Paul Rem: ‘Koninklijke huisdieren’

Vorsten vrezen nog al eens (terecht, denk ik), dat ze naar de ogen worden gekeken. Voor koningen en keizers behoren ‘hermelijnvlooien’ (zoals vleiers aan het hof worden genoemd) nou niet echt tot hun favoriete huisdieren. Onvoorwaardelijke liefde tussen mens en dier is juist zo belangrijk als je tot een bevoorrechte groep behoort. Iedereen wil wat van je, iedereen vindt wat van je. Daarom zijn dieren heel belangrijk voor gekroonde hoofden!

Dieren veinzen niets, ze kennen je sociale status niet, ze hebben geen boodschap aan jouw privileges en geven zelden om protocol. En je wil opleggen door een dier te trainen, zoals een hond een pootje laten geven, of een paard in galop laten draven, is een handige vaardigheid als je tot de troon wordt geroepen en opdrachten hebt uit te delen.

Honden Purkoy en Pompey

Honden behoren tot één van de oudste dierenrassen dat de mens omringt. Het hondje van koningin Anne Boleyn, de 2e echtgenote van de trouwlustige Engelse koning Hendrik VIII, heette Purkoy. Een verbastering van het Franse ‘pourquoi’: waarom. Hij was namelijk verschrikkelijk nieuwgierig huisdier en stak overal zijn snuit in. Een kwart eeuw later was het Willem van Oranje, die in zijn hondje Pompey een trouwe vriend vond. Het is niet bekend uit welk ras Pompey afkomstig was. De meningen lopen uiteen: ging het om een toen heel populaire mopshand, of een kooiker?

Feit was dat hij niet van de zijde van de prins van Oranje week. Pompey was zo verknocht aan zijn hoge baasje, dat hij de prins van Oranje, de leider van de opstand tegen Spanje, beschermde waar hij kon. Tijdens een veldtocht in Frankrijk probeerden Spaanse belagers zo geruisloos mogelijk de legertent van de prins binnen te dringen om hem de vermoorden. Pompey voorkwam dat door te blaffen en op het gezicht van de slapende Prins te springen. We kunnen de trouwe Pompey nog altijd tegen komen in Dordrecht, Delft of Den Haag, waar het hondje deel uitmaakt van monumenten voor Willem van Oranje.

Swell, Manni, Zara, Joris en Miss Pepper

Honden zijn trouwe vrienden, zo ondervonden prins Hendrik en ook koningin Wilhelmina. Zeker als je enig kind bent. Zo kreeg koningin Wilhelmina als kind haar Ierse Setter Swell als huisdier. En koningin Juliana, óók enig kind, haar Teckel Manni. Op oudere leeftijd was Juliana verknocht aan haar Basenji Zara. Dit hondje, dat de eigenaardigheid heeft dat het niet blaft, heette voluit Fula N’ Zara of the Congo, maar daar luisterde hij niet naar. Zara luisterde überhaupt niet en was daarom een zeer geschikt huisdier voor de eigengereide Juliana.

De prinsessen Beatrix en Margriet werden echte hondenliefhebbers. Toen Beatrix zich als nog ongetrouwde prinses op kasteel Drakensteyn vestigde, was haar Golden Retriever Joris een trouwe metgezel. Trouw aan 1 hondenras was de prinses niet, want de menagerie werd later uitgebreid met een Dalmatiër, een Teckel en Border Terriers. Spijtig genoeg werd Border Terrier Miss Pepper een landelijke beroemdheid toen bekend werd dat hij in 1992 was gestikt in een konijnenhol in het park van Paleis Huis ten Bosch…

Niet alleen honden als huisdieren

Bij de Oranjes bestond ook altijd een belangstelling voor andere huisdieren dan honden. Neem de jonge Juliana, die in haar kamer op Paleis Het Loo een enorme vitrine had met een houten speelhuis met veel openingen en trapjes voor haar muizen, die de bijzondere namen Apollo en Terpischore droegen. Maar in de categorie ‘exotische dieren’ won de papegaai het met verve! Met prinses Wilhelmina van Pruisen, vrouw van laatste stadhouder Willem V, trok ook altijd haar papegaai Galathée met haar mee, van paleis tot paleis. De aanhankelijkheid die papegaaien eigen is en hun vaardigheid menselijke stemmen en andere geluiden na te bootsen, zal een grote attractie zijn geweest.

De Grijze Roodstaart Polly Grey, de mascotte van het 322 Squardon van het tijdens de Duitse bezetting opgerichte corps Nederlandse jachtvliegers, was een graag geziene gast op Paleis Soestdijk. Prins Bernhard liet zich graag met Polly fotograferen.

Papegaaien Doesjka, Lingo en Anushka

Niet alleen de koning en koningin houden een papegaai als huisdier, ook oud-koningin Beatrix sloot er vriendschap mee. Na het overlijden van papegaai Doesjka (een geschenk van prins Claus) schonk Willem-Alexander zijn moeder een nieuwe papegaai: Lingo. Maar soms heeft ook een papegaai een ‘finest hour’, en vaak zonder dat hij er zich bewust van is.

In januari 1980 kondigde koningin Juliana haar troonsafstand aan ten gunste van haar dochter Beatrix. De emotionele verklaring werd op tv uitgezonden, vanuit de bibliotheek op Soestdijk. De NOS wilde er een waardig moment van maken, maar de oude vorstin protesteerde heftig op de suggestie van de regisseur dat Juliana’s luidruchtige papegaai Anushka uit beeld moest blijven. Uiteindelijk kon de registratie van Juliana’s aankondiging plaatsvinden, zonder dat Anushka zich er mee bemoeide…

Paul Rem is architectuur- en kunsthistoricus en conservator op Paleis Het Loo. Hij is bestuurslid van diverse musea, internationaal erkend expert ‘Oude meubelen’ en lid van het ‘TEFAF vetting committee’. Regelmatig schuift hij aan als tafelgast in Tijd voor MAX.  Maak ook eens een stadswandeling met Paul Rem. Lees hier al zijn columns.

(Foto: ANP)