Patrick Wessels: ‘Geldzorgen door torenhoge inflatie: financiële stress heeft grote impact op het brein’
Publicatiedatum: 25 augustus 2022
Door de hoge inflatie wordt van alles in rap tempo duurder. Dat is jammer voor wie houdt van lekker winkelen, maar vooral vervelend voor wie daardoor de boodschappen of de energierekening niet meer kan betalen. 1 op de 8 ouderen komt nog nauwelijks rond en een kwart moet z’n uitgaven nu al aanpassen om niet in de problemen te komen. Breder in de samenleving zijn huisartsen bezorgd over het groeiende aantal patiënten met klachten door financiële stress. Welke invloed heeft het psychologisch als je je serieus geldzorgen moet maken?
De kop in het zand
De meeste mensen zijn het liefst zo min mogelijk bezig met hun financiën. Zij die goed kunnen rondkomen hebben daar weinig omkijken naar. En wie eigenlijk te weinig heeft om alle behoeften te bevredigen steekt het liefst z’n kop in het zand om daar niet steeds aan te hoeven denken.
Geldzaken gaan over cijfers, waarop het brein eigenlijk niet is ingericht. Berekeningen, afwegingen en vergelijkingen leiden tot onzekerheid en zelfs stress. ‘Klopt het allemaal wel en doe ik het goed?’, vraagt een stemmetje zich op de achtergrond steeds af. Het brein heeft liever controle op basis van veiligheid, met de garantie dat het goed zit en het niet nodig is om er steeds mee bezig te zijn.
Dat gevoel van veiligheid en controle leidt tot rust. En gek genoeg ontstaat dat gevoel zowel wanneer iemand aan het eind van de maand zorgeloos rond kan komen als ook wanneer iemand de kop in het zand steekt als dat niet lukt. De post niet meer openmaken is dan eigenlijk een overlevingsmechanisme geworden, ook al maakt dat de problemen op de lange termijn alleen maar groter.
3 psychologische gevolgen
Het is een van de psychologische gevolgen van financiële stress, bijvoorbeeld door een energierekening die maar blijft oplopen. Wetenschappers Leon Hilbert, Marret Noordewier en Wilco van Dijk deden onderzoek en ontdekten onder meer 3 psychologische gevolgen:
- Focus op de korte termijn
Financiële stress door serieuze geldproblemen leidt tot een focus op de korte termijn. Door nu de post niet open te maken voelt iemand zich minder rot. En door nu een lening af te sluiten lukt het om de volgende rekening toch te betalen. De lange termijn raakt uit het oog verloren, waardoor de problemen vaak alleen maar groter groeien. - Moeite om impulsen te controleren
Iemand die veel financiële stress ervaart heeft meer moeite om impulsen te controleren. Een vette hap of een paar goedkope items bij de discounter zijn dan snel aangekocht. Het lukt niet om daar weerstand tegen te bieden, omdat de ‘wilskracht-spier’ is uitgeput door de geldzorgen. - Sneller afgeleid
Ten slotte zijn mensen met geldzorgen sneller afgeleid. Ze kunnen zich moeilijker op 1 taak richten en dat langere tijd volhouden. Het valt dan niet mee om een plan te maken om de geldzorgen op te lossen en daar blijvend mee aan de slag te gaan.
Maak een plan nu het nog kan
Nu de inflatie hoog is en prijzen van bijna alles stijgen, is het verstandig om daar op tijd mee aan de slag te gaan. Juist op het moment dat het nog niet nodig lijkt, ben je in de beste positie om in actie te komen. Zolang je nog vrij bent van geldzorgen, heb je nog geen last van de 3 beïnvloedingen van het brein. Maak daarom nu alvast een plan om de vaste lasten te blijven betalen. Bijvoorbeeld als dat betekent dat er nu een abonnement af moet, het extra weekendje weg de volgende keer gewoon een nachtje in Nederland wordt of als je de 2e auto eigenlijk maar zeer zelden gebruikt.
En had je die luxe al niet? Zet de verwarming voortaan een graadje lager, fiets een stukje verder naar een goedkopere supermarkt of ga op de fiets terwijl je normaal gesproken de auto zou pakken. Vooral als je nu denkt ‘dat geldt nog (lang) niet voor mij’, ben je het best bij machte om te voorkomen dat financiële stress psychologisch uiteindelijk toch vat op je krijgt.
Consumentenpsycholoog Patrick Wessels combineert nieuwsberichten, wetenschappelijke artikelen en praktische tips, om dieper op de consumentenpsychologie in te gaan. Lees hier alle columns van Patrick Wessels.
(Foto: Shutterstock)
Geef een reactie
U moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
En dan de hyenas achter je aan. Incassobureau GGN her is een nachtmerrie
Leuke tips hoor! (niet dus)
Stukje fietsen hmm, wou dat dat kon zit 24/7 aan zuurstof ( oh ja, kist me aardig wat geld qua stroom)
Lang geleden kocht ik een huis. Ik had dus een tijd dubbele woonlasten. Daardoor was ik onzeker of ik in de zomervakantie genoeg geld zou hebben om met mijn gezin op vakantie te gaan.
Ik heb toen mijn bankafschriften van een volledig jaar maar eens op tafel gelegd en (in een spreadsheet in de computer) vrijwel elke uitgave, en zeker die elke maand of elk jaar weer terugkomen, in een lijst gezet. En naar soort en noodzaak gesorteerd. En uiteraard ook mijn maandelijkse inkomsten en het vakantiegeld.
Dat was het begin van veel inzicht over waar mijn geld bleef en waar ik eventueel op kon besparen. En wanneer er wat over was en wanneer niet.
Inmiddels ben ik meer dan 30 jaar verder en al 10 jaar met pensioen en mijn financiële spreadsheet bevat zo ongeveer alles wat ik maar bedenken kan.
Ik vind het leuk en uiteraard heel geruststellend dat ik voor nu en eigenlijk tot aan het eind van mijn leven weet waar ik zo ongeveer aan toe ben. En welke ruimte ik heb om iets uit te geven of daar nu juist van af te zien.
Alles begint met zo’n lijstje van je bankafschriften. En dat gaat tegenwoordig een stuk makkelijker want je kunt dat gewoon downloaden van de bank website.
“Maak een plan”… Sorry hoor, maar wat ik nu lees vind ik zo intens dom. Uw raad is een aanfluiting.!!! Het gaat niet over centen maar over honderden euro’s.