Oranje stropdas
Publicatiedatum: 13 februari 2018
Kort geleden stond Leeuwarden in het middelpunt van belangstelling. En dat blijft de stad dit jaar doen, want het koninklijk paar heeft er de lancering van de manifestatie Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018 opgeluisterd met hun bezoek. Ondanks het slechte weer dromden 40.000 mensen bijeen om koning Willem-Alexander en koning Máxima te zien. Natuurlijk trok de koningin aller aandacht met haar fleurige jurk, maar met de keuze voor zijn stropdas maakte de Koning een statement!
De taal van kleding
Koningin Beatrix was er een meester in: een hulde brengen met kledingstukken. Zo begon zij haar staatsiebezoek aan Italië in 1985 in een jurk die geïnspireerd was op de Italiaanse vlag. Een prachtige partij zijden stoffen liet eens zij vermaken tot een robe om de schenker eer aan te doen. Mogelijk had zij dit afgekeken van haar moeder koningin Juliana, die de Japanse kroonprins (de huidige keizer Akihito) in 1979 op Paleis Soestdijk ontving. De koningin poseerde met prinses Beatrix en het Japanse gasten in de Leuvenzaal in een avondjurk van groene zijde, die sterk verwees naar een traditionele kimono. Het zijn elegante gebaren van waardering, die ongetwijfeld op prijs zijn gesteld.
Met herenkleding ligt dat moeilijker. Naast het militaire uniform heb je als man slechts de keuze tussen rok voor gala, smoking voor avondpartijen en een donker pak voor ‘netjes’. Onderscheidingen draag je op het rokkostuum. Tijdens staatsbezoeken draagt de koning dan zijn buitenlandse ordetekens op zijn rok, ter ere van het ontvangende of bezoekende land. Maar daar houdt het dan ook een beetje mee op.
Stropdas
Maar nu was daar opeens het feestelijke startschot van de manifestatie in Leeuwarden. Wat bijna niemand leek op te vallen: de koning droeg een oranjekleurige das. Als wij onze ogen laten glijden over de garderobe van de Koning, dan zien wij vooral Italiaanse zijden dassen in een zachte tint en met een zeer klein motief. Uitgesproken kleuren of strepen zijn niet naar de smaak van de vorst, zo lijkt het. Maar waar de Koning een voorkeur lijkt te hebben voor dassen in vele schakeringen blauw, zo koos hij voor Leeuwarden een oranje das. ‘Oranje Boven’ dus!
Friese Prins van Oranje
De Koning kwam ‘thuis’ in Leeuwarden, want de banden tussen Friesland en het Huis Oranje-Nassau zijn oud en hecht. Anders dan wij gewoonlijk denken, stamt de Koning niet af van Willem van Oranje. Natuurlijk is Willem van Oranje de stamvader van ons koningshuis, maar de directe mannelijke lijn van de grote ‘Zwijger’ eindigde toen zijn achterkleinkind prins Willem III in 1702 kinderloos overleed. Vlak voor zijn dood wees hij zijn verre neef, de Friese stadhouder, aan tot erfgenaam van zijn titel ‘Prins van Oranje’. Deze jonge stadhouder Johan Willem Friso van Nassau-Dietz was via beide grootmoeders een afstammeling van Willem van Oranje. De stadhouder overleed op jonge leeftijd en liet een zoon na: stadhouder Willem IV, die niet alleen stadhouder van de noordelijke gewesten was, maar van alle gewesten van de Republiek. Koning Willem-Alexander stamt van deze Friese Nassaus af. En de Oranjes zijn daar best trots op.
Oranje-stad Leeuwarden
Slapen als een vorst? Dat kan. Het oude stadhouderlijke hof, de residenties van de Oranje-Nassaus, is nu een hotel. Tijdens de maaltijd kijken de Friese Nassaus vorstelijk op je neer. Het paleis is tot 1971 in het bezit geweest van de koninklijke familie. Hier verbleef ook de elfjarige koningin Wilhelmina bij haar rondtocht door Nederland in 1892. In haar slaapkamer lag een set Friese gala-dracht voor haar klaar, met een voorhoofdsnaald die bezet was met diamanten en gouden oorijzers met haar gekroonde monogram. Ze had immers Fries bloed? In de Waalse kerk speelt de organist nog steeds op het monumentale orgel dat Anna van Hannover, de muzikale echtgenote van prins Willem IV, aan de kerk schonk en waarop de vorstelijke wapens prijken, rijk gekleurd en verguld. En een bezoek aan ons nationaal Ceramiekmuseum Princessehof is zeker de moeite waard! De kern van de collectie wordt gevormd door stadhouderlijk porselein. Maar de meeste indruk maakt toch wel de stamboom van de nazaten van Johan Willem Friso, als gigantische muurschildering aangebracht op een pand aan het Oldehoofsterkerkhof. Daaruit blijkt dat de Friese stadhouder de stamvader is van maar liefst 10 Europese vorstenhuizen. Dat is toch het dragen van een oranjekleurige stropdas waard!
