Jan Slagter: ‘Als ik zoiets lees, kook ik van woede’

Ik kan enorm boos worden bij berichten in de media over oplichting van weerloze mensen, veelal ouderen, die goed van vertrouwen een medemens denken te helpen en vervolgens bedrogen uitkomen. Fysiek geweld komt er bij deze vorm van criminaliteit gelukkig zelden aan te pas. Maar de financiële en vooral emotionele schade is vaak groot. En het erge is: de slachtoffers verwijten zichzelf dat ze in de meedogenloze val gelopen te zijn.

‘Hoe kon ik zo dom zijn?’

Soms heeft de oplichting een nog tamelijk onschuldige vorm, althans als het gaat om de buitgemaakte bedragen. Zo las ik over een man die actief is het Gooi: hij belt aan en doet zich op z’n allervriendelijkst voor als de nieuwe buurman. Hij beweert zichzelf buitengesloten te hebben, met zijn huissleutel, telefoon en portemonnee in de woning, en vraagt 50 euro ‘te leen’ voor een treinkaartje naar zijn vriendin.

‘En hij leek nog wel zo netjes’

Zo belde deze man ook aan bij een oudere dame in Bussum. Die zei achteraf geen moment te hebben gedacht: ik kan deze man niet vertrouwen. “Hij was erg aardig en netjes.” Bijna vanzelfsprekend gaf ze de man het geld en beide zag ze natuurlijk nooit meer terug. Eén van zijn andere slachtoffers was zelfs zo behulpzaam om de man een lift naar het station te geven…

In je eigen veilige omgeving

Nu gaat het in dit geval van oplichting om relatief kleine bedragen, maar het besef dat je zo’n oplichter in je huis gelaten hebt, moet wel een grote impact hebben. Je eigen woning is toch je veilige, beschermde thuishaven. Vooral ouderen, mensen van de touwtje-uit-de-brievenbus generatie, verliezen er in één klap hun vertrouwen in de medemens door. En dat kan weer doorwerken in hun verdere sociale leven als achterdocht leidt tot het weren van contacten en vereenzaming.

Ik vind dit zo laf

Helaas blijft de schade vaak niet beperkt tot een briefje van 50. Zo werd in januari een 76-jarige vrouw uit Hilversum slachtoffer van een babbeltruc. Een man deed zich telefonisch voor als een helpdeskmedewerker van haar bank: er zouden wat ongeregeldheden met haar bankrekening zijn. Urenlang werd op haar ingepraat en op een gegeven moment stond een ‘collega van de bank’ voor haar deur waar hij door deze mevrouw werd binnengelaten. Uiteindelijk vertrok hij met medeneming van de pinpassen van het slachtoffer – waarmee hij in totaal 5400 euro pinde – en voor tienduizenden euro’s aan waardevolle spullen. Het slachtoffer vond deze laffe oplichter ook nog eens erg behulpzaam, zonder in de gaten te hebben met welke slechte bedoelingen deze man in haar woning was.

De daders waren hondsbrutaal

Enkele maanden eerder werd precies dezelfde gemene babbeltruc toegepast op een 86-jarige dame uit Hilversum. De hondsbrutale daders beweren zelfs mevrouw te willen beschermen tegen mensen die niet te vertrouwen zijn… Pas achteraf kreeg mevrouw argwaan en belde ze de politie. Schade: 45.000 euro aan geld en sieraden. Mevrouw kampt sinds die bankpasfraude met mentale en financiële problemen. Toevallig vonden deze zaken allemaal plaats in en rond het Gooi, maar dit soort genadeloze lieden slaat helaas overal in het land toe.

Dit riekt ook naar fraude

Dat je op je hoede moet zijn voor oplichting als je telefonisch benaderd wordt, weet ook de consumentenwaakhond Autoriteit Consument & Markt. De ACM waarschuwt voor misleidende werving door energiebedrijven en roept mensen op om telefonisch geen energiecontract af te sluiten. Voor je er erg in hebt zit je met een duur contract opgescheept. Nu beweer ik niet dat energieleveranciers criminele organisaties zijn, maar mensen ongevraagd en onder valse voorwendselen bellen, onjuiste en onvolledige voorlichting geven – best belangrijk bij een ingewikkeld product als een energiecontract– riekt toch wel naar frauduleuze praktijken.

Wees op uw hoede voor oplichting

Op de website van de Fraudehelpdesk wordt bijgehouden met welke nieuwe trucjes mensen om de tuin worden geleid. Het is werkelijk onthutsend wat je daar tegenkomt. Men doet zich soms zelfs voor als medewerker van die helpdesk of van de ACM. Mijn advies: niet opendoen, zeker niet als er nog laat wordt aangebeld en u geen bezoek verwacht – hoe netjes die persoon voor de deur er ook uitziet – en de telefoon bij ongevraagde belletjes gewoon ophangen! Op de website van de Fraudehelpdesk staan ook tips om oplichting te voorkomen.

Jan Slagter is oprichter-directeur van Omroep MAX, de omroep voor ouderen. Hij maakt zich op verschillende manieren hard voor de belangen van ouderen in onze samenleving. Lees hier al zijn columns. 

(Foto: Shutterstock)