Patrick Wessels: ‘Meer sparen? Sluit u aan bij een spaargroep’

We staan als Nederlanders bekend als een spaarzaam volk. Het ING Spaaronderzoek van afgelopen december wees uit dat maar liefst 90 procent van de Nederlanders spaart. Onder jongeren is dat zelfs 96 procent. Niet aan de hand dus, lijkt het misschien. Toch blijkt tegelijkertijd dat maar liefst 1 op de 4 Nederlanders minder dan €500 spaargeld achter de hand heeft. Zij zouden waarschijnlijk geholpen zijn met een spaargroep.

Spaargroep relatief nieuw

Zo’n spaargroep is in Nederland relatief nieuw, maar komt in internationaal al veel meer voor. Het is simpelweg een groep mensen die elkaar opzoekt, bijvoorbeeld in een WhatsApp-groep. Je spreekt met elkaar af dat je zelf geld spaart, op je eigen spaarrekening. In de groep bespreek je wat je spaart en wanneer je dat doet, zodat je geen geld met elkaar hoeft uit te wisselen. Het concept spreekt aan, zowel in Nederland als over de grens. ’Iedereen moedigt elkaar aan’, kopte de Volkskrant onlangs. En dat klopt, als een van de onderliggende psychologische redenen waarom dit werkt.

We kunnen meer sparen dan we denken

Iedereen kan (meer) sparen. Maar, dan is het belangrijk dat je daarvoor de motivatie ervaart, gelegenheid hebt en beschikt over de capaciteit. Dus wil je meer sparen, kun je daar (samen) mee aan de slag en heb je zelf de mogelijkheid? Dan kan een spaargroep je helpen om het laatste zetje te geven, net over de drempel om daadwerkelijk spaarzamer te worden.

Tip: af en toe een kop koffie, een zak chips of een broodje buiten de deur minder levert jaarlijks al een paar honderd euro extra op. Laat staan wat er gebeurt door 10% van het inkomen apart te zetten, voordat er iets leuks van wordt gekocht.

Hoe helpt een spaargroep om meer te sparen? 7 psychologische redenen

Dat de Chinese spaargroepen werken laat zich psychologisch heel goed verklaren. Maar liefst 7 psychologische redenen tonen aan dat dit een uitstekend idee is.

1. Aanmelden motiveert: wie zich ergens actief voor aanmeldt is gemotiveerd om de aanmelding te laten slagen. Het brein wil graag goede keuzes maken, dus zichzelf bevestigen dat de gemaakte keuze een goede was. Na de aanmelding voor een spaargroep doet het brein dus onbewust moeite, om dat een goede keuze te maken. Hoe lukt dat? Door mee te doen met het sparen, om te bewijzen dat dit inderdaad iets is dat belangrijk voor u is.
2. De groep bevestigt de goede keuze: er volgt vervolgens extra bevestiging, vanuit de rest van de groep die met hetzelfde bezig is. Zodra andere groepsleden laten merken dat ze sparen, bevestigt het u in de juiste keuze die u heeft gemaakt. Dat creëert een fijne vicieuze cirkel, omdat die bevestiging weer bijdraagt aan uw eigen motivatie om het vol te houden. Dat straalt weer af op anderen, die het beter volhouden en dat weer op u af laten stralen. Enzovoorts.
3. En creëert druk om mee te blijven doen: de groep creëert tegelijkertijd druk, om mee te blijven doen. Eenmaal onderdeel van de groep is het belangrijk om daadwerkelijk mee te sparen. Dat is de norm binnen de groep, dus vormt het geaccepteerde gedrag. Het is de klassieke stok achter de deur, die helpt om het gedrag makkelijker vol te houden. Zou u stoppen met sparen? Dan valt u binnen de groep al snel buiten de boot.
4. Verrassingen voorkomen uitval: in China delen veel oprichters van de spaargroepen iedere dag of week een verhaaltje, bij het spaarbedrag van dat moment. Dat verhaal creëert een verrassing, omdat het iedere keer weer anders is. Zo’n verrassend verhaal is psychologisch een van de beste manieren om gemotiveerd te blijven. Het voorkomt gewenning, verveling en uiteindelijk uitval. In plaats daarvan is het steeds weer een verrassing wat er volgt, om met opwinding naar uit te kijken (een klein beetje is al voldoende).
5. Een beperkte club voelt exclusief: als lid van een besloten club draagt het gevoel van exclusiviteit bij aan de motivatie om onderdeel te blijven. Wordt een club besloten op bijvoorbeeld 50, 100 of 500 leden? Dan motiveert dat extra om lid te blijven, door mee te doen met het norm-gedrag (= sparen). Vooral als zich meer mensen willen aansluiten dan er plek is draagt dit sterk bij aan de motivatie om u naar de norm binnen de groep te blijven gedragen.
6. Ermee bezig zijn doet meer nadenken: door simpelweg met een spaargroep bezig te zijn is de kans groot dat u bewuster aan de slag gaat met sparen. Waar we mee bezig zijn denken we over na. Waar we over nadenken verdiepen we ons in, dus een spaargroep motiveert om meer over geld na te denken. Wie nadenkt over geld zal daar iets mee doen, bijvoorbeeld door te sparen. Zo helpt het op dezelfde manier om vrijwilligerswerk te gaan doen rondom pensioenen en bijvoorbeeld voorlichting, als u zelf meer zou willen weten over pensioenen (maar er nu steeds niet aan toe komt).
7. Totdat het uiteindelijk automatisch gedrag wordt: het grootste voordeel van de spaargroep en alle andere psychologische redenen is dat het spaargedrag uiteindelijk automatisch gedrag wordt. Het wordt een gewoonte, omdat u eigenlijk niet meer beter weet.

Wie uit gewoonte spaart zal uiteindelijk meer overhouden. Of in ieder geval altijd iets achter de hand hebben, als een appeltje voor de dorst.

Consumentenpsycholoog Patrick Wessels combineert nieuwsberichten, wetenschappelijke artikelen en praktische tips, om dieper op de consumentenpsychologie in te gaan. Lees hier al zijn columns.

(Foto: Shutterstock)