.

Opvliegers

Heel veel vrouwen hebben tijdens de overgang klachten. Naast het onregelmatig worden en daarna stoppen van de ongesteldheid zijn de opvliegers het meest bekend. Opeens breekt het zweet je aan alle kanten uit en ’s nachts drijf je vaak je bed uit. Soms gebeurt dat enkele keren per maand, maar sommige vrouwen hebben die opvliegers wel een paar keer per uur. 80 van de 100 vrouwen hebben er in meer of mindere mate last van (mannen soms ook). Dat is heel vervelend en vooral vermoeiend, omdat je er slecht door slaapt. Die opvliegers houden vaak 3 tot 7 jaar aan, al zijn er vrouwen die veel langer last houden. Stress kan de klachten verergeren.
Ook gewrichtsklachten, depressieve klachten, vergeetachtigheid en problemen met de concentratie worden wel in verband gebracht met de overgang. Het is onduidelijk of dat ook komt door de hormoonveranderingen in de overgang.

Hormonen

Niet-hormonale behandelingen zoals zilverkaars, fyto-oestrogenen, afvallen en meer bewegen helpen niet tegen opvliegers. Stress-behandeling lijkt wel enig effect te hebben. Tot voor kort waren huisartsen terughoudend met het voorschrijven van hormonen tegen opvliegers, maar dat is wat veranderd sinds er een nieuwe richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap is. Lang is gedacht dat hormoonbehandeling de kans op borstkanker zou kunnen verhogen. Nu weten we dat bij kortdurende behandelingen tot maximaal 5 jaar, die kans nauwelijks groter is.
Behandeling kan met tabletten of met hormoonpleisters met oestrogenen. Bij vrouwen die nog een baarmoeder hebben is het nodig om daarnaast zo nu en dan progesterontabletten te gebruiken om een ongesteldheid op te wekken. Ook klachten van een droge vagina kunnen verbeteren bij hormoontherapie, al helpt dan ook wel een vochtinbrengende gel.

Voortschrijdend inzicht

Als jonge dokter schreef ik vaak hormoontherapie voor aan vrouwen in de overgang. Jaren later mocht dat niet meer vanwege die vermoede kans op kanker. Nu is duidelijk dat kortdurende behandeling geen kwaad kan. Gelukkig staat de medische wetenschap niet stil. Ook zijn er veel meer vrouwelijke huisartsen gekomen. Soms praat dat makkelijker, maar u kunt deze nieuwe inzichten ook gewoon nalezen op Thuisarts.nl.

(Foto: Shutterstock)