Josine Droogendijk: ’75 jaar na haar inhuldiging, krijgt koningin Juliana alsnog de waardering die ze verdient’

Als er vandaag de dag over koningin Juliana gesproken wordt, gaat het vaak over de schaduwkanten van haar leven. Gelukkig laat de expositie De eeuw van Juliana ook een andere kant van onze oud-vorstin zien.

In de geschiedenisboeken

Bij royals is het altijd maar de vraag hoe ze de geschiedenisboeken ingaan. Willem van Oranje wordt anno 2022 Vader des Vaderlands genoemd, maar uit de duimendikke biografieën die zijn verschenen, blijkt mijns inziens duidelijk dat eigenbelang een belangrijk motief vormde bij zijn strijd tegen de Spanjaarden. Bij koningin Juliana valt er qua beeldvorming eveneens wel wat bij te schaven, maar dan in de positieve zin van het woord. Bij 9 van de 10 boeken die je openslaat, leert de nieuwe generatie onze voormalige landsvrouwe kennen als een lieve, zweverige dame, die onder de duim gehouden werd door een prins die het niet zo nauw nam met alle regels.

Zoveel meer dan schandalen

Dat beeld is natuurlijk niet zomaar ontstaan, maar Juliana is zóveel meer dan de schandalen in haar leven. Daarom ben ik ook zo blij met de nieuwe expositie in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. ‘De eeuw van Juliana’ behandelt het levensverhaal van onze oud-vorstin chronologisch en al bij de 1e vitrines leert het publiek haar van een heel andere kant kennen. Als schattig kleutermeisje werd ze namelijk meermaals ingezet als PR-kanon. Niet haar gevoelens, maar de uitwerking van de acties waren hierbij bepalend. Na de Zuiderzeevloed nam Wilhelmina haar dochter bijvoorbeeld mee naar de rampplek om de schade met eigen ogen te bekijken. 2 wee jaar later, in 1918, moest de jonge Juliana opnieuw mee. Dit keer naar een woelig Malieveld als tegenreactie op de mislukte revolutie van Troelstra. Dat zou bij Amalia echt ondenkbaar zijn geweest.

Een krachtig pleitbezorger

In de ruimte die over de jaren 40 gaat, wordt haarscherp duidelijk dat Juliana in de oorlog veel meer deed dan alleen maar moederen. Terwijl in Nederland de schattige familiekiekjes van het koninklijk gezin gretig werden verspreid, hield de toekomstige koningin in de VS maar liefst 60 toespraken over de situatie in Nederland.  Over een krachtige pleitbezorger gesproken…!

Juliana en mode

Het beeld van een Juliana die niets om mode gaf wordt eveneens ontkracht. Kleurrijke hoeden en jurken,  met veren, pailletten en kralen, laten zien dat de koningin precies wist hoe ze als Hare Majesteit voor de dag kon komen. Eigenlijk zou er bij iedere creatie ook ruimte moeten zijn voor een anekdote, want door de jaren heen zijn er veel leuke verhalen over Juliana uitgelekt.

Blauwe japon

Neem de blauwe japon, die op de expositie naast een prachtig gedekte tafel staat. Dit kledingstuk deed dienst als mantel -met bontkraag- tijdens het huwelijk van prinses Beatrix (1966). Koningin Juliana zag er bij de plechtigheid keurig uit, maar toen ontwerpster Lien Bergé-Farwick haar werk op televisie terugzag, schrok ze zich een hoedje. De koningin droeg haar hoofddeksel namelijk achterstevoren!

Ezelsbruggetje

Om dit in de toekomst te voorkomen, werd er aan het hof gekozen voor een handig ezelsbruggetje. In de voering van Juliana’s jurken werd een kraaltje, paillet of gekleurd steekje geborduurd. Zodra die aan de voorzijde zat, wist ze dat haar kleding goed zat.

Hergebruik

Na afloop van het huwelijk van haar oudste dochter liet koningin Juliana het blauwe ensemble van Beatrix’ huwelijk onderbrengen in haar grote inloopkast vlakbij haar badkamer. Ik ben er een keer geweest en ik kan u vertellen: mensen met een slecht evenwicht kunnen het trapje naar de bovenste kasten beter niet betreden. Gelukkig bleven de mooie jurk en mantel daar niet lang werkeloos een hanger hangen. De kanten jurk kwam datzelfde jaar al in beeld op Prinsjesdag.

In 1968 was het de beurt aan de mantel. Het kledingstuk werd uit elkaar gehaald, van mantel omgetoverd tot jurk, en het bont bij de kraag werd vervangen door kleurrijk borduurwerk.

Waardering verdient

Het resultaat kunt u bewonderen op de expositie. Eigenlijk was het de bedoeling dat 2009 al het jaar van Juliana zou worden. Misschien weet u het nog wel: 100 jaar na haar geboorte zou er op Koninginnedag een defilé plaatsvinden op Paleis het Loo. Helaas gooide een verschrikkelijke aanslag roet in het eten. Maar nu, 75 jaar na haar inhuldiging, krijgt koningin Juliana in de Nieuwe Kerk van Amsterdam alsnog de waardering die ze verdient.

(Foto’s: Nationaal Archief, ANP)