Josine Droogendijk: “Het belang van neutraliteit mag niet onderschat worden”

Als koning of koningin mag je van alles vinden, maar het is niet de bedoeling dat je dat deelt met de buitenwereld. Volgens koning Willem-Alexander is dat een heuse beperking, maar op 8 september 2022 bleek wel weer dat het belang van neutraliteit niet onderschat mag worden.

Meer in zijn hart laat kijken

Met regelmaat wordt hij geïnterviewd door professionele en ervaren journalisten, maar vaak zijn de gesprekken met kinderen, jongeren of mensen met een verstandelijke beperking veel interessanter. Het lijkt wel alsof de koning meer in zijn hart laat kijken als hij qua (taal)niveau terug moet schakelen. Dat was in ieder geval wel zo in september 2016, toen de koning aanwezig was bij een jubileumconcert van de Jostiband. Een jongere van No Limits Network vroeg hem naar zíjn beperking en dat leverde een interessant antwoord op. Koning Willem-Alexander: “Iedereen heeft een beperking. Mijn beperking is dat ik wel een mening mag hebben, maar hem niet altijd uit mag spreken.”

Uit de bocht?

Hoewel ik de frustratie van de koning héél goed kan begrijpen, werd het belang van terughoudendheid wel weer onderstreept tijdens een werkbezoek aan Texas. Vanwege een longontsteking bij de koning nam de koningin deze reis alleen voor haar rekening en dat deed ze met veel energie en enthousiasme. Haar speeches waren zelfs zó bevlogen dat de koning het niet beter had kunnen doen. Of nou ja… met haar bevlogenheid is Máxima misschien ook wel een beetje uit de bocht gevlogen.

Kort na de reis kopte Foxnews namelijk het volgende: Queen of Netherlands clash over abortion policy. Lang verhaal kort: de koningin had zich gemengd in de abortusdiscussie en kon het klaarblijkelijk niet eens worden met de gouverneur van Texas, Greg Abbott. In de Amerikaanse staat geldt de zogenoemde ‘hartklopwet’: zodra er sprake is van een kloppend hartje, is abortus niet meer toegestaan. Op internet barstte er al snel een discussie los over de ‘clash’, die door Máxima zelf als een goede discussie werd omschreven. Want hoewel het goedkeuren van abortus voor een groot deel van Nederland een vanzelfsprekendheid is, ligt dit bij een deel van het volk ook heel gevoelig. En wie het nieuws een beetje heeft gevolgd, weet dat dit onderwerp ook steeds gevoeliger komt te liggen. In Nederland en zeker in Texas.

Belang neutraliteit en verbinding

“Voor mij heeft ze afgedaan”, schreef iemand onder de discussie over Máxima’s rol als voorvechter van abortus. Daar mag u als lezer van MAX Vandaag van alles van vinden, net als de koningin zelf, maar het laat wel zien hoe belangrijk het is dat het koningspaar boven alle partijen staat. Als je vóór iets bent, kan het namelijk maar zo zijn dat je ook tégen iets bent dat voor een ander heel belangrijk is. Het creëren van verbinding is dan gelijk een stuk moeilijker. Wat mij betreft leggen ze aan het hof dit gegeven ook weer eens onder de loep. Tijdens de laatste zomerfotosessie sprak de koning uitgebreid over de stikstofcrisis, maar was dat echt nodig? Ten tijde van koningin Beatrix was het bijna ondenkbaar dat je een dergelijke vraag op beeld kon stellen en met de kennis van nu zeg ik: dat was zo gek nog niet.

Net als zijn opa

Met het meer en meer uiten van zijn mening, treedt de koning overigens in de voetsporen van zijn opa Bernhard. Toen de prins in de jaren 80 tijdens een interview met Vorsten staatsbezoeken een grote lange verkleedpartij noemde en ‘meestal volslagen tijdsverlies’, zei hij ook het volgende over zijn openhartigheid: “Jarenlang heb ik me erg strikt gehouden aan een strenge beperking, wat uitspraken in het openbaar betreft. De laatste paar jaar ben ik iets minder voorzichtig geworden. Ik heb in speeches meer gezegd van wat ik denk, maar ik heb die speech dan eerst altijd aan iemand van buiten mijn eigen kring voorgelegd om mij te adviseren.”

Geliefd

Wat neutraliteit en openhartigheid betreft ben ik ook wel benieuwd hoe koning Charles het gaat doen. In de afgelopen decennia heeft hij als Prins van Wales zijn mening nooit onder stoelen of banken gestoken. Terwijl de wereld in de jaren zeventig en tachtig nog bezig was met meer, meer, meer, had hij het al over duurzaamheid en het klimaat. Dat leverde hem destijds heel wat kritische en spottende reacties op, maar nu is zijn boodschap actueler dan ooit. Blijft hij zich nu dan ook vastbijten in dit onderwerp of wordt hij net als zijn moeder het toonbeeld van neutraliteit? Ik hoop dat laatste, hoe belangrijk zijn speerpunten ook zijn, want uit de warme reacties op haar overlijden blijkt wel hoe breed geliefd koningin Elizabeth was.

(Foto: Koningin Máxima ontmoet gouverneur Greg Abbott bij haar bezoek aan de staat Texas. Bron: ANP)