Paul Rem: ‘Wilhelmina’s handgranaat’

Nu wij in een tijd leven waarin openbare optredens van leden van het Koninklijk Huis, uit angst voor besmetting geen grote groepen mensen meer op de been mogen brengen, valt Oranjenieuws extra op. Terwijl ‘de hele wereld’ (volgens de Amerikanen dan) zich druk maakt over wat de Britse prins Harry zegt over zijn familie in Londen, sneeuwde het bericht van de Rijksvoorlichtingsdienst over prinses Alexia een beetje onder. De middelste dochter van de koning gaat namelijk in het buiteland haar middelbareschooltijd voltooien aan hetzelfde instituut als waar haar vader in de jaren 1980 op school zat: het United World College of the Atlantic. De 15-jarige prinses zit nu nog op het Christelijk Gymnasium Sorghvliet in Den Haag, maar binnenkort pakt zij haar koffers.

Beschermheer

Aangezien Alexia’s vader beschermheer van de school in Wales is, hoeft zij zich niet te druk te maken of zij het naar de zin zal hebben. En ze zijn daar wel gewend aan een gezonde portie royalty. De Belgisch kroonprinses Elisabeth heeft de school kort geleden verlaten en in de tijd dat Alexia er doormaakt zal zij nog wel eens het gezelschap opzoeken van een Spaans meisje met de naam Leonor de Todos los Santos de Borbón y Ortiz, beter bekend als kroonprinses Leonor. De zeer kostbare schoolopleiding moet uiteindelijk toegang verschaffen tot een universiteit, maar het opbouwen van een netwerk zal even belangrijk worden geacht.

Ineens geen prinses meer

Alexia’s neefje graaf Claus, zoon van prins Constantijn, wordt naar het in Schotsland gelegen Gordonstoun gestuurd. Volgens prins Charles een horror-instituut, waar kwetsbare jongens niet gehard, maar gebroken worden. Lijfstraffen en koude douches zouden er worden afgewisseld met sport en moderne talen… Dat klinkt hard, maar je zult maar een koningin van 10 jaar oud zijn en weten dat je 8 jaar later daadwerkelijk regerend vorstin zult zijn van een wereldrijk.

Het overkwam prinses Wilhelmina, uiteindelijk het laatst levende kind van koning Willem III. Toen haar vader stierf, op een winterdag in 1890, was zij opeens geen prinsesje meer, omringd met speelgoed en een eigen mini-paleisje in het park van Paleis Het Loo. Nu was de beurt aan háár, als hoofd van het illustere Huis Oranje-Nassau. Was het Schotse Gordonstoun wellicht een walhalla vergeleken bij het regime waaraan het jonge meisje op Het Loo werd onderworpen?

Geen ‘gewoon’ meisje

Al op 4-jarige leeftijd werd Wilhelmina klaargestoomd door haar moeder koningin Emma, die wel inzag dat de oude koning niet heel lang te leven had. Wilhelmina ‘s laatste halfbroer uit het eerste huwelijk van haar vader was overleden en nu was zij zelf de vermoedelijke troonopvolger. In korte tijd doorliep Wilhelmina een dwingend programma van openbare optredens en een opleiding die middelbaar en hoger onderwijs moest combineren.

Helemaal gelijk aan wat een ‘gewoon’ meisje zou hebben ondergaan was het natuurlijk niet. Een meisje dat hoger onderwijs volgde was sowieso niet ‘gewoon’ op het einde van de 19^de eeuw. Maar Wilhelmina werd ook niet als meisje gezien, maar als toekomstige heerseres. Vandaar dat zij in het paleis privé onderwijs kreeg van de beste hoogleraren en wetenschappers van dat moment.

Handgranaat

Kijken we naar Wilhelmina’s lesprogramma, dan ontbreken weliswaar het pak slaag en de koude douches, maar voor een 11-jarig meisje moeten de strenge lessen van de hooggeleerde heren tamelijk intimiderend zijn geweest. En ook nog weten dat je moeder veel van die lessen zou gaan bijwonen! Het accent lag op het Nederlandse perspectief. De 19^de eeuw was de eeuw van het nationaal bewustzijn en de toekomstige koningin belichaamde het ‘eigen’ dat ons land representeerde. Allereerst waren er de traditionele vakken voor jongedames uit voortreffelijke milieus: fijne handwerken, moderne talen en schoonschrijven. Dansles was belangrijk omdat zij in de toekomst vaak een bal ten paleize zou moeten openen. Maar in het lesprogramma stond de geschiedenisles geheel in het teken van de glorie van ons land en de gewichtige rol die haar geslacht daarin had gespeeld.

Omdat zij na haar inhuldiging formeel hoofd van de strijdkrachten zou worden, achtte het hof het van groot belang dat zij zich ook bezig hield met militaire vraagstukken. Voor Wilhelmina geen straf, want zij had groot respect voor de militaire successen van de Oranje-prinsen en koningin vóór haar. Ik vermoed dan ook dat Wilhelmina de enige vorstin is geweest die een handgranaat moeiteloos in en uit elkaar kon halen…