Josine Droogendijk: een Koninklijke buiging

De etiquette is niet in beton gegoten. Wie alle do’s en dont’s eens rustig bekijkt, ziet dat het koninklijk huis keurig met hun tijd meebeweegt. Komt er dan ook een einde aan de reverence, het buigen voor elkaar?

Door de knieën

Maandag 20 juni 2022 schoven Willem-Alexander en Máxima aan bij een diner in Den Haag. Frederik en Mary van Denemarken waren er ook, dus dat leverde weer een hoop prachtige beelden op. Zeker toen de zon haar stralen losliet op de juwelen van de dames. Wat kunnen diamanten toch heerlijk fonkelen!

Maar eerlijk is eerlijk: er was ook wel een momentje van ongemak. Na al een nacht te hebben doorgebracht op Paleis Huis ten Bosch moest de koninklijke begroeting op de rode loper nog eens formeel worden overgedaan. Mary, op haar felgele hakken, moest dus een diepe buiging (reverence) voor Máxima maken, terwijl ze die morgen als vriendinnen aan het ontbijt zaten.

Regels

Máxima leek haar collega tijdens de begroeting ook wel omhoog te kijken. Toch deed Mary niets fout, want voor dames in koninklijke kringen geldt: wie lager in rang is, knikst. In het geval van Mary ven Máxima is deze stelregel niet zo ingewikkeld, want de een is prinses, de ander koningin. Maar in het Verenigd Koninkrijk maak je als dame zomaar een verkeerde beweging. Laat ik het maar even uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Als hertogin Camilla zónder haar echtgenoot – prins Charles – op pad is, moet zij buigen voor prinses Anne. De enige dochter van de Queen is immers een geboren prinses en nog niet eens zo lang geleden is officieel vastgelegd dat een princess by blood niet hoeft te buigen voor aangetrouwde familieleden zonder blauw bloed.

Maar…. en daar begint de uitdaging…. als hertogin Camilla in gezelschap van prins Charles is, heeft ze dezelfde rang als haar echtgenoot. En ja, dan moet prinses Anne dus wél door haar knieën. Eenzelfde situatie geldt ook als hertogin Catherine de prinsessen Eugenie en Beatrice tegenkomt. Voor je als royal door de knieën gaat, moet je dus altijd even goed om je heen kijken en doordenken. Voor je het weet, ga je de fout in.

Afgeschaft

In Nederland is er – qua reverence – geen sprake van een formeel vastgelegde rangorde. Sterker nog: het kniksen is zelfs helemaal afgeschaft. Dat gebeurde al in de tijd van koningin Juliana, die het liefst dicht bij haar volk en collega’s stond. In plaats van knikjes kreeg ze liever een goede handdruk en met die gedachte voedde ze ook haar 4 dochters op. Beelden van een buigende Beatrix zijn er dus niet zoveel. Het meest bekend zijn de zwart-wit beelden uit Thailand, gemaakt tijdens een reis in de jaren 50. Beatrix, gekleed in een oogstrelende avondjurk, gaat zó diep door haar knieën, dat ze bijna een acrobatische oefening uitvoert.

Want ja, vergeet dat niet: een goede buiging is een teken van respect, maar een goede buiging verdient ook respect. Het moet allemaal even soepel ogen, maar niet iedereen heeft van nature de elegantie van een ballerina. Voor zij prinses werd, kreeg prinses Mary van Denemarken dan ook les in buigen op hoge hakken. Hoofd omhoog, schouders recht, de linkerknie gebogen, de rechtervoet daar in één lijn achter. Als je het zelf eens wilt proberen, zorg dan wel voor een stevige tafel of stoel om aan vast te grijpen. Voor je het weet, lig je op de grond.

Komt het terug?

Of het kniksje in Nederland een gebruik uit het verleden blijft, is overigens maar de vraag. Met de komst van Máxima werd de begroeting voorzichtig weer ingevoerd en ook prinses Amalia lijkt team reverence te zijn, juist omdat de begroeting ook zorgt voor duidelijkheid. Als je maar goed op de hoogte bent van de heersende rangordes, weet je immers ook zeker dat je met een buiging altijd goed zit.

Toen Claudia de Breij in 2021 de prinses kwam interviewen ter gelegenheid van haar 18e verjaardag bewees ze alvast dat ze de beweging goed beheerste. En wat ze ook deed, was een grappige anekdote vertellen. Toen Máxima in het verleden een reverence maakte, bleef ze blijkbaar bijna met haar hoge hak in de stof van haar jurk hangen. Op Paleis Huis ten Bosch wordt daar nog weleens hard om gelachen. Er zitten dus wel wat haken en ogen aan de sjiekste manier van begroeten, maar de houdbaarheidsdatum is voorlopig en gelukkig nog niet in zicht.

(Foto: ANP)