Paul Rem: bruggenbouwer Claus
Publicatiedatum: 8 november 2021
Alweer 19 jaar geleden overleed de echtgenoot van oud-koningin Beatrix, prins Claus. De oudere lezer herinnert zich nog de commotie die de keuze van de jonge prinses voor deze Duitser had gezorgd. Een Duitser! En dat zo kort na de bevrijding. Claus’ komst naar ons land had geleid tot heftige rellen. Bijna tijdloos zijn de beelden van de Gouden Koets op weg naar de Amsterdamse Westerkerk in 1966. Een jong bruidspaar in een wolk van rook.
Broze gezondheid
Het huwelijk van zijn zoon Willem-Alexander in Amsterdam heeft Claus nog mee kunnen maken, maar de toen 75-jarige prins had al een broze gezondheid. Na de huwelijkssluiting in de Beurs van Berlage verliet de prins als eerste en alleen het gebouw om naar de Nieuwe Kerk te rijden voor de inzegening. De hofauto reed heel langzaam en dichtbij de opeengepakte mensenmassa aan de route. Goed zichtbaar was de wuivende hand uit het geopende raam van zijn portier. Het leek of de prins wist dat dit een afscheid was. Het publiek begreep: dit is vast de laatste keer.
“Beste beslissing”
In haar afscheidstoespraak noemde Beatrix haar keuze voor Claus haar “beste beslissing”. Zij liet zich er verder niet over uit. Maar had hij haar niet geholpen het koningshuis dichter bij de mensen te brengen? De relativerende en erudiete prins was haar belangrijkste gesprekspartner geweest. Nederland heeft de bedachtzame en integere prins gaandeweg leren waarderen. En misschien wel liefhebben. Na zoveel jaar is hij niet vergeten.
Prins Claus Fonds
Ter gelegenheid van zijn 70-ste verjaardag had de regering het Prins Claus Fonds opgericht, dat vanaf dat moment geldbedragen uitkeert ter ondersteuning van cultuur en ontwikkeling in derdewereldlanden. De prins had een sterke band met tal van deze landen, waar als diplomaat had gewerkt. Na zijn huwelijk had hij mede gebouwd aan het regeringsbeleid voor ontwikkelingssamenwerking. De uitreiking van de prijs die bij het fonds hoort (en die vanzelfsprekend en toepasselijk de naam ‘Prins Claus Prijs’ heet), is een jaarlijks terugkerend feestelijk evenement in het Paleis op de Dam.
Vernoemd naar prins Claus
Maar niet alleen deze precieuze prijs is naar de prins vernoemd. Tal van straten, bruggen en pleinen herinneren aan de overleden prins. Het meest deprimerende voorbeeld vind ik zelf het Prins Clausplein ter hoogte van Den Haag. Het verkeersknooppunt heette tot 1985 ‘knooppunt-Leidschendam’, maar in 1985 vond Rijkswaterstaat dat de prins met dit verkeersplein geëerd moest worden. Of dat nu zo’n goed idee was…
“Klachten van depressieve aard”
3 jaar eerder was de prins in het nieuws gekomen vanwege aanhouden “klachten van depressieve aard”. Nadat hij aanvankelijk in het Nijmeegse Radboudziekenhuis was opgenomen, verbleef prins Claus lange periodes in een kliniek in het Zwitserse Basel. Het hof viel veel waardering ten deel, door deze ziekte, waarop een taboe rust, niet te verzwijgen. Dat ook een bevoorrecht mens als een prins deze ziekte kon hebben was voor velen een bevrijdende gedachte.
Prins Clausbrug
Maar nu is het weer zover! Oud-koningin Beatrix verricht 26 oktober de Prins Clausbrug in Dordrecht. Dat de versoepeling van de coronamaatregelen het mogelijk maakt dat ook de Oranjes zich weer vrijer kunnen bewegen moet al een feest zijn. Voor een koningshuis is de zichtbaarheid van groot belang. En dus is de oud-vorstin in Dordrecht. Een nieuwe voetgangers- en fietsersbrug over het Wantij verbindt de nieuwe wijk Stadswerven met de historische binnenstad. Voor die opening van de Prins Clausbrug maakten fietsers en voetgangers gebruik van de brug op de Oranjelaan. Ook een heel toepasselijke naam, maar voor de nieuwe bewoners van de nieuwe wijk die op de oude stadswerf is gebouwd, een hele omweg op hun tocht naar de oude stad.
Bruggenbouwer
Na het formele moment van de ingebruikstelling van dit architectonische hoogstandje en de ontmoeting met architect René van Zuuk, heet prinses Beatrix de voetgangers en fietsers van harte welkom! De prins Clausbrug zal snel uitgroeien tot een visitekaartje van Dordrecht. Voor de infrastructuur is deze verbinding net zo belangrijk, zij het op kleiner niveau, dan het Prins Clausplein bij Den Haag. Maar deze brug doet wellicht meer recht aan de overleden prins dan het troosteloze verkeersplein. En het is niet alleen de naam. De prins was tijdens zijn leven immers zelf bij uitstek een bruggenbouwer?
