Josine Droogendijk: ‘De Koning gaat vaker op staatsbezoek dan dat hij gastheer is en dat is met een reden’

Sinds zijn aantreden in april 2013 is koning Willem-Alexander maar liefst 25 keer op staatsbezoek geweest en nummer 26 (Slowakije, maart) en 27 (België, juni) staan inmiddels al gepland. Qua inkomende staatsbezoeken, waar hij zélf gastheer is, doet de koning het beduidend rustiger aan. Vanwaar dat grote verschil?

De waarde van structuur

Anno 2023 lijken veel mensen moeite te hebben met hiërarchie. Iedereen is gelijk, zo klinkt het dan. Toch hechten ze aan het hof nog altijd veel waarde aan structuur. Tijdens een staatsbanket zitten de belangrijkste gasten dichtbij de koning en als er een feest wordt gegeven arriveren de belangrijkste gasten als laatst. Tenminste, dat is wel de bedoeling….

Tijdens de verjaardag van prinses Margriet ging het woensdag 15 februari even mis. De hofauto had goed door kunnen rijden, waardoor koning Willem-Alexander en koningin Máxima eerder arriveerden dan prins Pieter-Christiaan en prins Constantijn. Voor aankomst werd er nog snel even overlegd of een omweg een optie zou zijn, maar veiligheid en gemak wogen uiteindelijk zwaarder dan het protocol.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima op de verjaardag van prinses Margriet.

25 versus 7 staatsbezoeken

Bij het plannen van staatsbezoeken is er minder ruimte voor improvisatie. Voor de officiële aankondiging op de website van het Koninklijk Huis verschijnt, is er achter de schermen vaak al maanden, zo niet jaren aan het programma gewerkt. Dat Koning Willem-Alexander vaker op reis gaat dan dat hij gasten ontvangt, 25 versus 7, is dan ook geen toeval.

Tijdens een recent televisie-interview (Timmyland, 2022) verklapte hij zelf de reden. Koning Willem-Alexander: “Er is iets wat een protocol heet. Degene die jonger staatshoofd is, gaat eerst bij de ander op bezoek.” Het woord jonger kan hierbij vervangen worden door ‘korter’. Degene die dus korter aan het roer staat, mag het vliegtuig, de trein of de auto pakken. Pas als dat bezoek voltooid is, zal er een tegenbezoek plaatsvinden.

Dat is dan ook precies de reden waarom koningin Beatrix pas 12 jaar na haar inhuldiging voor het eerst koninklijke gasten kon ontvangen voor een staatsbezoek. Eerst ging ze zelf naar Luxemburg (1981), België (1981), Groot-Brittannië (1982), Denemarken (1984), Spanje (1985), Noorwegen (1986) en Zweden (1987). Pas toen ze alle meer ervaren collega’s had bezocht, kwamen ze deze kant op.

Staatsbezoek koningin Beatrix in 1984 aan Denemarken.

Geen wet van Meden en Perzen

Bij koning Willem-Alexander klopt de theorie ook aardig. Bij zijn enige inkomende staatsbezoek met koninklijke gasten (november 2016) kreeg hij koning Filip op bezoek. Aangezien de Belgische koning in juli 2013 de troon besteeg, enkele maanden later dan koning Willem-Alexander, was deze gang van zaken helemaal juist. In de wandelgangen wordt ook al gefluisterd over een Spaans staatsbezoek dit najaar. Als dat uitkomt, zullen Felipe en Letizia deze kant op moeten komen. Felipe besteeg immers in juni 2014 de Spaanse troon.

Staatsbezoek Belgisch koningspaar aan Nederland.

Uitzonderingen

Dat het protocol rondom in- en uitgaande staatsbezoeken geen wet van Meden en Perzen is, werd duidelijk tijdens het staatsbezoek van de Chinese president. Xi Jinping kwam in maart 2014 bij ons op bezoek, terwijl hij een maand voor de inhuldiging van koning Willem-Alexander al aan het roer van China kwam te staan. Achter de ongebruikelijke keuze bleek een praktische reden schuil te gaan. Vanwege een nucleaire top in ons land moest Xi Jinping hier namelijk toch al zijn én het staatsbezoek aan Nederland vormde gelijk een mooi startsein voor een Chinese tour door Europa.

Omrekenen aantal staatsbezoeken

Qua uitgaande staatsbezoeken staat de teller van koning Willem-Alexander inmiddels op 25. In maart zal hij Slowakije bezoeken en in juni bezoekt hij het land waar Máxima’s voormalige secretaris nu ambassadeur is: Slowakije. Rekenen we de cijfers om naar de regeerperiode van koningin Beatrix, dan zou de teller van de koning -mits zijn gezondheid en alle andere situaties dat toelaten- de 75 kunnen aantikken. Ter vergelijking: koningin Beatrix ging 54 keer op staatsbezoek.

Journaliste Josine Droogendijk schrijft blogs, vlogs en columns over het koninklijk huis en ze schuift regelmatig aan bij Tijd voor MAX. Ze volgt de royals in binnen- en buitenland op de voet. Lees hier al haar columns. 

(Foto’s: ANP)